A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

oltíja , nf: ortica, ortiga, ortija, ortígia, ultiga Definitzione atziau, genia de erba, de diferentes calidades ma totu prenas de puntighedhas piticas chi punghent e faent a ispirtidura: segundhu sa calidade dhi narant ‘fémina’ (U. pilulifera), 'mascru' (U. dioica) Sinònimos e contràrios bistiori, boltíula, frusticaja, ociada, ortiligada, picianti, pistidhore, pistígia, pitigallella, pitziadroxu, purtzigada, pústica, spitzuafua / cdh. ultícula, ttrs. urtígura Frases cussu palinzu de terra muntonarzina est prenu de ortiga, no faghet a bi rugare!◊ unu frocu de cotone ifustu in su sutzu de s'ortiga e fichiu in sas nares che faet passare su sambendenare Terminologia iscientìfica rba, Urtica atrovirens, U. dioica, U. pilulifera, U. urens Ètimu ltn. urtica Tradutziones Frantzesu ortie Ingresu nettle (stinging) Ispagnolu ortiga Italianu ortica Tedescu Brennessel.

oltíxu oltígiu

óltu , nm: ortu Definitzione logu mescamente de iscra prantau a birduras o fintzes a laores de còere a granu / min. oltedhu, ortighedhu 2, ortitu; fàghere, pònnere ortu = prantai e trabballai s'ortalítzia Sinònimos e contràrios cannàrgiu Frases sas tàulas de s'ortu sunt prantadas cale a basolu, cale a patata ◊ in s'ortu dhui at birdura de dónnia calidadi ◊ in is ortos dhue faet sa tamata, su pisu, sa patata, sa crucuriga, s'aeda, sa latuca, su pedringianu, s'àpiu, sa síndria e su melone Sambenados e Provèrbios smb: Ortu Ètimu ltn. hortus Tradutziones Frantzesu potager Ingresu kitchen garden Ispagnolu huerto Italianu òrto Tedescu Garten.

oltulànu , nm: ortuanu, ortulanu Definitzione chie prantat e contivígiat ortu; in cobertantza, genia de bobboi mannu chi passat asuta de terra e si papat su trunchighedhu modhe de sa cosa prantada Sinònimos e contràrios iscraju, ortalisciaxu, ortalitzieri / chibudhalzu, cugumbiraxu, morucibudhu / cdh. ultulanu Frases geo puru anca seo ortulanu: beto pisucre, patata, pranto latuca e tamatas! ◊ cuss'ortulanu prantat frinucu, sèllere e tamata ◊ innòi dèu fatzu s'ortuanu po contu de su meri Sambenados e Provèrbios prb: mortu s'ortulanu adiu s'ortu! Terminologia iscientìfica prf Ètimu ltn. hortulanus Tradutziones Frantzesu maraîcher Ingresu market gardener, ortolan Ispagnolu hortelano Italianu ortolano Tedescu Gemüsegärtner, Ortolan.

òltza , avb: ortza Definitzione andai o tirai a o. = furriare e incarrerare o aviare sa nave o barca a cara a bentu, fintzes essire o andhare fora de camminu, de sa bia giusta, fora de su connotu, chentza arrespetare leis e costumas de su logu Frases ses pighendi in giru de diora: unu pagu a ortza mi paris andendi! (Ant.Porceddu)◊ sa birdurera tiràt a ortza in su pagamentu de sa pesoni de sa butega Ètimu itl. orza.

olúmmu , nm: orumu Definitzione úmbulu, genia de mata chi podet fàere manna meda Sinònimos e contràrios lumu, úlimu* Terminologia iscientìfica mtm, Ulmus minor.

olvéu , avb Definitzione a o., de o. = de tressu, a istúturu Frases in custa terra onzunu at raighinas a olveu (N.Cambone)◊ si acontzeit su bonete ca si li fit postu de olveu.

olvidàdu , pps, agt: olvidatu, orbidau Definitzione de olvidare / èssereche orbidau = èssi conchischerésciu, no arregodare prus nudha Sinònimos e contràrios ilmentigadu, iscaéssiu Tradutziones Frantzesu oublié Ingresu forgotten Ispagnolu olvidado Italianu obliato Tedescu vergessen.

olvidài , vrb: olvidare, orbidare, orvidai, orvidare, ulvidare Definitzione immentigare, essire de mente, bogare de conca / su pps. orvidau s'impreat fintzes in su sensu de èssere a s'ispessada; èssere orbidau = no ammentare prus Sinònimos e contràrios ilmentigare, iscadèssere Frases pensa de m'olvidare, abbandhona s'idea chi as leadu! (P.Mereu)◊ canta pro olvidare sa tristura! ◊ Sardos, a costas bos pungo s'isprone ca sezis viles si bos olvidades de su nostru terríbbile dolore (A.Casula)◊ orvido su passadu e abbàido a su tempus benidore ◊ che soe totu orbidau!◊ no olvideis su prantu de is mischinus! 2. apu iscípiu ita fiat cumbinendisí e seu bénniu po s'averti po no si pigai orvidaus 3. no tocat a si fidai: chi ti orvidas ti ndi furant totu! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu oublier Ingresu to forget Ispagnolu olvidar Italianu obliare Tedescu vergessen.

olvidaméntu , nm Definitzione su s'immentigare, iscarescimentu Sinònimos e contràrios ilméntigu, olvidu Ètimu srd.

olvidàre olvidài

olvidàtu olvidàdu

olvidósu , agt Definitzione chi imméntigat, chi acostumat a s'immentigare, a s'iscaèssere, chi faet immentigare Tradutziones Frantzesu oublieux Ingresu forgetful Ispagnolu olvidadizo Italianu diméntico Tedescu vergessend.

olvídu , nm: orbidu, orvidu, urvidu Definitzione su s'iscaèssere, su no arregodare prus / pònnere in o. = iscarèsciri, immentigare apostadamente Sinònimos e contràrios ilméntigu, obblevione, olvidamentu, scarescimentu Frases dogni cosa che ruet in olvidu ◊ sas cosas tocat a las sarbare dae s'orbidu ◊ curtos sos palos e sos pannos afrischiaos in su sostre de s'olvidu! ◊ tocat a sarvai is cosas de s'orvidu! ◊ acabbada dh'eus custa trista istória e de medas orvidus pregu a m'iscusai (F.Puxeddu) Tradutziones Frantzesu oubli Ingresu oblivion Ispagnolu olvido Italianu oblìo Tedescu Vergessenheit, Vergessen.

olzàle , nm: orgiabi, orgiali, orxabi, orxali, orzale Definitzione orgiali de denti o cincirri a dentes, una genia de pigione; orgiali de is cannas, de is mostassus, orgiau cannaca, àtera genia de pigione chi si assimbígiat Sinònimos e contràrios cincirri, tzichirriadori / moretina, morinata, trinedha Frases in sa tébida noti de beranu est billendi s'orgiali cantadori Terminologia iscientìfica pzn, emberiza calandra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu proyer, bruant Ingresu corn bunting Ispagnolu triguero Italianu strillòzzo, zìgolo comune Tedescu Grauammer.

olzàta ogliàtzu

ólzu ógliu

ombrellòne , nm Definitzione genia de paracu mannu po si fàere umbra prus che àteru in ispiàgia.

ombrína , nf: umbrina Definitzione genia de pische de mare biu (podet fàere fintzes de 70 centímetros) Sinònimos e contràrios garbàgliu, lombrina Terminologia iscientìfica psc, umbrina cirrhosa Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu ombrine Ingresu umbrine Ispagnolu verrugato Italianu ombrina Tedescu Umber.

ombrinàlis , nm pl Definitzione guteras de naviu Ètimu itl. ombrinali.