afaúndia, afaúndiu , nf, nm Sinonimi e contrari
assolocada,
matana
Traduzioni
Francese
agitation,
fatigue
Inglese
chill
Spagnolo
cansancio
Italiano
scalmana
Tedesco
schwere Anstrengung.
bataría , nf Definizione
pelea, múngia chi si pigat o chi si faet pigare faendho calecuna cosa trebballosa o difícile
Sinonimi e contrari
cadha,
cària,
inzotu,
pelea
/
batúliu,
carralzu,
tréulu
Frasi
mi at dadu bataria a tizirire su mànigu ◊ est dogni annu cun custa bataria: li deghet una làpide pro s'apostoladu ◊ si l'at leada issa sa bataria de balminare sa lana ◊ za mi ndhe at dadu de bataria, s'ebba!…◊ custa est zente chi daet bataria, mala a dominiare
Traduzioni
Francese
fatigue
Inglese
intense strain
Spagnolo
fatiga
Italiano
strapazzo
Tedesco
Anstrengung,
Strapaze.
canciàu , agt: cansadu,
cansau,
cantzau Definizione
chi est istracu, immarriu
Sinonimi e contrari
ammungiadu,
cansidu,
fadiau,
istracu
| ctr.
pasadu
Frasi
su bentu ndi portat is itzérrius de is béstias assuentadas e cansadas ◊ oi su coru dhu intendu cantzau de liagas e de medas doloris chi dhu torrant tristu e annugiau (F.Onnis)◊ cumbatendi de dugna manera, seu cantzau che una béstia!
Etimo
spn.
cansado
Traduzioni
Francese
fatigué
Inglese
tired
Spagnolo
cansado
Italiano
stanco
Tedesco
müde.
cansaméntu , nm: cantzamentu Definizione
su s'intèndhere istracos, immarrios
Sinonimi e contrari
cansàntzia,
cansesa,
fadiori,
istrachesa,
istrachidúdine,
istrachidúghine,
istrachidúmine,
istracúmene,
istrachiore
Frasi
portat sa faci tirada po su cantzamentu e po su disprexeri ◊ artziendi in custu mòri no avertu su cansamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fatigue
Inglese
tiredness
Spagnolo
cansancio
Italiano
stanchézza
Tedesco
Müdigkeit.
cansàntzia, cansàntziu, cansàntzu , nf, nm: cantzàntziu Definizione
su èssere o su si pàrrere cansaos, immarrios
Sinonimi e contrari
cansamentu,
fiachesa,
istrachidúdine,
mugna
| ctr.
pàsiu
Frasi
su cansàntziu e su giaunu dh'iant ammudhiau is cambas (R.Spissu)
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
fatigue
Inglese
weariness
Spagnolo
cansancio
Italiano
stanchézza
Tedesco
Müdigkeit.
cànsu , agt Sinonimi e contrari
ammungiadu,
acassu,
istracu
| ctr.
pasadu
Frasi
sa manu artziada nci dh'arruit cansa
Traduzioni
Francese
fatigué
Inglese
worn-out
Spagnolo
cansado
Italiano
stanco
Tedesco
müde.
fadía , nf: fadica,
fadiga,
fatica,
fatiga Definizione
dolímine chi benit a sa carena chi at fatu isfortzu o trebballu meda, immarritzone / a f. = a pelea, a trabballu, chentza bi la poder fàghere
Sinonimi e contrari
bataria,
cadha,
cumbata,
impodha,
istrachidúdine,
matana,
mugna,
pelea,
pista
| ctr.
discànciu,
pàsiu
Frasi
perdendhe tempus, pabilu e fadiga, menzus chi no iscriant una riga! ◊ poderat fatiga veti una pariga de oras ◊ mi ais a acatare inoche in lota po sa pache, cunsummau de fatica che candhela, ma ritzu! (P.Sotgia)
Etimo
ltn.
fatiga
Traduzioni
Francese
fatigue
Inglese
strain
Spagnolo
cansancio (m),
fatiga
Italiano
fatica
Tedesco
Mühe.
fadiòri , nm Definizione
immarritzone, pelea, matana
Sinonimi e contrari
cansesa,
istrachesa,
istrachidúghine,
istrachiore
Frasi
su fadiori fait dromí asuba de is pedras puru! ◊ in su trenu de su fadiori at a bandai chini trabballat meda, coment'e is mamas ◊ su fadiori dhi allétiat is cambas ◊ babbu tú contóniat de su sartu cun su fadiori a codhu!
2.
unu burrichedhu càrrigu de téula nci fut arrutu a frúmini e su meri, cun tanti fadiori, ndi dh’at tirau
Etimo
srd
Traduzioni
Francese
fatigue
Inglese
weariness
Spagnolo
reventón
Italiano
affaticaménto
Tedesco
Strapaze.
impòdha , nf, nm: impodhu Definizione
crepu, tzacu, rebbentu, immarritzone mannu chi si faet pigare o chi unu si leat, fintzes surra de cropos
Sinonimi e contrari
antua,
apodhada,
cadha,
cària,
cumbata,
inzotu,
ismunziada,
istimpida,
istripa 1,
matana,
pista,
pistapone,
rebbatu
/
sarpa 1,
surra
Frasi
e fínilu s'impodhu: sos sacos a codhu chi si los giutat issu! ◊ s'ànima s'inganasat de bolare ma no leat su bolu netzessàriu: ahi cantas impodhas de calvàriu leo candho la cherzo supesare! ◊ si trabàglias cun su machinàriu leas su mesu de s'impodha
2.
no m'importat nudha de bi àere unu babbu chi m'intzicat un'impodha canno faco a malu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effort,
grosse fatigue
Inglese
rush,
scolding
Spagnolo
reventón,
paliza
Italiano
scalmanata,
strapazzata
Tedesco
Abhetzen,
Schelten.
istimpída , nf Definizione
sa pelea chi si leat faendho cosa
Sinonimi e contrari
antua,
cadha,
cumbata,
impodha,
matana,
mugna,
pista,
podha,
rebbatu
/
cdh. stímpita
Frasi
andhendhe a inie apo leadu una bona istimpida ◊ apo leadu un'istimpida de caldu
Traduzioni
Francese
fatigue
Inglese
effort
Spagnolo
esfuerzo,
tute
Italiano
fatica,
sfaticata
Tedesco
Mühe.
istrachiòre , nm: istracore Definizione
su èssere istracos, su chi si sentit in sa carena chie e ca at trebballau meda
Sinonimi e contrari
cansesa,
fadiori,
immarritzone,
istrachesa,
istrachidúdine
Frasi
s'istrachiore li fortzicaiat totu sos sentitos ◊ antes de si fàghere iscuru dormiant deretas, dae s'istrachiore ◊ li est aumentatu s'istrachiore fenas chi si est irmalaidatu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fatigue,
lassitude
Inglese
weariness
Spagnolo
cansancio
Italiano
stanchézza
Tedesco
Müdigkeit.
istràcu , agt, nm: istragu 2,
stracu Definizione
immarriu, chi at leadu pelea, múngia, chi dhi est passada sa gana de fàere cosa: si ponet fintzes coment'e pps. (= istracadu)
Sinonimi e contrari
ammungiadu,
cansau,
fadiau
| ctr.
pasadu
Modi di dire
csn:
istracu che àinu, che béstia de mola; bèndhere o dare cosa a i. baratu = a sa fuliada, a prétziu bassu meda (coment'e candho no cheret comporare prus neune); fàghere cosa a s'istraca = istracos, chentza ndh'àere gana o fortza
Frasi
fit caminendhe a passu istracu ◊ fit arribbau istracu, chin sa taschedha a pala prena ◊ istracu e sonnidu de sas dies e notes passadas in pelea, si che fuit drommidu ◊ che fit istracu de s'ispinniare ifatu de sas crapas in sas andhatas rubosas ◊ si perdent sos istragos pessos mios
2.
no at tzédidu de dimandhare fintzas a candho no si est istracu de l'intèndhere ◊ apo tota sa vida trabagliadu, de trabagliare no mi so istracu!
Etimo
itl.
stracco
Traduzioni
Francese
fatigué
Inglese
tired
Spagnolo
cansado
Italiano
stanco
Tedesco
müde.
istracúmene , nm: strachímini Definizione
su èssere fadiaos, immarrios
Sinonimi e contrari
cansesa,
fadiori,
istrachesa,
istrachidúdine,
istrachiore
Frasi
su sero torrat dogni nembroteri gàrrigu de fera e de istracúmene
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fatigue
Inglese
weariness
Spagnolo
cansancio
Italiano
stanchézza
Tedesco
Müdigkeit.
múgna , nf: múngia,
munza Definizione
pelea manna, arrebbentu; totu is fainas de domo, su trebballu, su frutu chi giaet su bestiàmene
Sinonimi e contrari
cadha,
cària,
dimazu,
fadiori,
frica,
impodha,
matana,
pista,
rebbatu
/
trabballu
Modi di dire
csn:
m. de suore, de prantu, de tzacu; àcua de m. = abba pro samunare; giare una mugna a ccn. = donai una surra, una carda
Frasi
s'assessore faedhanne s'afutat e achicat po sa munza (A.Cossu)◊ solu tue mi ses de cunfortu e m'illébias sa munza ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ betat s'arzola cun tribàgliu e munza ◊ l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu!
2.
me is bidhas genti meda bivit de sa múngia de masoni ◊ s'àcua serbit meda po is múngias de domu ◊ su de cumpònnere s'orrostu est múngia de is ómines
Etimo
ltn.
munia
Traduzioni
Francese
fatigue,
grande fatigue,
surmenage
Inglese
weariness,
strain
Spagnolo
reventón,
paliza
Italiano
affaticaménto,
strapazzo
Tedesco
Strapaze,
Anstrengung.
pelèa , nf: pellea Definizione
s'immarritzone, sa múngia, s'ifadu chi si pigat faendho cosa, trebballandho
Sinonimi e contrari
apeleu,
bataria,
fadia,
impeleu,
istrachidúdine,
stragu 1
/
cdh. pilea
| ctr.
discànciu,
pasu
Frasi
su pischedhaju pacu cosa istratzat: si calicuna ndhe ispatzat est a fortza de gherra e de pelea ◊ a bogare preda bi at pelea manna ◊ una de sas peleas prus mannas, poninne e torranne a pònnere custu contu, est istada sa manera de iscríere
2.
so semper in pelea, tziricandhe sos ammentos galanos chi una die mi ant allutu su coro (F.Satta)◊ su mundhu est cólumu de peleas ◊ prima de atzapare un'àteru travàgliu ne deves colare de peleas!
Etimo
spn.
pelea
Traduzioni
Francese
fatigue,
peine
Inglese
breathlessness,
trouble,
labour
Spagnolo
tute,
zurra
Italiano
fatica,
briga,
affanno
Tedesco
Mühe.
pistatzína , nf Definizione
su istare pistandho, giaendho múngia meda, faendho istracare a tropu
Sinonimi e contrari
cadha,
impodha,
matana,
pista,
pistamentu,
pistatzu
Frasi
a fortza de matanas, masellu e pistatzina iseredant sos benes de ognunu! (S.Casu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grande fatigue
Inglese
anxious exertion
Spagnolo
paliza,
fatiga ansiosa
Italiano
fatica ansiósa
Tedesco
ängstliche Mühe.
pòdha , nf Definizione
immarritzone, istrachesa manna chi si faet pigare o chi unu si pigat faendho cosa / fàghere una cosa a p. = a pelea, a trebballu, cun dificurtade
Sinonimi e contrari
cadha,
cària,
cumbata,
impodha,
inzotu,
istimpida,
istripa 1,
matana,
mugna,
pista,
pistapone,
rebbatu
Frasi
funt achénsidos dae sas podhas chena pasu ◊ su trigu iscugutendhe est una prommissa a podhas e afannos ◊ si ndh'est finas pisciada de sa podha chi li ant dadu a punzos e a bucicones ◊ ohi sa podha chi mi at dadu cussa, bataglièndhela a sero e a manzanu! (B.Serra)◊ assiat podha chi ti est dendhe, un'ou!
Traduzioni
Francese
grosse fatigue
Inglese
scolding
Spagnolo
paliza
Italiano
strapazzata
Tedesco
Strapaze.