crogorísta chichirísta
crógu cròca
cròi , vrb: cròiri Definizione
fàere su croimentu, s'arcu de is gennas acabbandhodhu cun sa crae po mantènnere bene is pedras e àteru pesu in pitzu / petzu de croi = sa crae de unu muru, de un'arcali (sa craincroa)
Etimo
ctl.
croar
Traduzioni
Francese
croiser
Inglese
to interlace
Spagnolo
voltear
Italiano
incrocicchiare
Tedesco
kreuzweise verschlingen.
cróida , nf Definizione
sa boghe de is crobos, de is corrogas
Sinonimi e contrari
cro
Terminologia scientifica
bga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
croassement
Inglese
croak
Spagnolo
graznido
Italiano
gràcchio
Tedesco
Krächzen.
croidàre , vrb Definizione
istare a cróidas, nau de crobos e corrogas
Sinonimi e contrari
carcagliare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
croasser
Inglese
to crake
Spagnolo
graznar
Italiano
gracchiare
Tedesco
krächzen.
croiméntu , nm Definizione in is fàbbricos, su tretu de su muru in pitzu de un'apertura, mescamente si est fatu a arcu Sinonimi e contrari arcali, incroamentu, travone Etimo srd.
cròiri cròi
crollài, crollàre , vrb Definizione nau de fàbbricos, orrúere o calare a terra, bènnere mancu a isciusciadura a sola Sinonimi e contrari falare, isciarrocai, rúchere.
cròma , nf Definizione coma, sida chi si ponet po ammontare is barracos a punta.
cromadòre , nm Definizione chie faet sa cromadura.
cromadúra , nf Definizione
su pònnere su cromo, trebballu (eletrólisi) po pònnere unu pígiu de cromo a un'àteru materiale
Traduzioni
Francese
chromage
Inglese
chroming
Spagnolo
cromado
Italiano
cromatura
Tedesco
Verchromung.
cromàle coromàlu
cromàre , vrb Definizione
pònnere unu pígiu de cromo po ammontu de àteros metallos
Traduzioni
Francese
chromer
Inglese
to chrome
Spagnolo
cromar
Italiano
cromare
Tedesco
verchromen.
cròmo , nm: cromu Definizione
metallu, elementu chímicu de símbulu Cr, númeru atómicu 24, pesu atómicu 52: s'impreat po pònnere unu pígiu de ammontu a un'àteru metallu po àere prus dura, o fintzes ammesturandhodhu po dhi giare prus fortilesa
Terminologia scientifica
mtl
Traduzioni
Francese
chrome
Inglese
chromium
Spagnolo
cromo
Italiano
cròmo
Tedesco
Chrom.
cromosòma , nm Definizione elementu de una céllula chi portat su DNA cun su patrimóniu genéticu de un’organísimu: in sa céllula somàtica est a loba portandho deosi su patrimóniu genéticu de ambos organísimos, mascu e fémina, chi ant ingenerau sa céllula somàtica cumenciandho s’organísimu/èssere nou.
cròmpere còmprere
crompídu comprídu
crompiméntu , nm: crumpimentu,
cumprimentu,
giompimentu,
lompimentu Definizione
su cumprire de is cosas, su crèschere e lòmpere a su puntu giustu, bonas de serbire, nau fintzes de personas, de òperas e de fatos de sa vida; si narat fintzes po brindhu, su cumprire a un'istràngiu, a un'amigu, donu chi si giaet, giare o nàrrere cosa chi dhi podet fàere praxere
Sinonimi e contrari
cumpridura,
dimprimentu
2.
a su cumprimentu de s'annu a su pobidhu sa fiuda dhi at fatu su cocòi ◊ - a su crompimentu! - Deus cherzat! ◊ mancu l'ischiabamus chi fizis ammorandhe: a su crumpimentu! ◊ a su crumpimentu: a lu bierezas mannu e birtudosu, su pitzinnu! ◊ a su crumpimentu potant arribbare!
3.
su binu pro su cumprimentu no at a mancare! ◊ su cumprimentu cheret fatu: ca s'est cojuau, Chírigu depet tènnere un'arregodu de su nonnu!
4.
totu si frimmaiant a li fàghere sos cumprimentos ca aiat dadu sos ixàminos ◊ de carchi parente petzi ndhe at tentu malos cumprimentos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accomplissement
Inglese
fulfilment
Spagnolo
realización
Italiano
compiménto,
realizzazióne
Tedesco
Durchführung.
crompíre , vrb: crumpire,
cumplire,
cumpliri,
cumprire,
cumpriri Definizione
nau de cosas chi creschent, bènnere o batire a puntu giustu, bonas de pòdere serbire; fàere bonu a cara a unu, mescamente cun chie si tenet calecunu óbbrigu; fàere un'óbbrigu, unu dovere, atèndhere, mantènnere una promissa / cumprire unu disizu, una promissa
Sinonimi e contrari
abbasolare,
abberare,
achiare,
ammadurae,
còchere,
ciòmpere*,
còmprere,
demprire,
impertiae,
ingranire,
lòmpere
Frasi
sos àrbores crumpint su frutu ◊ cust'àrbure si bàrriat de frutu meda ma no lu cumprit ◊ su trigu fit crómpiu e de messare ◊ femu piciochedhu de doxi o trexi annus apena cumprius ◊ como apo crómpitu vinti annos
2.
già l'ischiat deghí su tempus meu si cumpriat ◊ eo su tempus meu l'apo cumpridu! ◊ ant comintzadu una galleria ch'in tota sa vida mia no l'apo a bídere cumprida!
3.
menzus cumprire a tardu chi no mai ◊ peruna fémina lu cheriat a cojare, ma totu lu cumpriant ◊ timendhe fis a mi cumprire sos amigos, chi no as abbertu sa gianna?! ◊ cudhu at cojadu una fiza, cudh'àteru at tentu dannu e a totugantos amus cumpridu ◊ za cumprit a totu, su pitzinnu: no ndhe lassat unu chentza saludadu! ◊ andhat a missa ma no cumprit a su pretzetu! ◊ a su mortu, cun megus cumprendhe bi fit su cumpanzu meu ◊ candho si est laureada za l'ant cumprida totu: parentes, amigos e connoschentes!
Traduzioni
Francese
mûrir
Inglese
to ripe
Spagnolo
madurar,
cumplir
Italiano
maturare,
adempire
Tedesco
reifen,
erfüllen.
crómpitu, crómpiu , pps, agt: crúmpiu Definizione
de cròmpere / ómine crómpiu = ómine fatu
Sinonimi e contrari
assupridu,
lómpidu
Frasi
crómpios a su cubile, tziu Missente deretu cumintzat a mi dare sas primas letziones ◊ ch'est crómpiu coitandhe a una vidha
Traduzioni
Francese
arrivé
Inglese
arrived
Spagnolo
cumplido
Italiano
arrivato
Tedesco
angekommen.