A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

mobiài , vrb: moliare Definizione andhare o mòvere a inghíriu de calecuna cosa, istare inghiriandho, andhandho e torrandho; pàrrere totu girandho coment'e candho unu est illuinau; fàere mòvere calecuna cosa chi girat / moliadindhe! = irmovèntadi!, coita!, sbodhiadindi! Sinonimi e contrari inghirare, mobietai, molinai, mulighedhare, zirare Frasi girat che arrodedha de conca de fusu mobiendi cumenti e unu fertu ◊ Antiogu e Tatanu fuint semper molianne in Castedhu e in sas bidhas cricanne zente (A.Cossu)◊ semus time time, che pudha aculiada canno móliat s'astore ◊ aiat moliadu mesu mundhu 2. za est bellu su fogu in su brajeri, ma mi faghet sa conca moliare chi parzo imbreagu in su tzilleri ◊ mi móliat in tundhu s'apusentu, dae su movimentu de sa vetura Etimo srd.

mobietài , vrb Definizione moliare, andhare totu a inghíriu de calecuna cosa, o fintzes de nudha ma coment'e cricandho, istare a su mólia mólia perdendho tempus Sinonimi e contrari acircai, arrodeare, incircai, inghirare, mobiai Etimo srd.

mobinàda , nf: molinada, mulinada Definizione su moliare; genia de móvia forte a moliadura; unu tanti de olia de calecunu cuintale / molinada de bentu forti meda = bulione, molione Sinonimi e contrari coileta, furriada, ghighinada / maghinada / mommurzolu, momonissa, torvellinu, tramúghine 3. sa molinada mi at dau su deche ◊ ocannu eus bodhiu dexi molinadas de olia Etimo srd.

mòca , nf Definizione s'istentina grussa, is biraditzos po pònnere sa petza cunfetada, po fàere su sartitzu Sinonimi e contrari budha, erca, fodhale Frasi chi mi ghetais unu lavativu de cussa cosa, gei mi dhas arràngiat is mocas!… (R.Frésia)◊ tui no balis in totu sa persona tua sa fexi pudéscia de is mocas mias! ◊ cun su grassu de su procu prenemus is mocas Etimo ctl. mocca.

mocèto , nm Definizione genia de lepa a lama curtza e larga de portare intrada in sa bentrera Terminologia scientifica ans.

mocidórgiu , nm: mucidórgiu Definizione logu adatu inue faent bestiàmene a petza; logu malu inue bochient a betadura, iscrébigu Sinonimi e contrari bochidorju*, carnatzeria 2. os bècios, cantu arribbànt a una certa edade, naca che dhos imbolànt a mucidórgiu.

mocílla , nf: mucíglia, mucíllia, muncíglia, muncilla, murcíglia, muscíglia, muscilla, mutzíglia Definizione ispétzia de zainedhu, istrégiu de pedhe (ma prus che àteru de lana téssia, de furesu) chi si ponet apalas bestia in codhos (cun is corrias o tirellas) po pigare arrecatu a sartu; busciaca manna, larga, acapiada in chintzu ananti, chi portant is féminas po arregòllere olia Sinonimi e contrari panatiera, tasca, taschedha Frasi andendi a sartu, portàt sa marra a codhu e sa muncíglia in pabas ◊ torrant a sa famíllia allirga, ispedhiosa, cun libba e mesa de cosa in fundu a sa mucíllia (L.Cocco)◊ ci seus essius a cambaradas cun d-una muscilla de pani 2. mamma in d-unu sinnu est a mutzíglia piena acogliendhe olia suta de s'àrbure Etimo ctl. motxilla Traduzioni Francese musette, sac à dos Inglese haversack Spagnolo mochila Italiano tascapane, zàino Tedesco Schäfertasche, Rucksack.

mocíri , vrb Sinonimi e contrari bochíere* Frasi mocint a piga, ponint a crobu! ◊ dh'at a mociri cun d-un'iscupetada.

móciu , agt Definizione nau de craba, chi est iscorrada Sinonimi e contrari morcudu.

mòda , nf: mota 2 Definizione manera de fàere, de cunsiderare, de pigare is cosas coment'e cumportamentu de zente meda, no po un'arrexone precisa, ma deasi coment'e unu gustu nou o abbitúdine de pagu imprastu, prus abbaidandho a comente faghent totus chi no a una régula fundhada; mescamente, manera de fàere bestimentos noos, genias de bestimentu Sinonimi e contrari costuma, usàntzia / manera Modi di dire csn: essire sa m., bogare sa m. de…; essire de m. = no si costumare prus; pònneresi sa m., bogàreche sa m. de…; fàghere a sa m. de… = fai acomenti a… Frasi noso no isciamus mancu sa mota a comente fut ◊ sa moda l'ant sempre abbaidada, cussos! ◊ bogas modas, prefàglios e buzera, cun bestire a sa moda furistera (M.Murenu)◊ custa gioventudi andat a modas ◊ ponent fatu a sa moda tzegas tzegas ◊ s'isposonzu lu faghimus a sa moda nostra ◊ a logos che l'ant bogada sa moda de su candhelarzu ◊ sas traditziones antigas che sunt essinne de moda 2. - E comente istades? - A sa moda de semper! Cognomi e Proverbi prb: centu bidhas centu modas Etimo itl. Traduzioni Francese mode Inglese fashion Spagnolo moda Italiano mòda Tedesco Mode.

mòda 1 , nf Definizione cumponimentu poéticu iscritu chi is cantadores cantant in parcu a s'acabbada de sa gara po unu santu (ma si ndhe faet a befa puru): si cumponet de una istérrida, de tres fiores o retrogas chi cumènciant sèmpere faendho rima cun s'úrtimu versu de s'istérria, totu a versos de úndhighi síllabbas, cun is versos leaos sèmpere a fúrriu a manera de fàere rimare agiummai totu is foedhos e faendho calecunu versu nou, e de un'úrtima parte, ma no sèmpere, chi est sa dispedida; s'istérria si cantat retrogada in mesu de is fiores Etimo ltn. modus.

modàrzu , agt, nm Definizione chi o chie abbàidat solu sa moda, is modas, ponet aifatu de is modas in manera esagerada, bona o mala, bastat chi siat sa moda noa Sinonimi e contrari vanidadosu / cdh. vanaredhu Etimo srd. Traduzioni Francese frivole Inglese frivolous (person) Spagnolo frívolo Italiano frìvolo Tedesco frivol, eitel, Flachkopf.

modelladòre, modelladòri , nm Definizione chie modellat, faet o imbentat is formas, mòglios.

modellài , vrb: modellare Definizione fàere modellos, fàere cosa cunforma a unu mógliu.

modellaméntu , nm Definizione su modellai.

modellàre modellài

modéllu , nm Definizione css. figura, faina fata, ma fintzes cumportamentu, persona, o àteru, chi si pigat coment'e ghia, po dhi assimbigiare Sinonimi e contrari folma, mógliu Frasi tui ses istétiu sèmpiri modellu in sa poética faina ◊ cristianos, l'azis su modellu! Traduzioni Francese modèle Inglese model, mould, pattern Spagnolo modelo Italiano modèllo Tedesco Vorbild, Muster.

moderadòre , nm Definizione chie tenet s'incàrrigu de giare a régula su foedhu po is discussiones in is atóbios de gente meda candho pedint de foedhare, a manera de pòdere foedhare totus cunforma a s'iscopu e arrespetandho su tempus.

moderadúra , nf Definizione su moderare Sinonimi e contrari moderamentu Etimo srd.

moderài , vrb: ammoderai, moderare Definizione abbrandhare, regulare, fàere a manera chi una cosa, unu cumportamentu no siat a tropu o airadu, chentza régula Sinonimi e contrari afrenai, arregulai, medrare, medrire Frasi mai ti ses, Murenu, moderadu, ne ti podes sa limba moderare! ◊ moderàdebbos, faghindhe sa cosa! ◊ circa de moderai is fuedhus! ◊ moderadha cussa pressi! Traduzioni Francese modérer, limiter Inglese to moderate Spagnolo moderar, ablandar Italiano moderare, limitare Tedesco zügeln, mäßigen.