tirriònca , nf Definizione corroga braxa, genia de pigione mannu, de petza metzana Sinonimi e contrari carroga, corbanca, corraga, corrionca, corrodha Frasi sos soldados tichirriaiant brinchendhe e cantendhe chi pariant tirrioncas in festa candho si aunint umpare ◊ boghes porosas e astudhidoras de corvos, ruspos e tirrioncas (B.Truddaju) Terminologia scientifica pzn, corvus corone sardonius Etimo srd.
tirriòne , nm Definizione muntone de pedra in làcanas, po singiale Sinonimi e contrari mammulloni, millone, turrione*.
tirriosía , nf Definizione su èssere tirriosos, odiosos Sinonimi e contrari imbidiosia, tírria Frasi a su trenu iant fatu arciai duus piciochedhus, cun sa tirriosia de is atrus abarraus in terra Etimo srd.
tirriósu terriósu
tirritè! , iscl, nm Definizione foedhu chi si narat a is canes po dhos atzitzare Frasi li at fatu su tirritè e su cane l'at crómpiu a supra (G.F.Sedda) Etimo srd.
tírriu , nm: cérriu,
tzérriu* Definizione
boghe arta, forte, coment'e brigandho, tzerriandho (ma fintzes boghes de animales); sonu malu de cosas chi girant e frigant apare
Sinonimi e contrari
tichírriu,
tirju
Frasi
tírriu de tonca, de istria, de gatos ◊ nues de corroncas sunt pitulandhe tírrios assustados ◊ intenno su tírriu de s'ape volanne
Traduzioni
Francese
grincement
Inglese
creaking
Spagnolo
chirrido
Italiano
cigolìo,
stridóre
Tedesco
Knarren,
Kreischen.
tírriu 1 tírria
Tírsu , nm Definizione erriu mannu, su prus longu de sa Sardigna: tzucat de is sartos de Budhusò e ch'essit in su mare de Aristanis.
tíru , nm Definizione
su tirare; cosa chi s'iscudet a cropu e atesu, mescamente a fosile, ma fintzes faladas de pei; fintzes atzione fata a trampa, a dispetu
Sinonimi e contrari
colpu,
isparu
/
calche,
càrcini
Modi di dire
csn:
fàiri o fuedhai a t. pérdiu = afaiu, comente andhat andhat; allonghiamí is tirus! = béssimi da'ias!, baedindhe!, sàrtiami su logu!; resultare su t. = andhare in bonu, arrennèsciri in ccn. cosa
Frasi
candho canes giannitant fatu a fera in sa badhe s'intendhet calchi tiru ◊ tenia un'archibbusu chi apenas chi tocai su grillete de tiros ndhe partiat ses e sete ◊ iat tirau a unu cerbu a tiru pérdiu e dh'iat truncau una pala
2.
onzi vorta chi s'imbriacavat pistavat sa muzere a tiros ◊ custu note amus picau prus tiros de unu poledhu in totu sa vida sua
Cognomi e Proverbi
smb:
Tiru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tir,
jet
Inglese
pulling,
shot
Spagnolo
tiro
Italiano
tiro
Tedesco
Zug.
tíru 1 tídu
tíru 2 tíra
tirúdha terúdha
tirudhàrzu , nm: trudhaju, trudharzu, turudhaju Definizione chie faet e bendhet terudhas, turras; fintzes logu po pònnere o apicare terudhas Sinonimi e contrari turraju Frasi in domo de trudharzu ne trudha e ne cogarzu Cognomi e Proverbi smb: Truddaiu Etimo srd.
tirulatírula , avb Definizione
dhu narant de s’istrégiu po s’ógiu, po su mele o àteru deasi, candho est tropu prenu fuliandho a terra, a tziri, istidhigandho
Sinonimi e contrari
biraira,
untinaúntina
Frasi
s'ampulla est tirulatírula de ozu, comente l'as prena a tropu ◊ so murghindhe panes de mele: ndhe zuto sas manos tirulatírula
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
débordant
Inglese
brimming over
Spagnolo
rebosante
Italiano
strabocchévole
Tedesco
überfließend.
tirulía tiloría
tírulu , nm: (unu t. = unutírulu) Definizione pagu pagu de cosa (abba o cosas deasi) chi calat a filighedhu o essit a bisura de càntaru Sinonimi e contrari pítziri 2, salautzu, tziri, tziritu, tzirrighedhu, tzirriolu 1 Frasi s'ozu fut calendhe a tírulu ◊ serra cuss'isseta a tírulu!
tisía , nf Definizione
su male fínicu
Sinonimi e contrari
tisichéntzia,
tisichera
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
phtisie
Inglese
compsuntion
Spagnolo
tisis
Italiano
tisi
Tedesco
Schwindsucht.
tisichénsia, tisichéntzia , nf Definizione
su male fínicu, o fini fini, genia de maladia chi guastat is prumones faendhosi coment'e a nodighedhos; su istare male fintzes de salude po calecunu dispraxere mannu
Sinonimi e contrari
disighia,
disigura,
tisia,
tisichera,
tisichesa,
tisicore
Frasi
desit signu de tisichéntzia segura
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
tuberculose
Inglese
tuberculosis
Spagnolo
tuberculosis
Italiano
tubercolòsi
Tedesco
Tuberkulose.
tisichèra , nf Definizione su male fínicu o fini fini Sinonimi e contrari tisichénsia, tisichesa, tisicore Terminologia scientifica mld Etimo srd.
tisichèsa , nf Definizione su male fínicu; su istare male fintzes de salude po calecunu dispraxere mannu Sinonimi e contrari disighia, tisia, tisichénsia Etimo itl. tisichezza.