oltíja , nf: ortica,
ortiga,
ortija,
ortígia,
ultiga Definizione
atziau, genia de erba, de diferentes calidades ma totu prenas de puntighedhas piticas chi punghent e faent a ispirtidura: segundhu sa calidade dhi narant ‘fémina’ (U. pilulifera), 'mascru' (U. dioica)
Sinonimi e contrari
bistiori,
boltíula,
frusticaja,
ociada,
ortiligada,
picianti,
pistidhore,
pistígia,
pitigallella,
pitziadroxu,
purtzigada,
pústica,
spitzuafua
/
cdh. ultícula,
ttrs. urtígura
Frasi
cussu palinzu de terra muntonarzina est prenu de ortiga, no faghet a bi rugare!◊ unu frocu de cotone ifustu in su sutzu de s'ortiga e fichiu in sas nares che faet passare su sambendenare
Terminologia scientifica
rba, Urtica atrovirens, U. dioica, U. pilulifera, U. urens
Etimo
ltn.
urtica
Traduzioni
Francese
ortie
Inglese
nettle (stinging)
Spagnolo
ortiga
Italiano
ortica
Tedesco
Brennessel.
oltíxu oltígiu
óltu , nm: ortu Definizione
logu mescamente de iscra prantau a birduras o fintzes a laores de còere a granu / min. oltedhu, ortighedhu 2, ortitu; fàghere, pònnere ortu = prantai e trabballai s'ortalítzia
Sinonimi e contrari
cannàrgiu
Frasi
sas tàulas de s'ortu sunt prantadas cale a basolu, cale a patata ◊ in s'ortu dhui at birdura de dónnia calidadi ◊ in is ortos dhue faet sa tamata, su pisu, sa patata, sa crucuriga, s'aeda, sa latuca, su pedringianu, s'àpiu, sa síndria e su melone
Cognomi e Proverbi
smb:
Ortu
Etimo
ltn.
hortus
Traduzioni
Francese
potager
Inglese
kitchen garden
Spagnolo
huerto
Italiano
òrto
Tedesco
Garten.
oltulànu , nm: ortuanu,
ortulanu Definizione
chie prantat e contivígiat ortu; in cobertantza, genia de bobboi mannu chi passat asuta de terra e si papat su trunchighedhu modhe de sa cosa prantada
Sinonimi e contrari
iscraju,
ortalisciaxu,
ortalitzieri
/
chibudhalzu,
cugumbiraxu,
morucibudhu
/
cdh. ultulanu
Frasi
geo puru anca seo ortulanu: beto pisucre, patata, pranto latuca e tamatas! ◊ cuss'ortulanu prantat frinucu, sèllere e tamata ◊ innòi dèu fatzu s'ortuanu po contu de su meri
Cognomi e Proverbi
prb:
mortu s'ortulanu adiu s'ortu!
Terminologia scientifica
prf
Etimo
ltn.
hortulanus
Traduzioni
Francese
maraîcher
Inglese
market gardener,
ortolan
Spagnolo
hortelano
Italiano
ortolano
Tedesco
Gemüsegärtner,
Ortolan.
òltza , avb: ortza Definizione andai o tirai a o. = furriare e incarrerare o aviare sa nave o barca a cara a bentu, fintzes essire o andhare fora de camminu, de sa bia giusta, fora de su connotu, chentza arrespetare leis e costumas de su logu Frasi ses pighendi in giru de diora: unu pagu a ortza mi paris andendi! (Ant.Porceddu)◊ sa birdurera tiràt a ortza in su pagamentu de sa pesoni de sa butega Etimo itl. orza.
olúmmu , nm: orumu Definizione úmbulu, genia de mata chi podet fàere manna meda Sinonimi e contrari lumu, úlimu* Terminologia scientifica mtm, Ulmus minor.
olvéu , avb Definizione a o., de o. = de tressu, a istúturu Frasi in custa terra onzunu at raighinas a olveu (N.Cambone)◊ si acontzeit su bonete ca si li fit postu de olveu.
olvidàdu , pps, agt: olvidatu,
orbidau Definizione
de olvidare / èssereche orbidau = èssi conchischerésciu, no arregodare prus nudha
Sinonimi e contrari
ilmentigadu,
iscaéssiu
Traduzioni
Francese
oublié
Inglese
forgotten
Spagnolo
olvidado
Italiano
obliato
Tedesco
vergessen.
olvidài , vrb: olvidare,
orbidare,
orvidai,
orvidare,
ulvidare Definizione
immentigare, essire de mente, bogare de conca / su pps. orvidau s'impreat fintzes in su sensu de èssere a s'ispessada; èssere orbidau = no ammentare prus
Sinonimi e contrari
ilmentigare,
iscadèssere
Frasi
pensa de m'olvidare, abbandhona s'idea chi as leadu! (P.Mereu)◊ canta pro olvidare sa tristura! ◊ Sardos, a costas bos pungo s'isprone ca sezis viles si bos olvidades de su nostru terríbbile dolore (A.Casula)◊ orvido su passadu e abbàido a su tempus benidore ◊ che soe totu orbidau!◊ no olvideis su prantu de is mischinus!
2.
apu iscípiu ita fiat cumbinendisí e seu bénniu po s'averti po no si pigai orvidaus
3.
no tocat a si fidai: chi ti orvidas ti ndi furant totu!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
oublier
Inglese
to forget
Spagnolo
olvidar
Italiano
obliare
Tedesco
vergessen.
olvidaméntu , nm Definizione su s'immentigare, iscarescimentu Sinonimi e contrari ilméntigu, olvidu Etimo srd.
olvidàre olvidài
olvidàtu olvidàdu
olvidósu , agt Definizione
chi imméntigat, chi acostumat a s'immentigare, a s'iscaèssere, chi faet immentigare
Traduzioni
Francese
oublieux
Inglese
forgetful
Spagnolo
olvidadizo
Italiano
diméntico
Tedesco
vergessend.
olvídu , nm: orbidu,
orvidu,
urvidu Definizione
su s'iscaèssere, su no arregodare prus / pònnere in o. = iscarèsciri, immentigare apostadamente
Sinonimi e contrari
ilméntigu,
obblevione,
olvidamentu,
scarescimentu
Frasi
dogni cosa che ruet in olvidu ◊ sas cosas tocat a las sarbare dae s'orbidu ◊ curtos sos palos e sos pannos afrischiaos in su sostre de s'olvidu! ◊ tocat a sarvai is cosas de s'orvidu! ◊ acabbada dh'eus custa trista istória e de medas orvidus pregu a m'iscusai (F.Puxeddu)
Traduzioni
Francese
oubli
Inglese
oblivion
Spagnolo
olvido
Italiano
oblìo
Tedesco
Vergessenheit,
Vergessen.
olzàle , nm: orgiabi,
orgiali,
orxabi,
orxali,
orzale Definizione
orgiali de denti o cincirri a dentes, una genia de pigione; orgiali de is cannas, de is mostassus, orgiau cannaca, àtera genia de pigione chi si assimbígiat
Sinonimi e contrari
cincirri,
tzichirriadori
/
moretina,
morinata,
trinedha
Frasi
in sa tébida noti de beranu est billendi s'orgiali cantadori
Terminologia scientifica
pzn, emberiza calandra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
proyer,
bruant
Inglese
corn bunting
Spagnolo
triguero
Italiano
strillòzzo,
zìgolo comune
Tedesco
Grauammer.
olzàta ogliàtzu
ólzu ógliu
ombrellòne , nm Definizione genia de paracu mannu po si fàere umbra prus che àteru in ispiàgia.
ombrína , nf: umbrina Definizione
genia de pische de mare biu (podet fàere fintzes de 70 centímetros)
Sinonimi e contrari
garbàgliu,
lombrina
Terminologia scientifica
psc, umbrina cirrhosa
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
ombrine
Inglese
umbrine
Spagnolo
verrugato
Italiano
ombrina
Tedesco
Umber.
ombrinàlis , nm pl Definizione guteras de naviu Etimo itl. ombrinali.