incheremíre , vrb Definizione andharesindhe a bívere in logu ispérdiu, atesu de gente, fàere vida de soledade Sinonimi e contrari afrungiulare Frasi pro su disisperu, penso a m'incheremire abbaidendhe a su chelu e mi assamudo (G.M.Cherchi) Etimo srd. Traduzioni Francese se retirer dans un ermitage Inglese to retire to one's retreat, to leave off Spagnolo hacerse eremita Italiano ritirarsi nell'èremo, demòrdere Tedesco zurückgezogen leben, nachgeben.

inchizàda , nf Definizione abbaidada a corroncinu, oghida lègia Sinonimi e contrari achizada, inchérrida, inchigida, inchizidura, incilladura, incillimentu / cdh. inchiciata Frasi no mi at lassadu mancu sighire chi sa cara sua at fatu un'inchizada… pariat chi no li torraiant sos contos! Etimo srd. Traduzioni Francese un regard furieux Inglese black look Spagnolo mirada torva, ceño Italiano occhiatàccia Tedesco häßlicher Blick.

ingeniài , vrb: ingeniare, ingignai, inginnai, inginniai, inzeniare Definizione andhare a géniu, èssere a gustu, pràghere; fàere sa cosa faendho a médiu fintzes si no est fàcile, pentzandhodhas totu, imbentandho calecuna cosa noa, diferente (mescamente in forma rfl.), fintzes cuncordare calecuna cosa; fàere s'inginna, s'incàsciu in is doas de is carradas po dhis pònnere is fundhos / i. a unu (nadu mescamente de fizos) = betàresi, tènnere su betu, s'assemizu de sos parentes; èssiri inginnau a… = èssere a zisa de…, fatu a…; inginnai trassas = trassai, ordiminzare carchi cosa a trassa Sinonimi e contrari geniare / abbirtiai, arragnare, imbentai, indeletare, inteltiare / cuncodrai / abbaradhare, abbelare, imbelare, indeosare Frasi a mimi no m'ingéniat: tropu arrústicu est! (A.Garau) 2. at biu s'ómini fracóngiu? at ingeniau a su babbu! ◊ sa fémina mala fait s'ómini trasseri e aici su pobidhu est custrintu a inginnai trassas po pòdiri papai ◊ su chi no tenit cosa de fai nd'inginnat de cosas!… 3. mi so ingeniadu a chircare ◊ cussu s'inzéniat a fàghere de totu, ma chentza fàghere no abbarrat ◊ pro bois m'inzénio a totu su chi poto ◊ cun carilloni e follas de iscraria inginnant una pipia de serbussu (G.Moi)◊ don Masedhu non iat mai ingeniau nudha: su bèni e su mali dh'iat fatu su fradi (I.Lecca)◊ mi depu ingeniai po unu tzichedhu de binu 4. tui ses inginnau a tiàulu! (G.Mura) Cognomi e Proverbi prb: chie no s'inzéniat no campat Etimo itl. Traduzioni Francese plaire, faire un peu de tout, s'arranger Inglese to try hard, to go down well Spagnolo caer bien, ingeniárse Italiano andare a gènio, ingegnarsi, industriarsi Tedesco gefallen, sich bemühen.

ingorropàre , vrb Definizione betare in calecunu gorropu Sinonimi e contrari impelciare, incalancare, ingarghilare Etimo srd. Traduzioni Francese jeter dans un gouffre Inglese to sinkhole Spagnolo echar en un barranco Italiano infoibare Tedesco in eine Doline werfen.

innerbiàre, innerjàre , vrb: innerviare, irnerbiare, isnerviare Definizione acropare, iscúdere cun nérbiu; fintzes istirare a tropu, segare unu nérbiu / i. unu boe = isarchilare Sinonimi e contrari aciotai, aciotarai, afrustai, irbrunchiare, passillai Frasi apo innerjadu sa lampizada de sa prepoténtzia a s'iscórria de s'issocadore 2. leendhe sa pedhitza peri sos oros, s'isterret creschendhe su tironzu fintzas a l'isnerviare a manera chi no aviscet a arrodulare Etimo srd. Traduzioni Francese battre avec un nerf de bœuf Inglese to flog Spagnolo azotar Italiano nerbare Tedesco auspeitschen.

intitulài, intitulàre , vrb Definizione pònnere su títulu, pònnere su númene de calecuna persona de importu a un'òpera, a un'orruga o àteru Sinonimi e contrari dedicai Frasi custas arrugas dhas ant intituladas a genti chi no s'iscít mancu a chini est e chi no nci apodhat nudha cun nosu Sardus ◊ cust'iscola dh'ant intitulada a Leonora de Arborea Traduzioni Francese donner un titre, donner le nom (de qqn) Inglese to entitle Spagnolo intitular Italiano intitolare Tedesco betiteln.

intupài, intupàre , vrb Definizione cuare in mesu de is tupas, o fintzes cuare bastat chi siat; prènnere su logu de tupas, de matas Sinonimi e contrari abbuare, acuae, ammagare, apatai, atanai, atrabentare, imbusare, impertusare, intanae, intuzare / atupare, imbuschire, intupire Frasi cussu s'intupaiat a su primu pispisu de sos passos ◊ su pilloni cantat intupau in sa cresuri ◊ sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ s'intupat in sa traja su puzone ◊ ses sempri intupendimí totu, che is topis! ◊ babbu si est intupadu intro de domo Etimo srd. Traduzioni Francese cacher dans un bois, cacher Inglese to hide in a wood, to afforest Spagnolo emboscar Italiano imboscare Tedesco im Wald verbergen.

irminujàre , vrb Definizione segare a pitichedhedhu; pentzare una cosa o una chistione bene a fundhu, a fine a fine Sinonimi e contrari amminudai, ispiculedhare / amminunciare, irminutziare, pilisae 2. irminujatilas custas cosas chi ti apo nau, ca a bi pessare tocat a tibe! ◊ su de s'irminujare a fundhu sos fatos umanos l'aiat ispintu a s'irbortare de fàchere su sordau ◊ irminujàndhesi cussu si li afinabat s'ànima, ite arrore! ◊ su de fàchere si l'ant irminujau bene innantis de detzídere de s'isèrghere Etimo srd. Traduzioni Francese morceler, faire un récit détaillé Inglese to mince, to think over Spagnolo desmenuzar, reflexionar Italiano sminuzzare, ripensare Tedesco zerbröckeln, überlegen.

irrujonàre , vrb Definizione papare a orrugos mannos comente faet unu allurpiu, un'ingurtone Sinonimi e contrari allimbrare, lambrire Etimo srd. Traduzioni Francese manger comme un goinfre Inglese to eat greedily Spagnolo engullir Italiano mangiare con ingordìgia Tedesco verschlingen.

isantalàdu, isantalàu, isantelàu , agt Definizione nau de ccn., chi abarrat prantau acoment'e atontau, chentza cumprèndhere, abbabbalucau, coment'e pentzandho in àteru, coment'e chi no dhue siat Sinonimi e contrari ammammalucadu, atambainadu, atolondrau, sculubiau Frasi ite ses fachendhe gai isantalau o timendhe ses? ◊ padentes e tupas mi parent pupas isantaladas chene alenu ◊ chene chinnire ocru, fit isantalau pompiandhe sa fotografia de sa muzere in sa tumba ◊ fit abbarrau isantalau, abbenenau che gatu agreste ◊ isse pariat isantaladu, nachi fit atuendhe ma non ischiat mancu inue ciughiat sos pes! Etimo srd. Traduzioni Francese raide et droit comme un piquet, étourdi, absent Inglese stiff, dazed, away from Spagnolo encandilado Italiano impalato, stordito, assènte Tedesco kerzengerade, betäubt, zerstreut.

ischitíre , vrb Definizione pigare o seberare cucu o paris e bogare in duos a s'ingrundha donniunu unu tanti de pódhighes (chi faent a suma unu númeru cucu o paris) po bíere a chie tocat una cosa (binchet chie at intzertau sa categoria chi at isceberau), po cumenciare su giogu o àteru, decídere a chie tocat calecuna cosa Frasi ischitimus a bídere a chie tocat a comintzare Etimo srd. Traduzioni Francese établir à qui est le tour dans un jeu Inglese to make deciding game Spagnolo sortear Italiano fare lo sparéggio Tedesco den Entscheidungskampf ausfechten.

isciringàre , vrb: scingrai, tziringare Definizione fàere calecuna cosa a isciringa in su sensu de samunare o illimpiare un'arremu (es. busciuca), ma fintzes própriu de intrare meighina a sa carena; nau in cobertantza, fàere sufrire, agghejare, giare ifadu a unu Etimo srd. Traduzioni Francese introduire un cathéter, importuner Inglese to catetherize Spagnolo poner un catéter Italiano cateterizzare, clisterizzare Tedesco katheterisieren, einen Einlauf machen.

ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definizione illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire Sinonimi e contrari ammatutzare, ilbratare, immatai, irrascare, isputzucrare, matai, scrachirai Frasi su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est! 2. ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu! Traduzioni Francese déboiser, dégarnir un terrain des buissons Inglese to clean, to clear of the trees (bushes) Spagnolo rozar Italiano sbrattare, disboscare, decespugliare Tedesco abräumen, abholzen.

ispatónzu , nm: ispatzóngiu Definizione su ispatzare, illimpiamentu de una terra Sinonimi e contrari ilmatadura, innetionzu, ispatadura, ispatzinzu, isputzucronzu, limpióngiu, matadura Frasi in austu faia s'ispatzóngiu e in cabidanni su carríngiu (A.Barra) Etimo srd. Traduzioni Francese action de dégarnir un terrain des buisson Inglese clearing of the bushes Spagnolo desmonte Italiano decespugliaménto Tedesco Gestrüppentfernung.

ispendhulàre , vrb Definizione èssere pendhe pendhe o orrúere segau a orrugos, nau de bestimentu iscorriau Traduzioni Francese mettre un tissu en lambeaux Inglese to hang in rags Spagnolo caer a jirones Italiano sbrendolare Tedesco in Fetzen herabhängen, in Fetzen herunterhängen.

isperrumài, isperrumàre , vrb: sperrumai Definizione iscollare, orrúere, betare in s'ispérrumu, iscumpàrrere; orruinare, andhare o fàere andhare male meda; nau de sa manera de fàere, de unu, po ccn. iscopu, fai de totu, fàere fintzes sacrifícios mannos Sinonimi e contrari atrabentare, derrúere, iscalabrare, isciarrocai, ispèldere, scabiossai, sderrocai, spentumai Frasi mi est ruta s'acheta e isperrumada si est ◊ sos saludos de sos emigrados, zente isperrumada, los costoimos in su coro ◊ donna Pisódia nci torrat a isperrumai a s'inferru ◊ a como si mi b'at isperrumadu duas bacas ◊ sa morte giàgarat sa zente finas a l'isperrumare ◊ si est isperrumau e no si est vidu prus ◊ una mallora s’est isperrumada in is brecas 2. sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ est de bonugoro: paret chi s'ispérrumat pro azuare sos frades! Traduzioni Francese tomber, jeter dans un escarpement Inglese to fall down a precipice (throw) Spagnolo despeñarse, precipitarse Italiano cadére, gettare in un dirupo Tedesco stürzen.

ispinzàre , vrb Definizione fàere s'ispinzu, furare unu o is pinzos a ccn., calecuna cosa po dha tènnere coment'e pinzos; arretirare su pinzos giau po asseguramentu; pitzigare de ogu Sinonimi e contrari ispinzorare / pindaciai Frasi s'ómine no si depet mai ispinzare ◊ a su mortu dh'ispinzant: che dhi segant unu pagu de pilos, sas ungas, dh'imbóligant in paperi e dhu chistint 3. sa pitzinna l'apo impinnada a sa nobena de su Cossolu dae candho, ca mi l'aiant ispinzada, ch'est ruta a sa padedha budhindhe ◊ benint a ischire chi a Luguniu li aiant ispinzau sa fémina Etimo srd. Traduzioni Francese voler, jeter un sort sur qqn Inglese to rob, to cast evil-eye on s.o Spagnolo robar, aojar Italiano rubare, iettare Tedesco stehlen, den bösen Blick werfen auf.

lambríre , vrb Definizione papare a s'airada Sinonimi e contrari allimbrare, irrujonare, limbrire Etimo ltn. lambere Traduzioni Francese manger comme un goinfre Inglese to eat greedily Spagnolo engullir Italiano mangiare con ingordìgia Tedesco verschlingen.

lescensciàre , vrb: licensiai, lissentziai, lissentziare Definizione pònnere o giare fine a un'incàrrigu, a un'impreu; giare o pigare sa licentza o diproma a s'acabbada de is istúdios; andharesindhe, dispedire Sinonimi e contrari dipaciare / dispedire Traduzioni Francese renvoyer, débaucher, licencier, décerner un certificat d'études Inglese to dismiss, to confer a diploma on Spagnolo despedir, licenciar, irse Italiano licenziare Tedesco kündigen, entlassen (aus der Schule), verabschieden.

maicàntu , agt, avb, prn: maigantu Definizione mai + cantu, nau in su sensu de unos cantu, meda, medas Sinonimi e contrari chimai, meda, meditu Frasi maiganta zente faghiat chilòmetros de caminu ◊ de Pedru Casu si connoschent maigantas poesias ◊ atraessados maigantos giassos, bussat a una gianna ◊ sa cota de su pane bastat maigantu tempus 2. pesso chi isse si siat fadhidu de maigantu ◊ si mudadu mi agatas maicantu, cal'est s'impressione chi ti do? ◊ cust'avréschida l'amus isetada maicantu! ◊ fit maicantu afochissadu ◊ onzi cosa chi faghiat issa, dae maigantu a cust'ala, no fit zusta 3. maigantos, maigantas faghent gai Traduzioni Francese un certain, une certaine quantité de (adj.), une certaine quantité (pron.), quelque peu, assez, sensiblement (adv.) Inglese several Spagnolo bastante, algo Italiano alquanto Tedesco : etwas (Adj.), ein wenig, einige, : ziemlich (Adv.), : etwas (Pron.), ein wenig.

«« Cerca di nuovo