bàxu 1 bàgiu
baxulàre bagiulài
bazanía bachianía
bàze!, bàzi! , bvrb: vaze! Definizione impr. de bandhare, bandai, 2ˆ p. pl. = andhae!
bazulàre bagiulài
bàzulu bàjulu
be , avb: bei,
bi 1,
vi Definizione
inditat sèmpere logu, no sèmpere precisu, atesu de chie est foedhandho (in cue, in cussu logu, in cussu – no importat ite –, a cussu logu): po su prus narant bi (chi si ponet sèmpere innanti de su verbu), ma tantas bortas si fúrriat in bei (chi si podet pònnere apustis e totu a unu, o innanti e istacau de su vrb.)/ a./c.: candho su sugetu de su vrb. po su cuncetu de èssere/istare/agatàresi in est indeterminau o unu partitivu, su vrb. est sempre àere (bi at / bi aiat unu in domo tua, bi at una màchina in carrela, bi at zente, bi at calicunu, bi at/bi aiat cosa, no b'at de ite!, bi at àrbures, bi at domos) e in calecunu logu narant b'at fintzes in su sensu de Bae e ischi, bae e busca
Sinonimi e contrari
dhia,
dhoe,
ie
Frasi
ite bi at? ◊ in s'isterzu de s'ozu non be podiat àere che murca ◊ de listincu be ndh'aiat prus de una molinada ◊ a campu bi andho deo ◊ bazibbei a domo sua! ◊ a bi sezis, si benzo a domo bostra? ◊ in su putu bi aiat abba ◊ bi at un'ispéssia de arzola chi calchi annu innanti impreaiant a bi triulare su trigu (S.Patatu)◊ in su mont'e Gonare bi at una sirena…
2.
bi so pessendhe ◊ no bi creo! ◊ petzi bi cheriat cussa, como!…◊ siéntzia bei cheret, no bestire! ◊ a contos male fatos si bi torrat! ◊ si tue cun s'imbrógliu ti coloris, as a campare, ma pagu bi fioris! (Cugurra)◊ l’aiant dau chene be pessare duas bortas
3.
terremotos e illuviones no ndhe lis mancat mai, sinducas bi at de ite imbentos aviant vocadu!…(N.Rubanu)◊ si non fit istadu ca mamma mi at lassadu terrinu, bi at de comente avio fatu!
Etimo
ltn.
ibi
Traduzioni
Francese
y
Inglese
there
Spagnolo
aquí,
acá,
ahí,
allá,
allí
Italiano
ci,
vi (avb)
Tedesco
dort,
dorthin.
beàdu , agt, nm: biadu,
biau Definizione
chi est cuntentu meda, ma a bortas nau unu pagu a befa o a murrúngiu; coment'e númene – su biadu, sa biada – unu chi est mortu, o fintzes unu biu ma nau a befa (agiummai pigandhodhu coment'e chi no si agatet etotu)
Sinonimi e contrari
ibbiadu,
imbiadu 1
/
cdh. biatu
/
cabuene,
coltzu,
finau,
moltu,
spaciau
Modi di dire
csn:
e biadu e chi… = manera de nàrriri chi podit inditai duus pentzus diferentis: a) e de gràtzias ca, podeus arringratziai, èssiri prexaus ca…, b) batallendi cun ccn. chi no dha pentzat o no fait acomenti a nosu, serbit a ponni in craru su pentzu de s'àteru narendidhu a befa coment'e chi siat cosa bona
Frasi
biadu a chie ti torrat a bídere! ◊ de cussus binti annus no ndi arregordat unu prus biadu de is àterus ◊ est cantendu a boxi biada ◊ biau… fortunadedhu a èssiri agatau totu cudhu dinai! ◊ biadu a s'ómini chi dhi at a podi losingai is trempas a cussa picioca! ◊ biadu a tie, fizu meu, chi ses pisedhu! ◊ immoi seis mortus: si agateis biadus in sa glória!
2.
biadu a tie, za ti l'as bidu s'apretu, tota die corcadu!…◊ biadu a chie ti torrat a bídere… e ue che paraias, totu cuss'ora?! ◊ biadu tue, no ses andhadu mancu a su mortu!
3.
su biadu de babbu, candho si agataiat, no asseliaiat mai, sempre triballendhe ◊ sa biada de mamma naraiat sempre a no che la fuliare sa cosa! ◊ no dhi neris biau fintzas chi no est mortu e tudau
4.
cussos biados de onorèvoles a ite che sunt, inoghe, a mamutones?!◊ bículu de ómine, su biadu de frade tou, a no nos dare una manu bidíndhennos in bisonzu!
5.
e biadu e chi bi l'amus sa cosa, proite a la comporare? ◊ e biadu e chi ti azuant, proite no los cheres? ◊ bi at Sardos chi sa Sardinna la zughent a pesu (e biadu e chi bi at chie pessat a si che la leare!…)◊ mandronatzu, menzus ti che la lassas furare sa cosa chi no ti ndhe la collis: e biadu e chi bi at chie si che la furat, berus?!…
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
heureux,
bienheureux
Inglese
defunct,
happy,
blissful
Spagnolo
beato
Italiano
beato,
defunto
Tedesco
glücklich,
verstorben,
Glückliche,
Verstorbene.
beatificàre , vrb Definizione
dichiarare biau, nau de unu mortu chi at parau fama de èssere santu
Frasi
ant beatificadu a Gabriella Saghedhu e Antónia Mesina
Traduzioni
Francese
béatifier
Inglese
to beatify
Spagnolo
beatificar
Italiano
beatificare
Tedesco
seligsprechen.
beatíglia , nf Definizione genia de tela fine de cotone Terminologia scientifica ts Etimo spn. beatilla.
beatitúdine, beatitúdini , nf Definizione su èssere biaos Sinonimi e contrari ajubore, biadia, cuntentesa, dícia, gosa, prégiu.
bebbecàre , vrb Definizione foedhare naendho is foedhos a orrugos, naendhondhe una parte a tantas bortas coment'e chi unu no potzat arrennèscere a dhos nàrrere intreos totu a una borta Sinonimi e contrari achicai 1, chechinare 2. aite ses bebbechendhe una limba istranza?!
bebbechiàre, bebbechinàre , vrb Definizione su iscramiare a meda de is crabas, su istare a bebbéchinos Sinonimi e contrari melare Etimo srd.
bebbéchinu, bebbéchiu , nm Definizione s'iscràmiu de sa béchina, de is crabas Sinonimi e contrari bébidu, méliu Frasi sa prima crapa si fit pesada a bebbéchinos, sa de duas su matessi ischifitu ◊ comente li ant puntu s'acu, sa crapa s'est pesada a bebbéchinos mannos Terminologia scientifica bga Etimo srd.
bebbèi , nf Definizione sa birilla de su tzinníbiri o sinnéburu Terminologia scientifica rbr Etimo srd.
bebbeillédhu , nm Definizione gioghitu po fàere ispassiare is pipios Sinonimi e contrari abbrédhulu Etimo srd.
bebbèlla , nf Definizione genia de essidura tostada in sa pedhe, a guronedhu Sinonimi e contrari arruga 2, barruga, erruca 1, orruca 1, porru 1 Frasi ajaju miu portat una bebbella in sa trempa.
bebbellédhu , nm Definizione bellei, cosighedha bella Sinonimi e contrari belleu, giogu, zínzili Frasi istupa sa birra e donamí su bebbelledhu!
bebberecàre , vrb rfl: abbebberecare* Definizione
istare a giogu
Sinonimi e contrari
abbrengulare,
ciogare,
giochitare,
imbalai,
ingiogaciai
Traduzioni
Francese
s'amuser
Inglese
to waste time
Spagnolo
juguetear
Italiano
trastullarsi,
baloccarsi
Tedesco
sich unterhalten.
bebberèche , nm Definizione
genia de birilla chi faent unas cantu matas (tziníbiri, cipressu), cun su sèmene
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
galbule
Inglese
juniper berry
Spagnolo
gálbula
Italiano
gàlbulo
Tedesco
Beerenzapfen.