A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

mobiài , vrb: moliare Definitzione andhare o mòvere a inghíriu de calecuna cosa, istare inghiriandho, andhandho e torrandho; pàrrere totu girandho coment'e candho unu est illuinau; fàere mòvere calecuna cosa chi girat / moliadindhe! = irmovèntadi!, coita!, sbodhiadindi! Sinònimos e contràrios inghirare, mobietai, molinai, mulighedhare, zirare Frases girat che arrodedha de conca de fusu mobiendi cumenti e unu fertu ◊ Antiogu e Tatanu fuint semper molianne in Castedhu e in sas bidhas cricanne zente (A.Cossu)◊ semus time time, che pudha aculiada canno móliat s'astore ◊ aiat moliadu mesu mundhu 2. za est bellu su fogu in su brajeri, ma mi faghet sa conca moliare chi parzo imbreagu in su tzilleri ◊ mi móliat in tundhu s'apusentu, dae su movimentu de sa vetura Ètimu srd.

mobietài , vrb Definitzione moliare, andhare totu a inghíriu de calecuna cosa, o fintzes de nudha ma coment'e cricandho, istare a su mólia mólia perdendho tempus Sinònimos e contràrios acircai, arrodeare, incircai, inghirare, mobiai Ètimu srd.

mobinàda , nf: molinada, mulinada Definitzione su moliare; genia de móvia forte a moliadura; unu tanti de olia de calecunu cuintale / molinada de bentu forti meda = bulione, molione Sinònimos e contràrios coileta, furriada, ghighinada / maghinada / mommurzolu, momonissa, torvellinu, tramúghine 3. sa molinada mi at dau su deche ◊ ocannu eus bodhiu dexi molinadas de olia Ètimu srd.

mòca , nf Definitzione s'istentina grussa, is biraditzos po pònnere sa petza cunfetada, po fàere su sartitzu Sinònimos e contràrios budha, erca, fodhale Frases chi mi ghetais unu lavativu de cussa cosa, gei mi dhas arràngiat is mocas!… (R.Frésia)◊ tui no balis in totu sa persona tua sa fexi pudéscia de is mocas mias! ◊ cun su grassu de su procu prenemus is mocas Ètimu ctl. mocca.

mocèto , nm Definitzione genia de lepa a lama curtza e larga de portare intrada in sa bentrera Terminologia iscientìfica ans.

mocidórgiu , nm: mucidórgiu Definitzione logu adatu inue faent bestiàmene a petza; logu malu inue bochient a betadura, iscrébigu Sinònimos e contràrios bochidorju*, carnatzeria 2. os bècios, cantu arribbànt a una certa edade, naca che dhos imbolànt a mucidórgiu.

mocílla , nf: mucíglia, mucíllia, muncíglia, muncilla, murcíglia, muscíglia, muscilla, mutzíglia Definitzione ispétzia de zainedhu, istrégiu de pedhe (ma prus che àteru de lana téssia, de furesu) chi si ponet apalas bestia in codhos (cun is corrias o tirellas) po pigare arrecatu a sartu; busciaca manna, larga, acapiada in chintzu ananti, chi portant is féminas po arregòllere olia Sinònimos e contràrios panatiera, tasca, taschedha Frases andendi a sartu, portàt sa marra a codhu e sa muncíglia in pabas ◊ torrant a sa famíllia allirga, ispedhiosa, cun libba e mesa de cosa in fundu a sa mucíllia (L.Cocco)◊ ci seus essius a cambaradas cun d-una muscilla de pani 2. mamma in d-unu sinnu est a mutzíglia piena acogliendhe olia suta de s'àrbure Ètimu ctl. motxilla Tradutziones Frantzesu musette, sac à dos Ingresu haversack Ispagnolu mochila Italianu tascapane, zàino Tedescu Schäfertasche, Rucksack.

mocíri , vrb Sinònimos e contràrios bochíere* Frases mocint a piga, ponint a crobu! ◊ dh'at a mociri cun d-un'iscupetada.

móciu , agt Definitzione nau de craba, chi est iscorrada Sinònimos e contràrios morcudu.

mòda , nf: mota 2 Definitzione manera de fàere, de cunsiderare, de pigare is cosas coment'e cumportamentu de zente meda, no po un'arrexone precisa, ma deasi coment'e unu gustu nou o abbitúdine de pagu imprastu, prus abbaidandho a comente faghent totus chi no a una régula fundhada; mescamente, manera de fàere bestimentos noos, genias de bestimentu Sinònimos e contràrios costuma, usàntzia / manera Maneras de nàrrere csn: essire sa m., bogare sa m. de…; essire de m. = no si costumare prus; pònneresi sa m., bogàreche sa m. de…; fàghere a sa m. de… = fai acomenti a… Frases noso no isciamus mancu sa mota a comente fut ◊ sa moda l'ant sempre abbaidada, cussos! ◊ bogas modas, prefàglios e buzera, cun bestire a sa moda furistera (M.Murenu)◊ custa gioventudi andat a modas ◊ ponent fatu a sa moda tzegas tzegas ◊ s'isposonzu lu faghimus a sa moda nostra ◊ a logos che l'ant bogada sa moda de su candhelarzu ◊ sas traditziones antigas che sunt essinne de moda 2. - E comente istades? - A sa moda de semper! Sambenados e Provèrbios prb: centu bidhas centu modas Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu mode Ingresu fashion Ispagnolu moda Italianu mòda Tedescu Mode.

mòda 1 , nf Definitzione cumponimentu poéticu iscritu chi is cantadores cantant in parcu a s'acabbada de sa gara po unu santu (ma si ndhe faet a befa puru): si cumponet de una istérrida, de tres fiores o retrogas chi cumènciant sèmpere faendho rima cun s'úrtimu versu de s'istérria, totu a versos de úndhighi síllabbas, cun is versos leaos sèmpere a fúrriu a manera de fàere rimare agiummai totu is foedhos e faendho calecunu versu nou, e de un'úrtima parte, ma no sèmpere, chi est sa dispedida; s'istérria si cantat retrogada in mesu de is fiores Ètimu ltn. modus.

modàrzu , agt, nm Definitzione chi o chie abbàidat solu sa moda, is modas, ponet aifatu de is modas in manera esagerada, bona o mala, bastat chi siat sa moda noa Sinònimos e contràrios vanidadosu / cdh. vanaredhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu frivole Ingresu frivolous (person) Ispagnolu frívolo Italianu frìvolo Tedescu frivol, eitel, Flachkopf.

modelladòre, modelladòri , nm Definitzione chie modellat, faet o imbentat is formas, mòglios.

modellài , vrb: modellare Definitzione fàere modellos, fàere cosa cunforma a unu mógliu.

modellaméntu , nm Definitzione su modellai.

modellàre modellài

modéllu , nm Definitzione css. figura, faina fata, ma fintzes cumportamentu, persona, o àteru, chi si pigat coment'e ghia, po dhi assimbigiare Sinònimos e contràrios folma, mógliu Frases tui ses istétiu sèmpiri modellu in sa poética faina ◊ cristianos, l'azis su modellu! Tradutziones Frantzesu modèle Ingresu model, mould, pattern Ispagnolu modelo Italianu modèllo Tedescu Vorbild, Muster.

moderadòre , nm Definitzione chie tenet s'incàrrigu de giare a régula su foedhu po is discussiones in is atóbios de gente meda candho pedint de foedhare, a manera de pòdere foedhare totus cunforma a s'iscopu e arrespetandho su tempus.

moderadúra , nf Definitzione su moderare Sinònimos e contràrios moderamentu Ètimu srd.

moderài , vrb: ammoderai, moderare Definitzione abbrandhare, regulare, fàere a manera chi una cosa, unu cumportamentu no siat a tropu o airadu, chentza régula Sinònimos e contràrios afrenai, arregulai, medrare, medrire Frases mai ti ses, Murenu, moderadu, ne ti podes sa limba moderare! ◊ moderàdebbos, faghindhe sa cosa! ◊ circa de moderai is fuedhus! ◊ moderadha cussa pressi! Tradutziones Frantzesu modérer, limiter Ingresu to moderate Ispagnolu moderar, ablandar Italianu moderare, limitare Tedescu zügeln, mäßigen.