atolondrài , vrb: atolondrare Definizione fàere a tolondru, s’efetu chi faet s'imbriaghera Sinonimi e contrari atordire, atronai, ispantai, scilibriri / abbalaucare, abberelare, allochiai, ammadainare, asturdire, atontonare, stolondrai Frasi custu fragu fait atolondrai ◊ ti at atolondrau su spantu! 2. is dis nci dhas ghetat a sa sighia a su garropu atolondrau de sa memória Etimo spn. atolondrar.
atolondraméntu , nm: atrollondamentu Definizione
su atolondrai
Sinonimi e contrari
alloriamentu
Frasi
tussit pagu pagu e pigat tempus po pòdiri acafai su spantu, s'atrollondamentu, s'imbídia de is cumpàngius
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étourdissement,
abrutissement
Inglese
stupidity
Spagnolo
atolondramiento
Italiano
sbalordiménto,
istupidiménto
Tedesco
Verblüffung,
Dummheit.
atolondràre atolondrài
atolondràu , pps, agt: atrollondau Definizione
de atolondrare
Sinonimi e contrari
abbentau,
ammincau,
atontau,
sculubiau
2.
est chin sa conca a múghitas che moju, mesu atolondrau ◊ lampos de lughe nos at iscutu in cara illuinanne sa mente atolondrada (M.Monterra)◊ si nd'isciumbullat e si càstiat in giru atrollondau
Traduzioni
Francese
étourdi
Inglese
dazed
Spagnolo
atolondrado
Italiano
stordito
Tedesco
betäubt.
atoloría astorolía
atómicu , agt Definizione
de s’àtomu, chi pertocat is àtomos / pesu a. = su raportu tra su pesu de un'àtomu de un’elementu chímicu e 1/16 de su pesu de un'àtomu de ossígenu; númeru a. = su tanti de is protones de un'àtomu
Frasi
sa bomba atómica at a fai a arrogus totu s'umanidadi coment'e unu picapetza ◊ iant fatu giura de no ndi ghetai prus, de bomba atómica
Traduzioni
Francese
atomique
Inglese
atomic
Spagnolo
atómico
Italiano
atòmico
Tedesco
atomisch.
atomosfèra , nf Definizione totu s'aera, is àrias a inghíriu de sa Terra fintzes a un'otantina de chilòmetros, formadas de un'ammesturu de gasos, logu (in sa parte prus bàscia) de is fenòmenos bentu, annuamentu, próidas; foedhandho de pressione, unidade de mesura chi currespondhet a su pesu de una colonna de mercúriu arta 760 millímetros a paris de mare (iscumproau a paris de mare, su pesu de s'ària faet su matessi tanti de una colunna de mercúriu arta 760 mm. = 1013 millibar, àtera unidade de misura de sa pressione atomosférica) Sinonimi e contrari aeras, molfera.
atomosféricu , agt Definizione chi pertocat is aeras, s’ària: es. tempus atomosféricu, su tempus chi faet (sole, abba, bentu, nie, e àteru), pressione a.
àtomu , nm Definizione
unu tempus si creiat sa parte prus minuda chi cumponet sa matéria: parte elementare de una sustàntzia chímica (molécula) si cumponet de unu núcleu (parte de mesu) de càrrigas positivas e negativas e de una o prus càrrigas negativas chi ródiant a inghíriu de su núcleu a distàntzia e fortza diferentes
Traduzioni
Francese
atome
Inglese
atom
Spagnolo
átomo
Italiano
àtomo
Tedesco
Atom.
atonàdu , pps, agt: atonau Definizione
de atonare 1; chi est in su tonu giustu, nau de sa boghe, de su càntigu; chi arrespondhet a tonu
2.
sa boghe sua atonada faghet allegrare ◊ Sardigna istimada, ti cantu de coru cun boxi atonada ◊ est atonadu su cantare meu pro fiorire coros in armonia?
Traduzioni
Francese
juste (voix)
Inglese
in tune
Spagnolo
afinado
Italiano
intonato
Tedesco
richtig singend.
atonài , vrb: atonare Definizione
papare calecuna cosa po asseliare su fàmene / atonai s'istògumu = leare unu mossu, manigare carchi cosa
Sinonimi e contrari
allemungiai,
allibrinzare
Frasi
unu mossu de pane e casu atonat s'istòmacu
Etimo
itl.
attonare
Traduzioni
Francese
restaurer,
sustenter
Inglese
to feed
Spagnolo
reconfortarse
Italiano
rifocillare
Tedesco
stärken.
atonallài atanagiàre
atonàre atonài
atonàre 1 , vrb Definizione arrespòndhere a tonu; rfl., agiustare sa boghe cantandho a manera de torrare cuncorda cun sa música e is àteros chi cantant bene.
atonasciòne , nf Definizione su atonare, mescamente cantandho Sinonimi e contrari intonadura, intonassione, intonu Frasi candhos sos cantadores ant s'atonascione giusta cherent intesos!
atonàu atonadu
atongiàda , nf: atonzada Definizione su tempus de atóngiu Frasi su ferreri at passau atongiada e ierru faendho custu trebballu Etimo srd.
atongiài , vrb: atonzare, atunzare Definizione passare s'atóngiu, pàschere in atóngiu; istare giaendho a papare, atèndhere cun cosa po papare / già atonzas si ispetas cussu!… = axiu tenis de abarrai aspetendi! Sinonimi e contrari alibelgare Frasi sa robba sua pro atonzare andhat a sartos de Otana 2. sa mama est atunzendhe su pitzinnu ◊ sas erveghes fint atunzadas a sida, a sa temporada de su nie 3. ant bufadu s'abba de s'identidade pro atunzare sas benas de àteras vidas ◊ milli ranos bos atunzant su coro Etimo srd.
atongiàli , agt Definizione
de s'atóngiu
Sinonimi e contrari
atonginu,
atonzile
Traduzioni
Francese
automnal
Inglese
autumnal
Spagnolo
otoñal
Italiano
autunnale
Tedesco
herbstlich,
Herbst.