pecàdu , pps, nm: pecau Definizione
de pecare; sa curpa o neghe de su male chi si faet cunsiderau coment'e ofesa a Deus / feu, légiu che su pecadu = feu chi faet a tímere, légiu meda
Sinonimi e contrari
crupa
Frasi
perdonu, Deus meu, apo pecadu!
2.
est pecadu su meu s'in su sole bido a Tie, bonu Deu? ◊ pecau cuerrau est mesu pedronau ◊ pecadu est a furare e a bochire ◊ sa giustíssia dhu tirit: est légiu che su pecau! ◊ sos pecados a si ndhe impudare no abbastat pro ndh'èssere innetiadu ◊ candho apo ischitidu ogni pecadu, líbberu curra in padros de lugore!
Cognomi e Proverbi
prb:
pecados de babbu, fizos los pianghent
Etimo
ltn.
peccatum
Traduzioni
Francese
péché
Inglese
sin
Spagnolo
pecado
Italiano
peccato
Tedesco
Sünde.
pecài, pecàre , vrb Definizione
fàere male, pecaos, fartas chi tenent una responsabbilidade chi s'ischit e si sentit; foedhandho de cosa prantada, matedu, gente, machinàrios o àteru, àere o bogare difetu, andhare male, fàere farta in su funtzionamentu o cumportamentu
Sinonimi e contrari
faltare
Modi di dire
csn:
pecare a origras = àere carchi pecu a origras, èssiri surdu, grai de origas, betàresi a surdu; pecare a macu, a tontu = àere carchi pecu de macos, de tontos
Frasi
nimmancu dèu ti cundennu: bai e no pechis prus! (Ev.)◊ su dinari non at un'ànima de sarvare, non pensat, non disizat, non furat, non pecat (G.Ruju)◊ chini pecat si perdit s'amistadi de Deus
2.
eite a origras pecas: so tres oras cramèndhedi e tue totu nudha! ◊ is infertus podint pecai, si no funt fatus bèni
Etimo
ltn.
peccare
Traduzioni
Francese
pécher,
faire défaut
Inglese
to sin,
to be deficient
Spagnolo
pecar,
cojear,
tener defectos
Italiano
peccare,
difettare
Tedesco
sündigen,
mangeln,
fehlen,
mangelhaft sein.
pecàu pecàdu
pechédu pachédhu 1
péci , avb: betzi,
etze,
peti,
petzi,
petzis Definizione
foedhu chi faet pentzare a una possibbilidade o cosa ebbia (a bortas si narat fintzes in su sensu de foras, esclusione); si narat fintzes po fàere a cumprèndhere comente una cosa benit o faet de unu prontu, totinduna, a s'ingrundha
Sinonimi e contrari
detzi,
ebbia,
feti,
isceti*,
segi 1
/
totinduna
Modi di dire
csn:
petzi chi… = cibetis, isceti si…, setzicantu (ma fintzas "no prus de…"); si petzi tantu chi… = si no est a nàrrere chi… (itl. a meno che…); petzi chi siat = bastus chi siat; bi cheret petzi…, no cheret petzi… (+ númene de carchi cosa) = bi cheret tot'àtera cosa!; petzi bi cheret chi… = ammancat isceti chi… (no nci bollit própiu!); petzi… (vrb) = si no est a nàrrere chi…
Frasi
nois no abamus petzi marrones e farches ◊ prima no b'aiat petzi acasazu: commo sas boches paret chi ndhe isperdent! ◊ mi nci mancat peti cussu, no bastat s'àteru!…◊ tessiant e cantànt, filu no ne segànt, peci dh'aciugniant ◊ petzi l'ischis tue!…◊ petzi bi cheret, como, chi fetas fogu puru, cun custa calura! ◊ no ischis petzi a nàrrere "cocodè"
2.
petzi chi m'intendho male, si nono mi ndhe peso chito ◊ petzi chi bi andho deo, sinono a sa sola isse no bi la faghet ◊◊ Marta adduraiat incaragolada in domo, no essiat petzi chi una bolta a sa chida
3.
unu babbu teniat tréichi fizos, totu sanos e mannos, petzi su prus minore ◊ nisciunu faedhat, petzi s'abbadessa
4.
petzi mi ndhe l'apo sapidu intradu a domo! ◊ comente apo allutu su luminu petzi mi so agatadu in mesu de su fogu!
5.
bi cheret petzi loros o funes a prèndhere s'abba!…◊ bi cheres petzi tue, a fàghere cosa gai!…◊ no cherzo petzi mustitzolu pro mi còghere!…◊ betannosidha una tassighedha, petzi chi siat!
6.
petzi bi cheret chi comintzes a minore a pessare a cussas cosas!…◊ petzi bi cheret chi còmpore fintzas su chi tenzo, como, ca no bastat s'àteru!…◊ at combidau a totus, petzi a tue!
7.
petzis apo cumpresu male, sinono est gosi! ◊ no dudo chi poto aer sa risposta: petzi chi non lu fetas a s'aposta!(Moretti)◊ dae subra su palcu no ti ch'etant si petzi tantu chi no ti che falas (Màsala)
Traduzioni
Francese
seulement,
sauf
Inglese
only
Spagnolo
sólo,
excepto
Italiano
soltanto,
eccètto
Tedesco
nur,
es wäre denn,
daß.
pècia , nf: (pè-cia)
pessa,
peta,
petza Definizione
sa carre de un'animale macellada po alimentu, po papare (su pl. inditat diferentes genias e calidades de petza, petza de animales diferentes, ma fintzes sa prupa de sa carena de su cristianu biu)
Sinonimi e contrari
prupa
Modi di dire
csn:
peta ascruzosa = totu a filicitus grussus; petza picada = pistada pro essire prus modhe cota; peta in sórighe = sa purpa a murudhu longu tundhu; fàghere sa peta = bochire su fiadu pro sa peta a manigare; fàghere peta = bociri genti; torrare in petas = abboniàresi apustis de una maladia; falare in fortzas e in petas, pèrdere sas petzas = minimare de pesu, islangiri; peta morta de male = de fiadu chi at tentu dannu; petza de cassa = de animale catziadu; peta frimma =(nadu de animale minore) chi comintzat a èssere bona, fata; peta bona, bonu pesu, a su baratu! = menzus de gai!…; préssiu petza = zenia de péssighe duraghe cun sa purpa saborida meda e aghedhosa; fai a pebècia = a pei de petza, fàghere a cantos, a zigota, bínchere de meda; andhare in peta e torrare in paberi = torrai mortu; èssere ifadau che petza púdia = no ndhe pòdere prus, ifadadu a s'úrtimu etzessu
Frasi
sa pessa de burrincu no dh'apu mai testada ◊ sa peta morta de male la daent a su baratu, si est bona ◊ sa petza si podit fai arrustia, a budhiu, a cassola ◊ borera bocí cussus animalis po sa pècia
2.
su matzone bi podet fàghere peta in s'annile ◊ chi no si nd'isbodhicaus si faint a pebècia ◊ funt cadhos sempre in petas ◊ at isparau a unu e dh'at fertu, ma no dh'at pigau petza: sa balla dh'at pigau frigavriga ◊ unu porcu fatu a cantos in sónniu est sinnu chi bi fachent petza, chi bochient zente (B.Bandinu)◊ su porchedhu, s'anzone si no tenent unu mese no faghent peta bona, sa peta no est frimma
Cognomi e Proverbi
smb:
Peta, Petta, Pettas, Petza, Pezza
Etimo
ltn.
*pettia
Traduzioni
Francese
viande
Inglese
meat
Spagnolo
carne
Italiano
carne
Tedesco
Fleisch.
pècia 1 , nf: petza 1 Definizione valore de 5 sodhos = mesu francu / su mesu de una p. = mesubetza Frasi eus connotu is mesubetzas e a sodhu s’umbudu sa sali (C.Monni) Etimo itl. pezza.
pècia 2 , nf: petza 3 Definizione
crantu, orrugu de css. cosa, piticu o mannu, fintzes truncu o pedra a cicire (custa fintzes manna, segada giusta a parallelepípedu); mescamente, bículu de orrobba po imbodhigare su pei in s'iscarpa / una p. de casu, de regotu = pischedhu, arrogu; petz'e làmbriga!… = debberone làgrima!
Frasi
fit una petza manna de pedra ruja ◊ unu fit restadu sétzidu subra sa petza de pedra sonendhe sa chiterra ◊ dae subra sa petza de su giannile imbíami unu cantu pro cumbidu! (A.M.Pinna)◊ fit sétzidu in sa petza addainanti de sa domo ◊ petza de s'élighe mannu setziat tiu Portolu
2.
unu tempus a pes si poniant sas petzas: como sas mizas
Etimo
itl.
pezza
Traduzioni
Francese
bout de tissu
Inglese
cloth
Spagnolo
paño que se pone alrededor del pie
Italiano
pezzuòla
Tedesco
Läppchen.
peciolàrgiu , agt Definizione chi o chie dhi praghet meda a papare petolu, petza Sinonimi e contrari petaju, petaresu, pulpuzeri Etimo srd.
péciu , nm Definizione petzu, ma nau in su sensu de parte Sinonimi e contrari palte Frasi in su coile dónnia péciu tenet un'iscopu precisu.
peciúrru paciúrru
pècola, pècora, pècore , nf, nm: pècoro, pécula, pécuri, pécurra, pègora Definizione nau de unu chi no est tanti persona bona, o cunsiderada metzana, unu pagu coment'e animale, mala pedhe Sinonimi e contrari pecus / petziotu Frasi bellu pècore ses, tue! ◊ gei fiast pécurra bella!…◊ gei ses arratza de pècola bona!…◊ gei ses pécula bella, faci de iscorminigau! ◊ su pipiu no dhu istrúnciant nudha nudha: gei ndi at a essí pécula bella!…◊ bella pègora chi no est, mih, cussu: lampu!…◊ bellu pécuri de fradi chi tenis!… Etimo itl. pecora.
pecorínu , nm: pegurinu, picurinu Definizione s'àinu, su pegus po antonomàsia Sinonimi e contrari àinu, burricu, molente, molinzanu, poledhu Frasi como su tzeracu andhat in màchina, ma a su tempus meu zughiamus unu cadhu o unu picurinu Terminologia scientifica anall Etimo srd.
pècoro pècora
pecósu , agt Definizione
chi tenet pecos, difetos, chi pecat in calecuna cosa
Sinonimi e contrari
iscronniu,
mendhecosu,
tzómigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défectueux
Inglese
defective
Spagnolo
defectuoso
Italiano
difettóso,
manchévole
Tedesco
fehlerhaft,
mangelhaft.
pécu pèca 1
pécula, pécuri, pécurra pècore
pécus , nm: pegus Definizione
css. animale mannu de petza (baca, brebè, cuadhu, e totu deosi); nau in cobertantza, una calesiògiat persona, nau unu pagu a disprétziu, bolendho nàrrere ca no est tanti persona bona, e si narat fintzes de bobboi (unu pagu a brulla, po erríere)/ min. peghitu, pegugedhu; pegos cuncordos = animalis, bòis, chi si addatant unu a s'àteru e fait a dhus giúngiri impari
Sinonimi e contrari
animabi,
fiadu
/
pècore
Frasi
cussos sunt pegos de mola! ◊ po no perdi unu pegus cantu no as girau!◊ de pegos bonos formadu at masones ◊ medas colant in cussu locu chin pecos mustrencos ◊ sos pacos pecos chi mi sunt restaos timo chi nche los giuca a bochidorju ◊ non pongas cani a dogna pegus! ◊ tenit centu pegus de brebeis
2.
bellu pegus, cussu cristianu, mih!
Etimo
ltn.
pecus
Traduzioni
Francese
pièce,
tête
Inglese
animal
Spagnolo
res,
cabeza de ganado
Italiano
capo di bestiame
Tedesco
Stück Vieh.
pecuzàre , vrb: apegugiai, peguzare, piguzare Definizione furare pegos; cricare pegos, ma fintzes solu cricare bene, cun atentzione, cun incuru, meda / chircare a ccn. che a peguzare, a piguzare = circai meda, bèni, a perda furriada Etimo srd.
pedagéri , nm Definizione chie arregollet su dàtziu de su peàgiu Sinonimi e contrari datzieri.