carboníle , nm Definizione
logu inue si ponet su crabone ammuntonau
Sinonimi e contrari
carbonera
Traduzioni
Francese
soute à charbon
Inglese
coalbunker
Spagnolo
carbonera
Italiano
carbonile
Tedesco
Kohlenbunker.
càrcara , nf Definizione
forru po còere sa pedra carcària de fàere a crachina
Traduzioni
Francese
four à chaux
Inglese
limekiln
Spagnolo
calera
Italiano
fornace per fare la calce
Tedesco
Kalkofen.
carchèdha , nf Definizione
genia de lacu inue si càtzigat su furesu
Sinonimi e contrari
calchera
Terminologia scientifica
stz
Traduzioni
Francese
moulin à foulon,
foulon
Inglese
fulling-mill
Spagnolo
batán
Italiano
gualchièra,
follóne
Tedesco
Walke.
carculadòre , nm Definizione
genia de màchina eletrónica chi faet cràculos matemàticos
Sinonimi e contrari
computera
Traduzioni
Francese
ordinateur,
machine à calculer
Inglese
computer
Spagnolo
calculadora
Italiano
calcolatóre
Tedesco
Rechenmaschine.
carrànzu , nm Definizione
pedra, coróngiu; mescamente gherra a cropos de pedra
Sinonimi e contrari
códua,
craltu
/
aperdiamentu
Frasi
sa teula fit pistada dae sos carranzos de monte chi l'iscudiat sa pitzinnalla de su bichinau
Traduzioni
Francese
bataille à coups de pierres
Inglese
hail of stones
Spagnolo
pedrea
Italiano
sassaiòla
Tedesco
Steinhagel.
carrucàre , vrb: carrugare Definizione
portare a carruga, carrare o portare su trigu, su laore, a s'argiola po dhu treulare, a domo a dh'incungiare
Sinonimi e contrari
assedare,
isseidare
Frasi
los bido carruchendhe in sas costeras cun sa màrghine a cúcuru ◊ bi cheriat su carru a carrugare trigu e lana ◊ carrucat a s'arzola sos mannucros de su tricu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
porter les graines à l'aire
Inglese
to carry grain to barnyard
Spagnolo
rebañar el trigo en la era
Italiano
portare il grano all'àia per la trebbiatura
Tedesco
den Weizen auf den Dreschplatz bringen.
casigiólu , nm: casizolu Definizione
genia de forma de casu piticu (agiummai solu de late bàchinu) chi si faet a bisura de pira trebballandho su casu friscu aintru de s'abba budhia: dhi faent unu nasedhu (o tenàgiu, conca), su tzugu, inue faet a dhi pònnere un'acapióngiu a dh'apicare (e po cussu a logos dhi narant tavedha)/ unu c. = unu pischedhu de casizolu
Sinonimi e contrari
gruguzone,
gurgugiolu,
panada 3,
perita,
piredha
/
cdh. caxola
Frasi
issus papànt arrescotu, cagiadu e casigiolu ◊ còmpora duos casizolos ca no che ndhe amus!◊ casigiolu e casu furriadu, su casu béciu cun su casu nou, totu cositas de bonu sabore!
Terminologia scientifica
csu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
"caciocavallo" (fromage de d'Italie du Sud à forme allongée)
Inglese
strong cheese from southern italy
Spagnolo
"caciocavallo",
un tipo de queso
Italiano
caciocavallo
Tedesco
geräucherter Hartkäse.
castagnètas , nf pl: castangetas,
castanzetas Definizione
genia de tauledhas piticas po dhas sonare e genia de tzàcurru chi si faet cun custas etou o a pódhighes; ferru de frisare is pilos; ferros po acapiare is manos de un'arrestau; su sing. sa castagneta est sa dente de su sirbone chi, in sa barra de pitzu, currespondhet a sa sanna in sa barra de fundhu
Sinonimi e contrari
griglione,
musa 1
Terminologia scientifica
ans, crn
Etimo
spn.
castañetas
Traduzioni
Francese
castagnettes,
fer à friser,
menottes
Inglese
manacles,
castanets
Spagnolo
castañuelas
Italiano
nàcchere,
calamistro,
manétte
Tedesco
Kastagnetten,
Brenneisen,
Handschellen.
casucótu , nm: casugotu 1 Definizione
una genia de erba: orchidea aresti; prus che àteru su pl., is casucotus, funt is càrigas, màncias de diferente colore chi si formant in is cambas aparadas meda nudas a su fogu
Sinonimi e contrari
tubaridúbari
2.
tocat a illichidire, no faet a abbarrare a fàere casu cotu pata a fogu!
Terminologia scientifica
rba, Anacamptis longicornu, Dactylorhiza maculata, Anacamptis morio
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
orchis à long éperon,
orchis bouffon
Inglese
wild orchis,
green-winged orchid
Spagnolo
especies de orquídeas
Italiano
orchide cornuta,
concòrdia
Tedesco
geflecktes Knabenkraut,
Kleine Knabenkraut.
caulàtzu , nm Definizione
una genia de erba chi faet in mare (àliga a fògia larga); a logos, chima modhe de erbas
Sinonimi e contrari
latiamarini,
luponi
Terminologia scientifica
rba, Ulva lactuca
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
algue marine qui ressemble à la laitue
Inglese
sea lettuce
Spagnolo
lechuga de mar
Italiano
lattuga marina
Tedesco
Meerlettich.
cavallizéri , nm Definizione
sordau, a cuadhu, armau cun armas ligeras
Traduzioni
Francese
chasseur à cheval
Inglese
cavalryman
Spagnolo
soldado de caballería
Italiano
cavalleggièro
Tedesco
leichter Ritter.
càvana , nf: càvuna Definizione
aina segante a punta acancarronada e a màniga longa po dha pigare a duas manos: assimbígiat de fatura a sa pudatza (a màniga curtza, de pigare a una manu)
Sinonimi e contrari
cana,
cirradroxa,
faltzone,
fústina,
ischirradorza,
luatorja,
orostazu,
rultàglia,
ruvadorja,
urvajola
Modi di dire
csn:
èssiri fatu a c. = a sa russa, a bistrale, èssere de maneras pagu fines; c. iscollada = nadu de ccn., èssere irreguladu, fàghere sa cosa chentza critériu
Frasi
si cantaus in sardu no est isceti po fai festa, ma est po dhis torrai su pani prestau a is óminis de càvuna chi a s'ispanigadroxu movint a su sartu (A.Satta)
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
serpe à manche long
Inglese
billhook
Spagnolo
podadera,
hocino
Italiano
rónca,
róncola
Tedesco
Hippe.
cavanzòla, cavanzólu , nf, nm: cavatzola Definizione
ferramenta de ferru fata che una càvana, ma a màniga curtza
Sinonimi e contrari
arroncillu,
cavanàciu,
farchione,
pudagiola
Frasi
binnennandhe po segare s'àghina leant sa frófighe de pudare o su cavanzolu
Terminologia scientifica
ans
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
serpe à manche court
Inglese
short handled billhook
Spagnolo
podadera
Italiano
róncola a mànico córto
Tedesco
Hippe mit kurzem Griff.
cherispàgna , nf Definizione
chera de Ispagna, genia de chera forte, orrúbia, chi serbit a sigillare bustas, pacos e àteru
Sinonimi e contrari
cheralaca
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cire à cacheter
Inglese
sealing wax
Spagnolo
lacre
Italiano
ceralacca
Tedesco
Siegellack.
cícara , nf: (sa c. = nr. sacícara) cíchera
tzícara Definizione
istregighedhu de terra, imbidru o àteru a pònnere calecuna cosa a papare, a bufare: prus che àteru sa cicheredha a pònnere su cafei a bufare; genia de isoladores chi poderant is filos in is línias elétricas
Sinonimi e contrari
aiscu,
chíchera,
dischedha
Frasi
donamí una cícara de cafei! ◊ intrat Natàlia chin sa safata e sas cícheras e ponet su cafè
Terminologia scientifica
stz
Traduzioni
Francese
petite tasse,
tasse à café
Inglese
cup
Spagnolo
taza (de café)
Italiano
tazzina
Tedesco
Kaffeetasse.
cobertòne , nm: copertone Definizione
pígiu grussu de gomma de is orrodas de màchina
Traduzioni
Francese
enveloppe d'une chambre à air
Inglese
tyre
Spagnolo
cubierta
Italiano
copertóne
Tedesco
Reifen.
coceròni , nm: cociarone,
cocienoni,
cocioroni,
cuceroni,
cuciarone,
cuciaroni,
cutzarone,
cutzerone Definizione
terudha tupada, po umprire cosa mescamente de brodu; una genia de pigione chi portat su bicu a bisura de cullera / èssere semper in mesu che cutzerone in patedha = sempri fichiu in dónnia cosa
Sinonimi e contrari
terudha
/
bicàngia
Frasi
móricat sos gurugliones chin su cutzerone ◊ in su cugudhu de sa tzeminera, unu filu frimau de parti a parti cun duas tàcias apompiàt crobetoris, coceronis e turras istampadas
Terminologia scientifica
ans, pzn
Traduzioni
Francese
louche,
cuillère à pot
Inglese
ladle,
duck
Spagnolo
cucharón
Italiano
méstolo,
cucchiaióne,
ànatra mestolóne
Tedesco
Suppenlöffel,
Löffelente.
còda 2 , nf: code,
codi 1,
cori 2,
cote Definizione
genia de pedra, fintzes cussa de acutzare ainas / min. codighedha
Sinonimi e contrari
biscacu,
cacódua,
caróngiu,
códua,
cogólidu,
coróculu,
craltu,
ladhia,
lecucu,
lódhuru
Modi di dire
csn:
sa cori po acuciai = pedra de arrodare; codedha de riu = pedra ladhia
Frasi
si ponet a caminare iscurtza in mesu de sas codes acutzas che burtedhu ◊ at batidu code bianca de riu ◊ cussu dinai no mi comprat mancu sa codi po sa pudatza!
2.
ses acutzendu is ainas de sa menti in sa codi de su tempus
Cognomi e Proverbi
smb:
Coda, Code
Etimo
ltn.
cote(m)
Traduzioni
Francese
pierre à aiguiser,
caillou
Inglese
hone,
stone
Spagnolo
amoladera,
guijarro
Italiano
còte,
ciòttolo
Tedesco
Wetzstein,
Kiesel.
codiàna , nf, avb: cogiana,
cojana,
congiana Definizione
s'úrtima parte de una sumana de tempus; sa puda prus bàscia cun prus pagos ogos chi in su fundhu de sa bide depet abbarrare a úrtimu (ctr. cabidiana o carriadòrgia); cotza de linna chi de sa parte de asegus s'intrat in s'incàsciu de s'isteva po mantènnere sidhia sa timona a sa parte de asegus in s'arau / avb. a codiana, in codiana = a úrtimos
Frasi
codiana de chida, de mese, de annu ◊ a codiana de s'àteru mese in bidha che sunt sos poetas a sa festa ◊ pustis, a codiana de frearzu, t'impigno de ndhe fàghere ispedire sa cantidade chi ti naro
2.
s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale…
Cognomi e Proverbi
smb:
Cojana, Coiana, Coyana
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dernier,
derrier,
à la fin,
enfin
Inglese
the last part,
the back side of a thing
Spagnolo
cola,
fin,
última
Italiano
l'ùltima parte,
la parte posterióre di qlcs
Tedesco
letzter Teil,
hinterer Teil.
codúdu , agt: coudu Definizione
chi giughet coa, coa longa / ustedhu c. = itl. cométa
Sinonimi e contrari
coaciudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui a la queue
Inglese
tailed
Spagnolo
caudado
Italiano
caudato
Tedesco
geschwänzt.