tzórulu , nm: tzúrulu Definizione cambighedhu nou o ànima chi bogant is sèmenes cumenciandho a naschire / èssere a tzúrulu de sudore, fàcheresi a tzúrulu de abba = isciustu colagola, cun s'abba calandho a tziri, istidhigandho meda Sinonimi e contrari inseurru, serione, tudhu, tzaurra.
tzòrxa tzòge
tzòta , nf: aciota*, ciota Definizione tira longa de corria fata po iscúdere (ma fintzes àteru podet serbire o fàere de tz.); a logos dhu narant a una genia de pilu de seda (deosi po su colore) chi s'ispiga de su moriscu ndhe bogat in punta Sinonimi e contrari aciotu, gigota, làtigu, passillu, tziraónia Frasi faghiat tzotas de pilu cadhinu e las bendhiat a mesu reale ◊ onzi tantu mi azis dadu unu corpu, ma unu babbu bonu no istràviat sa tzota! 2. seo a illúinos: gei mi est calada sa tzota!…
tzòtza , nf: ciòcia* Definizione
sa pudha chi frochit, frochindho / èssere in tz. = èssere in gnogna, istare ibertandho
Sinonimi e contrari
croca 1
/
ttrs. tzotza
Frasi
tzotzas e pudhighinos istaiant raspendhe in giru ◊ bi aiat tzotzas e pudhighinos
Traduzioni
Francese
poule couveuse
Inglese
brood-hen
Spagnolo
clueca
Italiano
chiòccia
Tedesco
Glucke.
tzòtza 1 , nf Definizione porcu fémina; nau in cobertantza, fémina mala, pagu séria / fàgheresi a tz. = imbrutare meda, acoment'e unu procu, fàgheresi a befe 2. no ndhe baliat sa pena de si leare matana pro duas tzotzas chi l'aiant trampadu a s'iscufidada 3. fit brutu, púdidu, a tzotza, ischintuladu ◊ imbriagos, si faghiant a tzotza!
tzotzàda , nf Definizione
su tzotzare; is oos e is pigionedhos (de pudha e de pigione) frochios e naschios a una borta
Sinonimi e contrari
frucida,
tzutzida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couvée
Inglese
clutch
Spagnolo
echadura,
pollada
Italiano
covata,
nidiata
Tedesco
Bruteier,
Brut.
tzotzàre , vrb Definizione arregòllere e mantènnere is oos asuta in caente po fàere naschire is pudhighinos, comente faent is pudhas (binti una die) e is pigiones chi si cicint in pitzu; fàere sa boghe de sa pudha candho est cicia in is oos o portat is pudhighinos piticos Sinonimi e contrari acloai, chiochire, clocire, crochidare, forcire, tzotzire Frasi sunt giagarendhe a pedra de frundha sa rúndhine assussegada tzotzendhe Etimo itl. chiocciare.
tzòtze , nm Sinonimi e contrari pandheredha, podhiale, tzacatzaca 1, tzocadore 1, tzocatzoca Terminologia scientifica rbc.
tzotzídu , pps, agt: tzutzidu Definizione
de tzotzire; nau de s'ou, chi est frochiu o fintzes isciaculadori, guastu; nau de gente, chi est intzimiau, pigau de ccn. male
Sinonimi e contrari
crochidu
/
incimiau,
sentinau,
temadu,
tunconidu
Traduzioni
Francese
couvé,
couvi,
maladif
Inglese
brooded,
sickly,
rotten egg
Spagnolo
empollado,
enfermizo
Italiano
covato,
barlàccio
Tedesco
ausgebrütet,
faules Ei,
faulig.
tzotzímine , nm: tzotzúmene Definizione brutore, su èssere brutos coment'e porcos Sinonimi e contrari brutore, cadhossímini, cadràngia, caldíngiu, lorra, muga, sudre | ctr. limpidore, netesa Frasi su tzotzímine fintzamentr'a trugu, iscurtzos, nudos, a chiza de malària, prenos de rusta, púlighe e preugu Etimo srd.
tzotzíre , vrb Definizione
arregòllere e mantènnere is oos asuta in caente cicindhosi in pitzu po fàere naschire is pudhighinos, comente faent is pudhas (binti una die) e is pigiones in su niu; fàere sa boghe de sa pudha candho est cicia in is oos o portat is pudhighinos piticos; nau de ideas e sentidos, su dhos fàere crèschere e contivigiare fintzes a giare un'arresurtau
Sinonimi e contrari
acloai,
chiochire,
clocire,
cocolae,
crochidare,
forcire,
neulire,
tzotzare*
Frasi
nidos lassados cun s'ou tzotzidu ◊ sa rúndhine tzotzit
2.
galiotos a préides unidos sunt tessendhe tírrias e brigas isfoghendhe sos ódios tzotzidos (P.Mereu)◊ su dolu tzotzit fortzas noas in sa carena
Traduzioni
Francese
couver,
glousser,
féconder
Inglese
to brood,
to fertilize
Spagnolo
empollar,
cloquear,
fecundar
Italiano
covare,
chiocciare,
fecondare
Tedesco
ausbrüten,
brüten,
befruchten.
tzòtzo , nm Sinonimi e contrari arrassanajolu, passailanti Terminologia scientifica pzn.
tzòtzo 1, tzotzói , nm, agt: ciòcio*, tzotzu 1 Definizione prus che àteru in su foedhóngiu de o po is pipios, porcu; cosa fata male, improdhu; nau de ccn., chi est totu brutu Sinonimi e contrari pólcu / abbaunzu, aciorodhu, coredhu, porcheria / brutu Frasi s'est fatu brutu che tzotzo, che tzotzu 2. as atza de los giamare "poesia" totu sos tzotzos chi tue impiastas, ma est totu un'imbrunzumu su chi impastas! 3. su riu est diventadu cumbessu, brutu, isciumosu, tzotzu.
tzotzòne , nm: ciocioni Definizione porcu, prus che àteru po nàrrere chi unu est brutu o chi s'imbrutat che unu porcu.
tzotzórju , nm Sinonimi e contrari tatarógiu*, tzatzarou.
tzotzoròi, tzotzoróju, tzotzorróu tzatzaróu
tzótzu , agt Definizione nau de ou, chi est ingendrau, o guastu, isciaculadori Sinonimi e contrari ciucitu, loguniu, tzotzidu Etimo srd.
tzótzu 1 tzòtzo 1
tzotzúmene tzotzímine
tzóu , nm: ciou,
tzovu Definizione
genia de púncia, prus che àteru a conca grussa (pl. tzoos, tzos): una calidade de ciòs dhos ponent a ferrare cuadhos, boes, àinos / min. tzoighedhu
Sinonimi e contrari
aciolu,
cioi,
unciou
Modi di dire
csn:
a tzos chi lu fetant!, a tzovos de cabadhu los facant! = zenia de frastimu; èssere cosa de tzou (nau de unu)= èssiri cosa de giudu, bonu o bellu a ccn. cosa; no ndhe fàghere ne crau e ne tz. de unu, ne tzou e ne tzau = no arrennèsciri a dhu cumandai, a si ndi fai meri, a dhu ghetai in pinta; no ndhe fàghere una de tzou = no fai nudha bèni, mancu una de pòdiri andai bèni
Frasi
unu corfu a su ferru, unu a s'incúdine, sichiat a ischertzare ferru e a fàchere tzoos e ferros de boe ◊ su rellozu lu tenzo apicadu a unu tzou in su muru ◊ unu tzou li ponzo a su cosinzu
2.
non ses como cosa de tzou pro gulpa de s'idea tolta! ◊ no bi ndh'at unu de tzou de cussos pisedhos! ◊ mutu che tzou, est sichitu a annare a su travàgliu ◊ no ndhe poto fàghere ne crau e ne tzou, de isse ◊ de tantas chistiones sentza fundhu no ndhe at bogadu ne crau e ne tzou
Cognomi e Proverbi
smb:
Zou
Traduzioni
Francese
clou de ferrure
Inglese
nail
Spagnolo
clavo baladí,
claveta
Italiano
chiòdo da maniscalco
Tedesco
Hufnagel.