nicotína , nf Definizione
elementu o sustàntzia chi portat su tebbacu; un'erba bella po frore (Nicotiana albiflora)
Sinonimi e contrari
matabriogu 1,
tabbacu
Traduzioni
Francese
nicotine
Inglese
nicotine
Spagnolo
nicotina
Italiano
nicotina
Tedesco
Nikotin.
nícu , nm Definizione gioga de mare; in cobertantza, sa natura de sa fémina Sinonimi e contrari brodho, cunnu, pilicarju, pillitu, piricocu, porposeo 2. sa luxi de sa candhela nci bogat s'iscuriu…, cussu nicu che mela mi fait "piubiu"! Etimo itl. nicchio.
nidàle, nidàli niàbi
nidàre , vrb: anniae Definizione
pònnere o fàere su niu (nau mescamente de pigiones, ma fintzes de àteru animale); cricare nios
Frasi
tet s'aliusta nidare in sas salas, giochire sas panedhas apicadas (S.Casu)◊ subra de sas àrbures nidant sas aes e cantant in coro ◊ cherimus un'àrbore chin chentu puzones nidandhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nicher,
nidifier
Inglese
to nest
Spagnolo
nidificar
Italiano
nidificare
Tedesco
nisten.
nidàre 1 , vrb: annidai* Definizione fàere netu, límpiu, biancu nidu Sinonimi e contrari allimpiare | ctr. imbrutai.
nidédhu , nm Definizione min. de nidu, niu piticu / n. de casu = pischedhu, fresa de casu Sinonimi e contrari nidichedhu, nidiolu 2. fit intratu a unu macasinu e nche fit essitu chin duas piritas e unu nidedhu de casu (A.Pau).
nidèsa , nf Definizione
su èssere biancu meda, nidu, su èssere bellu límpiu límpiu de una cosa, o fintzes nau de gente po su bonu fàere chi tenet
Sinonimi e contrari
nidori
Frasi
s'arena de su mari at pérdiu sa nidesa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
propreté,
pureté
Inglese
clearness
Spagnolo
nitidez
Italiano
nitidézza,
nitóre
Tedesco
Reinheit.
nidicàli , nm: nidigale Definizione
ou chi si lassat in su niu a is pudhas po criare
Sinonimi e contrari
niabi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nichet
Inglese
nesting-place
Spagnolo
nidal
Italiano
éndice,
nidiàndolo
Tedesco
Nestei.
nidichédhu , nm Definizione min. de nidu, niu pitichedhu, de pigiones piticos Sinonimi e contrari nidedhu.
nídidu , agt: nítidu Definizione
chi si biet bene meda, craru craru, límpiu
Sinonimi e contrari
nidu* 1,
nódidu
/
ciaru
Traduzioni
Francese
propre
Inglese
clean and tidy
Spagnolo
nítido
Italiano
nìtido
Tedesco
klar,
rein.
nidigàle nidicàli
nidiólu , nm Definizione min. de nidu / n. de canna = napu, pizoledhu biancu e tundhu chi si bi faghet intro de sa canna Sinonimi e contrari nidedhu.
nidólu , nm Definizione nau de casu, pischedhutzu minore Frasi incuna dhue ponint nidolos de casu po isciugari.
nidòri , nm: niroi,
nitore Definizione
biancura, su èssere biancu nidu
Sinonimi e contrari
biancore,
biancura,
candhidesa,
nidesa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pureté
Inglese
brightness
Spagnolo
nitidez
Italiano
nitóre
Tedesco
Klarheit.
nídu , nm: niu Definizione
genia de aprigu chi faent is pigiones (ma fintzes àteros animales) po frochire is oos e fàere fedu nou: est a bisura tundha e a fossu pagu o meda in mesu (si est apertu apitzu), o fintzes a bisura de bòcia, serrau lassandho un'istampu po intrare o essire su pigione; in cobertantza, domo; a logos una genia de pane grussu pintau, de forma tundha a lóriga / min. nidedhu; nidu, nidedhu, nidolu de casu = pischizolu minore
Sinonimi e contrari
nistru
/
dommo
/
tana
Modi di dire
csn:
bogare nidos = scudi nius, calai pillonedhus de niu; puzone boladu dae n. = de primu bolu, chi at apenas lassadu su nidu; pilloni de n. = puzonedhu chi no est boladu de nidu, ancora tropu minore pro si che bolare; n. de frommiga, de topis, di espis = tana; nidu, nidedhu de casu = pischedhu, fresa de casu
Frasi
che pillonis chi torrant a su niu no iscantzu prus de s’arrastu miu! (M.Pani)◊ in s'istade is piciochedhos andhànt peri is errios o peri is matas cricàndhoro nios ◊ nidu de puzones, d'espes ◊ su nidu est a os, a puzonedhos a bentredha, a puzonedhos apunta a bolare
2.
portu sa conca coment'e unu niu de formigas: no biu s'ora de mi crocai ◊ in su truncu sicau de is carrúcius agatas croxuetas, sosogas, fromiga, frucidharas, nius de espi, iscrafajonis…
3.
apo téssidu nidu in custa bidha e inoghe abbito ancora
Cognomi e Proverbi
prb:
dogna pilloni bolit su niu suu
Etimo
ltn.
nidus
Traduzioni
Francese
nid
Inglese
nest
Spagnolo
nido
Italiano
nido
Tedesco
Nest.
nídu 1 , agt: niru,
nitu,
niu 1 Definizione
biancu e límpiu, nau meda coment'e unu gradu de su biancu; chi est chentza pecu, chentza difetu, fintzes vérgine
Sinonimi e contrari
càndhidu,
nídidu
Modi di dire
csn:
biancu n. = biancu che nie, càndhidu; èssiri a conca nida = iscucau, chentza pilos in conca, conchispilidu (nadu de mascru berbeghinu, chi est múdulu)
Frasi
ndhe falesit s'ae a bicu abbertu a si che leare s'anzonedha nida ◊ su pranu fut biancu niu de sa lughi, totu sa noti ◊ de lana calda e nida mandhade seberados fiochedhos ◊ sa luna est nida nida e ndhe lughet totu su frimmamentu ◊ fiat una picioca bella e nida che un'isprigu
2.
s'aera est nida che bòveda de mulinu in andhera
Terminologia scientifica
clr
Etimo
ltn.
nitidus
Traduzioni
Francese
immaculé,
nivéen
Inglese
snow-white
Spagnolo
níveo
Italiano
bianchìssimo,
nìveo,
càndido
Tedesco
schneeweiß,
rein.
nídu 2 , agt Definizione nau de linna, de truncu, chi est chentza nodos e ne pecu nudha / personi nida = chi portat sa pedhe bella lisa Sinonimi e contrari lísiu, nébidu.
níe ní
niedhacàrta , nf Definizione calidade de àghina niedha de binu Terminologia scientifica frt.
niedhamànna , nf Definizione calidade de àghina Terminologia scientifica frt Etimo srd.