tzacaméndhula , nm Sinonimi e contrari bichigrussu, piciurussu, picugroxu, sciacaméndhulas Terminologia scientifica pzn Etimo srd.
tzacaméntu , nm Definizione su tzacai, iscopiadura Sinonimi e contrari tzacadura Etimo srd.
tzacàre , vrb Definizione
istichire, intrare in mesu, aintru, a fortza, ue dhue at pagu logu o no andhat tanti bene; su si pònnere aintru, in mesu de ccn. chistione
Sinonimi e contrari
fichire,
imberzire,
infruncuai,
insertai,
intupire,
istichire,
pònnere
| ctr.
bocare,
leai
/
essire
Modi di dire
csn:
tz. in ragas = manigare, bufare, betare a corpus, fai su mangiufoni; tz. fogu = apuntai o pònnere fogu; tzacaresiche una cosa in s'ogru (nadu cun fele) = fagheresindhe própiu nudha, èssere cosa chi no serbit a nudha (comenti a nàrriri ca no est bella mancus a si nci dha istichiri in is ogus); tzacàresi fora = fai su bandidu, abbandidai
Frasi
che mere, si che tzacheit in domo de cudhu a prepoténtzia ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones ◊ inue ti che ses tzachendhe: no bides chi no bi at logu?! ◊ no che tzaches sas berbeghes a s'ortu ca podent fàghere dannu! ◊ leat impresse e si che tzacat in petorras su tzoculate chi aiat furadu!
2.
su pane si che l'at tzacadu in ragas totu isse! ◊ custa cosa guasta in s'ogru ti la tzacas? frundhichela, aite ti la muntenes?!
3.
- Ehi si mi tzaco fora!… - nachi naraiat unu afelonadu, e a bandhidare etotu est essidu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
introduire,
se faufiler,
se fourrer,
s'entremettre
Inglese
to drive in,
to slip in,
to meddle
Spagnolo
meter,
entremeterse
Italiano
introdurre,
inserire,
ficcare,
intrufolarsi,
introméttersi
Tedesco
stecken,
sich einmischen.
tzacàre 1 tzacài
tzacarèdha , nf: itzacarredha,
tzacarredha 1 Definizione
tzàcurru sighiu; furriadòrgia, arrana de canna, genia de aina po sonare in chida santa, o fintzes una genia de matraca fata cun tres tauledhas chi faent sonu iscudendhosi apare e fintzes su tzàcurru etotu; pipiriolu, pitariolu de canna de fenu; canna isperrada chi is bingiateris faiant tzacurrare po isciuliare is pigiones; aligusta pitica; genia de àghina niedha / èssiri una tz. = nau de ccn., abbarrare sèmpere foedhandho, a barra posta
Sinonimi e contrari
stóchidu,
trachedhu,
tzacàrridu
/
straciarana,
tzaculitas 1
/
tzacaredhu,
tzacarradore
Frasi
portàt is ogus giai allugerraus de su fogu arrabiosu de is fosilis e in is origas sa tzacarredha de sa mitràglia
2.
comenti a castiadori fiat bellu: cun sa tzacarredha in manu fadiat su fúrria fúrria in mesu de is giualis e su pilloni passàt atesu ◊ mi at lassau sa tzacarredha po agordai sa bíngia
Terminologia scientifica
sjl, crx
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crépitement,
petite langouste
Inglese
rattle,
small lobster
Spagnolo
estallido,
pequeña langosta
Italiano
crepitìo,
aragostèlla
Tedesco
Geknister,
Heuschreckenkrebs.
tzacarédhu , nm, nf: tzacuredha, tzacurredha Definizione una calidade de àghina niedha a pibione aghedhosu, tostau Sinonimi e contrari crapichedhu, tzacaredha, tzacarradore Etimo srd.
tzacàri tzacài
tzacarína , nf Definizione
una genia de tzúcuru
Frasi
po no guastai su fatu e cracau mai tzacarina ghetu a sa fascella! (F.Pischedda)
Traduzioni
Francese
saccharine
Inglese
saccharin
Spagnolo
sacarina
Italiano
saccarina
Tedesco
Sacharin.
tzacarínu tzacadínu
tzacaríu , nm Definizione su tzacarrare o fríere chi faet sa cosa orrostindho in su fogu Sinonimi e contrari tzacàrridu Frasi s'intendit su tzacariu de su pisci arrustendi Etimo srd.
tzacaròsa , nf Definizione
genia de erba chi bogat unu frorighedhu chi faet a dh'iscopiare
Terminologia scientifica
rba, Silene bellidifolia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
silène
Inglese
catchfly
Spagnolo
colleja
Italiano
silène
Tedesco
Leimkraut.
tzacarràda , nf Definizione
su tzacarrare, su sonu o tzàcurru mannu de cosa chi tzàcurrat; fintzes cropu giau a forte
Sinonimi e contrari
intronnu,
tracada,
trachedhada,
tràchida,
trachidada,
tzocu
/
ibbatulada,
iscratzada
Frasi
arratza de tzacarrada de tronu!…
2.
chini a fusti e chini a matzoca dh'ant donau una tzacarrada a conca ◊ mischinu… una tzacarrada de ispadinu, a su tzugu! ◊ gei bit una tzacarrada de cundennedha, in tribbunali, oi!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éclatement
Inglese
crash
Spagnolo
estallido,
golpe
Italiano
schianto
Tedesco
Bruch,
Krach.
tzacarradèntis , nm Definizione iscutulada, cropu cun sa manu giau asuta a sa barra de fundhu po che cassare sa limba in mesu de dentes, faendho brulla mala Etimo srd.
tzacarradòre, tzacarradòri , agt, nm Definizione chi tzacarrat, chi faet a traghedhu, a tzàcurru, a sonu coment'e segandho cosa àrrida, tostada Sinonimi e contrari aghedhosu / crapichedhu, tzacaredha, tzacaredhu, tzacarrina Frasi s'allopu est un'àxina tzacarradora ◊ tengu galopu bellu, tzacarradori ◊ custa cerésia mi dh'ia crétia tzacarradora e no est Etimo srd.
tzacarradròxa , nf Definizione genia de cosa chi si apicat a is matas po fàere fuire is pigiones faendho tzàcurros Sinonimi e contrari furriadolza, ispantamata, mustagione Etimo srd.
tzacarrài , vrb: tzacarrare,
tzacarriai,
tzacurrare,
tzancurrare Definizione
fàere tzocu, tzàcurru coment'e de cosa àrrida o chídrina segandho, isperrandho, matzigandho (nau fintzes própriu po matzigare, istrecare a dentes cosa tostada)
Sinonimi e contrari
acorriatare,
isbombiare,
iscochidai,
itzacarrai,
sacai,
tochedhare,
trochedhare,
tzachedhare,
tzachidai,
tzocai
Modi di dire
csn:
tz. is dentis = arrodare de dentes; tz. sa nuxedha cun is dentis = traghedhare, segare sa nantzola a mossu; àxina chi tzacarrat = aghedhosa; tz. is manus = tzocare sas manos
Frasi
s'intendit sa frúsia de su fogu tzacarrendi ◊ gei at tzacarrau cussu tronu!…◊ mi pongat àxina bella, chi tzacarrit ◊ prima de nci andai at fatu custu tzacarru… ancu dhi tzacarrint is barras! ◊ est tzacurrandhe che procu in àurra! ◊ sas pitzinnas sunt tzacarrandhe chivarzu frissu ◊ femu tzacarrendi cíxiri e nuxedha
2.
tzacarru perda de fogu de cantu seu barra forti ◊ su pani dh'apu tzacarrau in tres mússius
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crépiter,
éclater
Inglese
to crackle,
to burst,
to roar
Spagnolo
crepitar,
estallar
Italiano
crepitare,
scoppiettare,
scoppiare,
rombare
Tedesco
bersten,
knistern.
tzacarramànu , nm Definizione
tzàcurru a sa sighia fatu iscudendho is manos apare in sa pranta / fai su tz. = tzocare sas manos
Sinonimi e contrari
taculamanos,
tzaculimanu,
tzocamanos,
tzóchida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
battement de mains
Inglese
clapping
Spagnolo
palmoteo
Italiano
battimano
Tedesco
Händeklatschen.
tzacarraméntu , nm Definizione su tzacarrai Sinonimi e contrari tzacarradura Etimo srd.
tzacarràre tzacarrài
tzacarravrònti , nm Definizione genia de erba, fumària ruja, podhinedhu arrúbiu o erba de pódhini, a logos gimisterru mascu Sinonimi e contrari cambirúgia, casugotu, fumàdigu 1, fumariarrúbia, fumesterre Terminologia scientifica rba.