A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

dalíu Definizione dae + bi + lu, donasidhu: boghe de su verbu dare cun duos prn. enclíticos

dallàllari , avb Definizione pesare, giúghere, muntènnere in d. una cosa = inartare, portare, poderare una cosa artzada de terra, pesare in tàntaris Sinonimi e contrari tàntaris Frasi cuss'animalatzu mi si truvat, mi che tzacat sa conca in mesu de perras e mi ndhe pesat in dallàllari.

dallúviu , nm: dellúbbiu, delluviu, dilúviu, dulúviu Definizione próina manna, a meda, aira aira / avb.: pròere a dellúbbiu = a defúgliu, a stracia Sinonimi e contrari abbisciada, abbísciu, bírrida, defúgliu, derrúbbulu, issussionzu, strasura, tregonada Frasi candho at fatu su dellúbbiu universale est abbarrau baranta dies fitianu ghetandhe abba a cartos ◊ at afogadu e supullidu su mundhu intreu suta de unu dilúviu tempestosu 2. est pruendi a dulúviu ◊ aundi nanca at a bolli andai, chi est istraciendu, proendu a dallúviu! Etimo itl. Traduzioni Francese averse Inglese shower, deluge Spagnolo aguacero, chaparrón, diluvio Italiano acquazzóne, dilùvio Tedesco Platzregen, Regenguß.

dàma , nf Definizione fémina nóbbile; giogu chi si faet a cumpàngios, in duos, cun dóighi pedinas a cada, de duos colores diferentes, postas a filera asuba de unu cuadrau mannu ispartziu a cuadredhos biancos e niedhos fadhios: movendho s'unu a cara a s'àteru, si binchet dónnia borta chi unu podet giumpare cun sa pedina sua sa pedina de su cumpàngiu, pigandhosindhedha (papare), e sa pedina chi lompet a s'oru de fora in sa parte de su cumpàngiu addópiat, essit dama, balet prus de sa pedina e si podet mòvere cun prus libbertade a dónnia parte Sinonimi e contrari Frasi dama perfeta de su sole bestida e bàsciu de sos pes portas sa luna Cognomi e Proverbi smb: Dama Terminologia scientifica ggs Traduzioni Francese dame, dames Inglese lady, draughts Spagnolo dama, damas Italiano dama Tedesco Dame.

dàma 1 , nf Definizione crabolu fémina Sinonimi e contrari cabriola, betixedha.

dàma 2 , nf Definizione genia de màgiu, trunchedhu agiummai de metro artu, cun duas mànigas po dhu pigare, po magiare o incracare s'incodau candho funt faendhodhu Sinonimi e contrari màgiu 1 Terminologia scientifica ans Etimo ctl. dama Traduzioni Francese hie (techn.) Inglese tamper, rammer Spagnolo pisón Italiano mazzeranga Tedesco Handramme.

damaschinàre , vrb Definizione incasciare su filu de òro o de prata in s'atzàrgiu o in su ferru.

damàscu , nm: dammascu, domascu, tommascu Definizione ispétzia de drapu de seda a frores Terminologia scientifica ts Etimo itl. Traduzioni Francese damas Inglese damask Spagnolo damasco Italiano damasco Tedesco Damast.

damigiàna, damingiàna, daminzàna, damixàna, damizàna , nf: demezana, demigiana, demizana, dimigiana, dimingiana, diminzana, dimizana, domejana, domixana, dramezana, tamejana* Definizione genia de istrégiu mannu, de imbidru, a bisura de bòcia, a fundhu largu, allonghiada e prus istrinta a s'ala de su tzugu: est sèmpere posta imbestia cun canna, pertighedhas o àteru siat po dhi pòdere badrare cropos e siat po cicire méngius / físchidu che damigiana iscannia = díligu chi no agguantat brulla peruna Frasi a su pastinontzu lis at postu una domejana de vinu ◊ a bufai ant portau binu niedhu e biancu a damingianas prenas Terminologia scientifica stz.

dammàscu damàscu

danàdu , agt: tanadu* Frasi fit unu manzanu fritu… e nois cun sos puburustos danados!

danàntis daenànte

dàndhari , avb Definizione leare a ccn. in d. = in àndhias, coment'e leare in boleos, chentza tocare terra, nau in su sensu chi unu no est atuandho bene ca est totu pigau de calecunu sentidu Frasi cudhu fit istadu galu abbaidendhe a mie si no l'aiant leadu in dàndhari e bogadu a fora (S.Saba).

danésu , agt, nm Definizione chi pertocat sa Danimarca, chi o chie est de sa Danimarca Traduzioni Francese danois Inglese Danish, Dane Spagnolo danés Italiano danése Tedesco dänisch, Däne.

dangallòne , nm: drangalloe, drangalloni, dranghilloi, dringhilloni, drongoloi, drongolone, tangalloi Definizione ómine mannu mannu, artu, male fatu, irdeortu, pagu sàbiu puru Sinonimi e contrari branghilloi, càngaru, dangarone, dàngaru*, drangaglieo, drodhe, galloi, giangalloi Frasi est a totu dí currellandu: peri bregúngia, unu dranghilloi mannu! ◊ dranghilloi tontu, baidindi! ◊ unu dringhillonedhu de piciocu… arrori! Terminologia scientifica zcrn Traduzioni Francese gros homme maladroit et disgracieux, sot Inglese dummy Spagnolo hombre grueso i grande un poco bobo Italiano uòmo gròsso e strambo, babbèo Tedesco ungeschlachter Mensch.

dangaròne , nm: tangarione Definizione ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau, pagu sàbiu Sinonimi e contrari debberone / càngaru, dangallone, dàngaru*, giangalloi Frasi issa fit una feminedha de pagu contu, ma su maridu fit unu dangarone de ómine Terminologia scientifica zcrn.

dàngaru , nm: dràngalu, tàngaru Definizione ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau e pagu sàbiu Sinonimi e contrari càngaru, dangallone, dangarone, giangalloi Frasi debberone dràngalu ch'est, ma de conca, balla!… Terminologia scientifica zcrn Etimo itl. tanghero Traduzioni Francese gros homme maladroit Inglese big and clumsy man Spagnolo hombre grueso y torpe Italiano uòmo gròsso e gòffo Tedesco ungeschlachter Mensch.

dangheràre , vrb: dengherare Definizione pigare a frandhigos, a imbérrios, a denghes Sinonimi e contrari addengae, ammelindrare, imberriare, imbimbinare Frasi como si chi mi sento sana e frisca, dae maridu meu dengherada! Etimo srd. Traduzioni Francese gâter avec des cajoleries Inglese to spoil coaxing Spagnolo mimar Italiano viziare con moine Tedesco verhätscheln.

dannaemúru , nf: donnaemuru Definizione genia de animale areste, in colore de castàngia, dannàrgiu, tímiu ca intrat a is domos (e po cussu si dha faent a comare…): ma prus che àteru si papat is sórighes e a cantu paret antigamente si teniat in is domos comente como is gatos Sinonimi e contrari annaemele, bucameli, zanaemuru Frasi aiat pessatu a unu lèpore, a una dannaemuru o a carchi àteru animale ◊ sas dannas de muru si fint mannicanne sas pudhas Terminologia scientifica anar, mustela nivalis Etimo srd.

dannàghe , agt, nm Definizione dannàrgiu, chi o chie fatuvatu faet dannu Sinonimi e contrari dannàgliu, dannaresu Etimo srd.