criéntzia , nf Sinonimi e contrari credinzu.
crighillíta chighirighítu
crighirísta chichirísta
crigiólu , nm: crisolu,
grigiolu Definizione
genia de istrégiu chi aguantat calore forte meda po iscagiare metallos
Frasi
sos chi amat refinat Deus solu che oro a tota proa in su crisolu ◊ postu in su fogu e sortu in su crisolu ndh'essit piús perfetu
Etimo
ctl., spn.
cresol, crisol
Traduzioni
Francese
creuset
Inglese
melting pot,
crucible
Spagnolo
crisol
Italiano
crogiòlo
Tedesco
Schmelztiegel.
crigumàrras circumàrra
crígura chícula
crijúra chijúra
crílta , nf: crista,
grista,
rista 1 Definizione
tretu o oru prus in artu, ma mescamente su concale de s'ogu, is pilos de su concale de s'ogu; su bancu de is surcos; sa petza de sa pubusa de su porcu cota e cufetada; atza de monte; sa bisura de sa cara
Sinonimi e contrari
assa 1,
ispuntone 1,
punta
/
chichirista,
chígiu,
cocorosta
/
aerzu,
bisura
Modi di dire
csn:
artziare de cristas = artziai sa faci, is ogus (fintzes fendi atentzioni po arrespetu a ccn.); fàghere malas cristas = intristaisí, annugiaisí; èssere de mala c. = èssiri de bisura lègia; sas cristas de sos àrvores = sas puntas, sas chimas
Frasi
su sole si ch'est frantu a crista bàscia: in s'aera tempestosa si respirat s'alenu de sa dilgràscia
2.
dae su balcone de domo si bident sas cristas de Sos Sete Frades ◊ fit abboghinendhe subra de sas cristas de su monte ◊ pramutza, totorógiu e cambigana bi ndhe at in donzi crista de andhamenta ◊ no si bidet de nue una crista (P.Mura)
3.
arratza de crista chi zughet: eite si ti ponet manu!…◊ est ladinu a sa crista chi istat male!
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
crista
Traduzioni
Francese
sourcil
Inglese
eyebrow
Spagnolo
ceja
Italiano
sopraccìglio
Tedesco
Augenbraue.
criltàllu , nm: cristàgliu,
cristallu Definizione
una genia de imbidru; sa rena de unu minerale comente si apedrat; dhu narant fintzes a una maladia chi faet a essiduras, una genia de fruschigiolas prenas de abbadúgia
Frasi
a chini est imbissau a segai e iscopiai is servítzius de lacinu o is tassas de cristallu iat a tocai a dhis narri "is manus cotas!" (G.Desogus)
Terminologia scientifica
mnr
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
cristal
Inglese
crystal
Spagnolo
cristal
Italiano
cristallo
Tedesco
Kristall.
criltiànu , nm, agt: cristianu Definizione
chi o chie, batiau, credet e andhat aifatu de Cristos; sa persona umana, s'èssere umanu, dónnia e css. persona, ómine o fémina chi siat, css. sa fide chi professat o fintzes chentza fide in divinidade peruna; si narat fintzes a persona connota, a su postu de su númene, tzerriandhodha po dhi giare cosa (de papare) a imboladura si no faet de àtera manera (ca sinono deasi si betat a un'animale)
Sinonimi e contrari
pelsone
| ctr.
animabi
Modi di dire
csn:
fàchere unu moru a cristianu = batiai; no si biri fillu de cristianu = èssiri su logu sentza de genti nudha, solu deunudotu
Frasi
"ti batígio e ti fato cristianu!", narat Babbai unghendhe su chizu a su pupitu ◊ cussu no tenit bisura de cristianu batiau: est brentedhu e oghidrotu! ◊ chie no tenet dolu de s'àteru no si nat cristianu batizau ◊ naraus cristianu a chini at arriciu su batísimu, creit e cunfessat sa dotrina cristiana
2.
cussu cristianu est mutu dae nàschita ◊ piús che in Roma cristianu tilibilche in Sardigna mi cheria (S.Baldino)◊ si cramaiat sa cane arrejonèndhela che a unu cristianu ◊ crediant chi a che picare sa bida a unu cristianu fit a zocare ◊ apu nau a fuedhai a sa moda de is cristianus! ◊ dh'apu curau coment'e unu cristianu ◊ cun cudhus ogus de cristianu, su cani pariat domandendu perdonu ◊ candho bident a Gavinu intrendhe in Sosso no si bi acherat unu cristianu (Còntene)
3.
cristianu, leh, tene! ◊ in cussu logu dhoi fiat de timi, ca totu in giru no si bidiat fillu de cristianu
Cognomi e Proverbi
prb:
su cristianu est chei su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat!
Etimo
ltn.e
christianus
Traduzioni
Francese
chrétien,
individu
Inglese
christian,
man
Spagnolo
cristiano
Italiano
cristiano,
uòmo,
indivìduo
Tedesco
Christ,
Mensch.
críma clíma
crimallèra , nf Traduzioni
Francese
crémaillère
Inglese
rack
Spagnolo
cremallera
Italiano
cremaglièra
Tedesco
Zahnstange.
críme clíma
crímene , nm: crímine,
crímini,
grímine Definizione
dannu, male chi si faet apostadamente / sejare o tènnere a unu in crímine = sighire, segudare a unu faghindhe su dannu, itl. cògliere in flagrante
Frasi
l'ant sejadu in crímines
Etimo
ltn.
crimine(m)
Traduzioni
Francese
crime
Inglese
crime
Spagnolo
delito
Italiano
crìmine
Tedesco
Verbrechen.
crimeràre chimeràre
criminài , vrb: acriminai*, criminare Definizione betare is neghes, cricare a unu po calecunu dannu chi at fatu (o si pentzat chi at fatu) Sinonimi e contrari acajonare, acrupai, acusai, imputai, incrupai.
criminàle, criminàli , agt, nm Definizione
chi o chie prus che àteru tenet impreu a fàere male
Traduzioni
Francese
criminel
Inglese
criminal
Spagnolo
criminal
Italiano
criminale
Tedesco
Verbrecher.
criminàre criminài
crímine, crímini : crímene
crimizòne , nm Definizione
chedha de gente; muntone o gurdone de frutuàriu
Sinonimi e contrari
tribizone,
trumulloni
Traduzioni
Francese
groupe de personnes
Inglese
group
Spagnolo
corrillo
Italiano
gruppo di persóne
Tedesco
Gruppe von Personen.