A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

pecàdu , pps, nm: pecau Definitzione de pecare; sa curpa o neghe de su male chi si faet cunsiderau coment'e ofesa a Deus / feu, légiu che su pecadu = feu chi faet a tímere, légiu meda Sinònimos e contràrios crupa Frases perdonu, Deus meu, apo pecadu! 2. est pecadu su meu s'in su sole bido a Tie, bonu Deu? ◊ pecau cuerrau est mesu pedronau ◊ pecadu est a furare e a bochire ◊ sa giustíssia dhu tirit: est légiu che su pecau! ◊ sos pecados a si ndhe impudare no abbastat pro ndh'èssere innetiadu ◊ candho apo ischitidu ogni pecadu, líbberu curra in padros de lugore! Sambenados e Provèrbios prb: pecados de babbu, fizos los pianghent Ètimu ltn. peccatum Tradutziones Frantzesu péché Ingresu sin Ispagnolu pecado Italianu peccato Tedescu Sünde.

pecài, pecàre , vrb Definitzione fàere male, pecaos, fartas chi tenent una responsabbilidade chi s'ischit e si sentit; foedhandho de cosa prantada, matedu, gente, machinàrios o àteru, àere o bogare difetu, andhare male, fàere farta in su funtzionamentu o cumportamentu Sinònimos e contràrios faltare Maneras de nàrrere csn: pecare a origras = àere carchi pecu a origras, èssiri surdu, grai de origas, betàresi a surdu; pecare a macu, a tontu = àere carchi pecu de macos, de tontos Frases nimmancu dèu ti cundennu: bai e no pechis prus! (Ev.)◊ su dinari non at un'ànima de sarvare, non pensat, non disizat, non furat, non pecat (G.Ruju)◊ chini pecat si perdit s'amistadi de Deus 2. eite a origras pecas: so tres oras cramèndhedi e tue totu nudha! ◊ is infertus podint pecai, si no funt fatus bèni Ètimu ltn. peccare Tradutziones Frantzesu pécher, faire défaut Ingresu to sin, to be deficient Ispagnolu pecar, cojear, tener defectos Italianu peccare, difettare Tedescu sündigen, mangeln, fehlen, mangelhaft sein.

pecàu pecàdu

pechédu pachédhu 1

péci , avb: betzi, etze, peti, petzi, petzis Definitzione foedhu chi faet pentzare a una possibbilidade o cosa ebbia (a bortas si narat fintzes in su sensu de foras, esclusione); si narat fintzes po fàere a cumprèndhere comente una cosa benit o faet de unu prontu, totinduna, a s'ingrundha Sinònimos e contràrios detzi, ebbia, feti, isceti*, segi 1 / totinduna Maneras de nàrrere csn: petzi chi… = cibetis, isceti si…, setzicantu (ma fintzas "no prus de…"); si petzi tantu chi… = si no est a nàrrere chi… (itl. a meno che…); petzi chi siat = bastus chi siat; bi cheret petzi…, no cheret petzi… (+ númene de carchi cosa) = bi cheret tot'àtera cosa!; petzi bi cheret chi… = ammancat isceti chi… (no nci bollit própiu!); petzi… (vrb) = si no est a nàrrere chi… Frases nois no abamus petzi marrones e farches ◊ prima no b'aiat petzi acasazu: commo sas boches paret chi ndhe isperdent! ◊ mi nci mancat peti cussu, no bastat s'àteru!…◊ tessiant e cantànt, filu no ne segànt, peci dh'aciugniant ◊ petzi l'ischis tue!…◊ petzi bi cheret, como, chi fetas fogu puru, cun custa calura! ◊ no ischis petzi a nàrrere "cocodè" 2. petzi chi m'intendho male, si nono mi ndhe peso chito ◊ petzi chi bi andho deo, sinono a sa sola isse no bi la faghet ◊◊ Marta adduraiat incaragolada in domo, no essiat petzi chi una bolta a sa chida 3. unu babbu teniat tréichi fizos, totu sanos e mannos, petzi su prus minore ◊ nisciunu faedhat, petzi s'abbadessa 4. petzi mi ndhe l'apo sapidu intradu a domo! ◊ comente apo allutu su luminu petzi mi so agatadu in mesu de su fogu! 5. bi cheret petzi loros o funes a prèndhere s'abba!…◊ bi cheres petzi tue, a fàghere cosa gai!…◊ no cherzo petzi mustitzolu pro mi còghere!…◊ betannosidha una tassighedha, petzi chi siat! 6. petzi bi cheret chi comintzes a minore a pessare a cussas cosas!…◊ petzi bi cheret chi còmpore fintzas su chi tenzo, como, ca no bastat s'àteru!…◊ at combidau a totus, petzi a tue! 7. petzis apo cumpresu male, sinono est gosi! ◊ no dudo chi poto aer sa risposta: petzi chi non lu fetas a s'aposta!(Moretti)◊ dae subra su palcu no ti ch'etant si petzi tantu chi no ti che falas (Màsala) Tradutziones Frantzesu seulement, sauf Ingresu only Ispagnolu sólo, excepto Italianu soltanto, eccètto Tedescu nur, es wäre denn, daß.

pècia , nf: (pè-cia) pessa, peta, petza Definitzione sa carre de un'animale macellada po alimentu, po papare (su pl. inditat diferentes genias e calidades de petza, petza de animales diferentes, ma fintzes sa prupa de sa carena de su cristianu biu) Sinònimos e contràrios prupa Maneras de nàrrere csn: peta ascruzosa = totu a filicitus grussus; petza picada = pistada pro essire prus modhe cota; peta in sórighe = sa purpa a murudhu longu tundhu; fàghere sa peta = bochire su fiadu pro sa peta a manigare; fàghere peta = bociri genti; torrare in petas = abboniàresi apustis de una maladia; falare in fortzas e in petas, pèrdere sas petzas = minimare de pesu, islangiri; peta morta de male = de fiadu chi at tentu dannu; petza de cassa = de animale catziadu; peta frimma =(nadu de animale minore) chi comintzat a èssere bona, fata; peta bona, bonu pesu, a su baratu! = menzus de gai!…; préssiu petza = zenia de péssighe duraghe cun sa purpa saborida meda e aghedhosa; fai a pebècia = a pei de petza, fàghere a cantos, a zigota, bínchere de meda; andhare in peta e torrare in paberi = torrai mortu; èssere ifadau che petza púdia = no ndhe pòdere prus, ifadadu a s'úrtimu etzessu Frases sa pessa de burrincu no dh'apu mai testada ◊ sa peta morta de male la daent a su baratu, si est bona ◊ sa petza si podit fai arrustia, a budhiu, a cassola ◊ borera bocí cussus animalis po sa pècia 2. su matzone bi podet fàghere peta in s'annile ◊ chi no si nd'isbodhicaus si faint a pebècia ◊ funt cadhos sempre in petas ◊ at isparau a unu e dh'at fertu, ma no dh'at pigau petza: sa balla dh'at pigau frigavriga ◊ unu porcu fatu a cantos in sónniu est sinnu chi bi fachent petza, chi bochient zente (B.Bandinu)◊ su porchedhu, s'anzone si no tenent unu mese no faghent peta bona, sa peta no est frimma Sambenados e Provèrbios smb: Peta, Petta, Pettas, Petza, Pezza Ètimu ltn. *pettia Tradutziones Frantzesu viande Ingresu meat Ispagnolu carne Italianu carne Tedescu Fleisch.

pècia 1 , nf: petza 1 Definitzione valore de 5 sodhos = mesu francu / su mesu de una p. = mesubetza Frases eus connotu is mesubetzas e a sodhu s’umbudu sa sali (C.Monni) Ètimu itl. pezza.

pècia 2 , nf: petza 3 Definitzione crantu, orrugu de css. cosa, piticu o mannu, fintzes truncu o pedra a cicire (custa fintzes manna, segada giusta a parallelepípedu); mescamente, bículu de orrobba po imbodhigare su pei in s'iscarpa / una p. de casu, de regotu = pischedhu, arrogu; petz'e làmbriga!… = debberone làgrima! Frases fit una petza manna de pedra ruja ◊ unu fit restadu sétzidu subra sa petza de pedra sonendhe sa chiterra ◊ dae subra sa petza de su giannile imbíami unu cantu pro cumbidu! (A.M.Pinna)◊ fit sétzidu in sa petza addainanti de sa domo ◊ petza de s'élighe mannu setziat tiu Portolu 2. unu tempus a pes si poniant sas petzas: como sas mizas Ètimu itl. pezza Tradutziones Frantzesu bout de tissu Ingresu cloth Ispagnolu paño que se pone alrededor del pie Italianu pezzuòla Tedescu Läppchen.

peciolàrgiu , agt Definitzione chi o chie dhi praghet meda a papare petolu, petza Sinònimos e contràrios petaju, petaresu, pulpuzeri Ètimu srd.

péciu , nm Definitzione petzu, ma nau in su sensu de parte Sinònimos e contràrios palte Frases in su coile dónnia péciu tenet un'iscopu precisu.

peciúrru paciúrru

pècola, pècora, pècore , nf, nm: pècoro, pécula, pécuri, pécurra, pègora Definitzione nau de unu chi no est tanti persona bona, o cunsiderada metzana, unu pagu coment'e animale, mala pedhe Sinònimos e contràrios pecus / petziotu Frases bellu pècore ses, tue! ◊ gei fiast pécurra bella!…◊ gei ses arratza de pècola bona!…◊ gei ses pécula bella, faci de iscorminigau! ◊ su pipiu no dhu istrúnciant nudha nudha: gei ndi at a essí pécula bella!…◊ bella pègora chi no est, mih, cussu: lampu!…◊ bellu pécuri de fradi chi tenis!… Ètimu itl. pecora.

pecorínu , nm: pegurinu, picurinu Definitzione s'àinu, su pegus po antonomàsia Sinònimos e contràrios àinu, burricu, molente, molinzanu, poledhu Frases como su tzeracu andhat in màchina, ma a su tempus meu zughiamus unu cadhu o unu picurinu Terminologia iscientìfica anall Ètimu srd.

pècoro pècora

pecósu , agt Definitzione chi tenet pecos, difetos, chi pecat in calecuna cosa Sinònimos e contràrios iscronniu, mendhecosu, tzómigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu défectueux Ingresu defective Ispagnolu defectuoso Italianu difettóso, manchévole Tedescu fehlerhaft, mangelhaft.

pécu pèca 1

pécula, pécuri, pécurra pècore

pécus , nm: pegus Definitzione css. animale mannu de petza (baca, brebè, cuadhu, e totu deosi); nau in cobertantza, una calesiògiat persona, nau unu pagu a disprétziu, bolendho nàrrere ca no est tanti persona bona, e si narat fintzes de bobboi (unu pagu a brulla, po erríere)/ min. peghitu, pegugedhu; pegos cuncordos = animalis, bòis, chi si addatant unu a s'àteru e fait a dhus giúngiri impari Sinònimos e contràrios animabi, fiadu / pècore Frases cussos sunt pegos de mola! ◊ po no perdi unu pegus cantu no as girau!◊ de pegos bonos formadu at masones ◊ medas colant in cussu locu chin pecos mustrencos ◊ sos pacos pecos chi mi sunt restaos timo chi nche los giuca a bochidorju ◊ non pongas cani a dogna pegus! ◊ tenit centu pegus de brebeis 2. bellu pegus, cussu cristianu, mih! Ètimu ltn. pecus Tradutziones Frantzesu pièce, tête Ingresu animal Ispagnolu res, cabeza de ganado Italianu capo di bestiame Tedescu Stück Vieh.

pecuzàre , vrb: apegugiai, peguzare, piguzare Definitzione furare pegos; cricare pegos, ma fintzes solu cricare bene, cun atentzione, cun incuru, meda / chircare a ccn. che a peguzare, a piguzare = circai meda, bèni, a perda furriada Ètimu srd.

pedagéri , nm Definitzione chie arregollet su dàtziu de su peàgiu Sinònimos e contràrios datzieri.