Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

incheremíre , vrb Definitzione andharesindhe a bívere in logu ispérdiu, atesu de gente, fàere vida de soledade Sinònimos e contràrios afrungiulare Frases pro su disisperu, penso a m'incheremire abbaidendhe a su chelu e mi assamudo (G.M.Cherchi) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se retirer dans un ermitage Ingresu to retire to one's retreat, to leave off Ispagnolu hacerse eremita Italianu ritirarsi nell'èremo, demòrdere Tedescu zurückgezogen leben, nachgeben.

inchizàda , nf Definitzione abbaidada a corroncinu, oghida lègia Sinònimos e contràrios achizada, inchérrida, inchigida, inchizidura, incilladura, incillimentu / cdh. inchiciata Frases no mi at lassadu mancu sighire chi sa cara sua at fatu un'inchizada… pariat chi no li torraiant sos contos! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un regard furieux Ingresu black look Ispagnolu mirada torva, ceño Italianu occhiatàccia Tedescu häßlicher Blick.

ingeniài , vrb: ingeniare, ingignai, inginnai, inginniai, inzeniare Definitzione andhare a géniu, èssere a gustu, pràghere; fàere sa cosa faendho a médiu fintzes si no est fàcile, pentzandhodhas totu, imbentandho calecuna cosa noa, diferente (mescamente in forma rfl.), fintzes cuncordare calecuna cosa; fàere s'inginna, s'incàsciu in is doas de is carradas po dhis pònnere is fundhos / i. a unu (nadu mescamente de fizos) = betàresi, tènnere su betu, s'assemizu de sos parentes; èssiri inginnau a… = èssere a zisa de…, fatu a…; inginnai trassas = trassai, ordiminzare carchi cosa a trassa Sinònimos e contràrios geniare / abbirtiai, arragnare, imbentai, indeletare, inteltiare / cuncodrai / abbaradhare, abbelare, imbelare, indeosare Frases a mimi no m'ingéniat: tropu arrústicu est! (A.Garau) 2. at biu s'ómini fracóngiu? at ingeniau a su babbu! ◊ sa fémina mala fait s'ómini trasseri e aici su pobidhu est custrintu a inginnai trassas po pòdiri papai ◊ su chi no tenit cosa de fai nd'inginnat de cosas!… 3. mi so ingeniadu a chircare ◊ cussu s'inzéniat a fàghere de totu, ma chentza fàghere no abbarrat ◊ pro bois m'inzénio a totu su chi poto ◊ cun carilloni e follas de iscraria inginnant una pipia de serbussu (G.Moi)◊ don Masedhu non iat mai ingeniau nudha: su bèni e su mali dh'iat fatu su fradi (I.Lecca)◊ mi depu ingeniai po unu tzichedhu de binu 4. tui ses inginnau a tiàulu! (G.Mura) Sambenados e Provèrbios prb: chie no s'inzéniat no campat Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu plaire, faire un peu de tout, s'arranger Ingresu to try hard, to go down well Ispagnolu caer bien, ingeniárse Italianu andare a gènio, ingegnarsi, industriarsi Tedescu gefallen, sich bemühen.

ingorropàre , vrb Definitzione betare in calecunu gorropu Sinònimos e contràrios impelciare, incalancare, ingarghilare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jeter dans un gouffre Ingresu to sinkhole Ispagnolu echar en un barranco Italianu infoibare Tedescu in eine Doline werfen.

innerbiàre, innerjàre , vrb: innerviare, irnerbiare, isnerviare Definitzione acropare, iscúdere cun nérbiu; fintzes istirare a tropu, segare unu nérbiu / i. unu boe = isarchilare Sinònimos e contràrios aciotai, aciotarai, afrustai, irbrunchiare, passillai Frases apo innerjadu sa lampizada de sa prepoténtzia a s'iscórria de s'issocadore 2. leendhe sa pedhitza peri sos oros, s'isterret creschendhe su tironzu fintzas a l'isnerviare a manera chi no aviscet a arrodulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre avec un nerf de bœuf Ingresu to flog Ispagnolu azotar Italianu nerbare Tedescu auspeitschen.

intitulài, intitulàre , vrb Definitzione pònnere su títulu, pònnere su númene de calecuna persona de importu a un'òpera, a un'orruga o àteru Sinònimos e contràrios dedicai Frases custas arrugas dhas ant intituladas a genti chi no s'iscít mancu a chini est e chi no nci apodhat nudha cun nosu Sardus ◊ cust'iscola dh'ant intitulada a Leonora de Arborea Tradutziones Frantzesu donner un titre, donner le nom (de qqn) Ingresu to entitle Ispagnolu intitular Italianu intitolare Tedescu betiteln.

intupài, intupàre , vrb Definitzione cuare in mesu de is tupas, o fintzes cuare bastat chi siat; prènnere su logu de tupas, de matas Sinònimos e contràrios abbuare, acuae, ammagare, apatai, atanai, atrabentare, imbusare, impertusare, intanae, intuzare / atupare, imbuschire, intupire Frases cussu s'intupaiat a su primu pispisu de sos passos ◊ su pilloni cantat intupau in sa cresuri ◊ sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ s'intupat in sa traja su puzone ◊ ses sempri intupendimí totu, che is topis! ◊ babbu si est intupadu intro de domo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cacher dans un bois, cacher Ingresu to hide in a wood, to afforest Ispagnolu emboscar Italianu imboscare Tedescu im Wald verbergen.

irminujàre , vrb Definitzione segare a pitichedhedhu; pentzare una cosa o una chistione bene a fundhu, a fine a fine Sinònimos e contràrios amminudai, ispiculedhare / amminunciare, irminutziare, pilisae 2. irminujatilas custas cosas chi ti apo nau, ca a bi pessare tocat a tibe! ◊ su de s'irminujare a fundhu sos fatos umanos l'aiat ispintu a s'irbortare de fàchere su sordau ◊ irminujàndhesi cussu si li afinabat s'ànima, ite arrore! ◊ su de fàchere si l'ant irminujau bene innantis de detzídere de s'isèrghere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu morceler, faire un récit détaillé Ingresu to mince, to think over Ispagnolu desmenuzar, reflexionar Italianu sminuzzare, ripensare Tedescu zerbröckeln, überlegen.

irrujonàre , vrb Definitzione papare a orrugos mannos comente faet unu allurpiu, un'ingurtone Sinònimos e contràrios allimbrare, lambrire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manger comme un goinfre Ingresu to eat greedily Ispagnolu engullir Italianu mangiare con ingordìgia Tedescu verschlingen.

isantalàdu, isantalàu, isantelàu , agt Definitzione nau de ccn., chi abarrat prantau acoment'e atontau, chentza cumprèndhere, abbabbalucau, coment'e pentzandho in àteru, coment'e chi no dhue siat Sinònimos e contràrios ammammalucadu, atambainadu, atolondrau, sculubiau Frases ite ses fachendhe gai isantalau o timendhe ses? ◊ padentes e tupas mi parent pupas isantaladas chene alenu ◊ chene chinnire ocru, fit isantalau pompiandhe sa fotografia de sa muzere in sa tumba ◊ fit abbarrau isantalau, abbenenau che gatu agreste ◊ isse pariat isantaladu, nachi fit atuendhe ma non ischiat mancu inue ciughiat sos pes! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu raide et droit comme un piquet, étourdi, absent Ingresu stiff, dazed, away from Ispagnolu encandilado Italianu impalato, stordito, assènte Tedescu kerzengerade, betäubt, zerstreut.

ischitíre , vrb Definitzione pigare o seberare cucu o paris e bogare in duos a s'ingrundha donniunu unu tanti de pódhighes (chi faent a suma unu númeru cucu o paris) po bíere a chie tocat una cosa (binchet chie at intzertau sa categoria chi at isceberau), po cumenciare su giogu o àteru, decídere a chie tocat calecuna cosa Frases ischitimus a bídere a chie tocat a comintzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu établir à qui est le tour dans un jeu Ingresu to make deciding game Ispagnolu sortear Italianu fare lo sparéggio Tedescu den Entscheidungskampf ausfechten.

isciringàre , vrb: scingrai, tziringare Definitzione fàere calecuna cosa a isciringa in su sensu de samunare o illimpiare un'arremu (es. busciuca), ma fintzes própriu de intrare meighina a sa carena; nau in cobertantza, fàere sufrire, agghejare, giare ifadu a unu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu introduire un cathéter, importuner Ingresu to catetherize Ispagnolu poner un catéter Italianu cateterizzare, clisterizzare Tedescu katheterisieren, einen Einlauf machen.

ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definitzione illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire Sinònimos e contràrios ammatutzare, ilbratare, immatai, irrascare, isputzucrare, matai, scrachirai Frases su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est! 2. ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu! Tradutziones Frantzesu déboiser, dégarnir un terrain des buissons Ingresu to clean, to clear of the trees (bushes) Ispagnolu rozar Italianu sbrattare, disboscare, decespugliare Tedescu abräumen, abholzen.

ispatónzu , nm: ispatzóngiu Definitzione su ispatzare, illimpiamentu de una terra Sinònimos e contràrios ilmatadura, innetionzu, ispatadura, ispatzinzu, isputzucronzu, limpióngiu, matadura Frases in austu faia s'ispatzóngiu e in cabidanni su carríngiu (A.Barra) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de dégarnir un terrain des buisson Ingresu clearing of the bushes Ispagnolu desmonte Italianu decespugliaménto Tedescu Gestrüppentfernung.

ispendhulàre , vrb Definitzione èssere pendhe pendhe o orrúere segau a orrugos, nau de bestimentu iscorriau Tradutziones Frantzesu mettre un tissu en lambeaux Ingresu to hang in rags Ispagnolu caer a jirones Italianu sbrendolare Tedescu in Fetzen herabhängen, in Fetzen herunterhängen.

isperrumài, isperrumàre , vrb: sperrumai Definitzione iscollare, orrúere, betare in s'ispérrumu, iscumpàrrere; orruinare, andhare o fàere andhare male meda; nau de sa manera de fàere, de unu, po ccn. iscopu, fai de totu, fàere fintzes sacrifícios mannos Sinònimos e contràrios atrabentare, derrúere, iscalabrare, isciarrocai, ispèldere, scabiossai, sderrocai, spentumai Frases mi est ruta s'acheta e isperrumada si est ◊ sos saludos de sos emigrados, zente isperrumada, los costoimos in su coro ◊ donna Pisódia nci torrat a isperrumai a s'inferru ◊ a como si mi b'at isperrumadu duas bacas ◊ sa morte giàgarat sa zente finas a l'isperrumare ◊ si est isperrumau e no si est vidu prus ◊ una mallora s’est isperrumada in is brecas 2. sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ est de bonugoro: paret chi s'ispérrumat pro azuare sos frades! Tradutziones Frantzesu tomber, jeter dans un escarpement Ingresu to fall down a precipice (throw) Ispagnolu despeñarse, precipitarse Italianu cadére, gettare in un dirupo Tedescu stürzen.

ispinzàre , vrb Definitzione fàere s'ispinzu, furare unu o is pinzos a ccn., calecuna cosa po dha tènnere coment'e pinzos; arretirare su pinzos giau po asseguramentu; pitzigare de ogu Sinònimos e contràrios ispinzorare / pindaciai Frases s'ómine no si depet mai ispinzare ◊ a su mortu dh'ispinzant: che dhi segant unu pagu de pilos, sas ungas, dh'imbóligant in paperi e dhu chistint 3. sa pitzinna l'apo impinnada a sa nobena de su Cossolu dae candho, ca mi l'aiant ispinzada, ch'est ruta a sa padedha budhindhe ◊ benint a ischire chi a Luguniu li aiant ispinzau sa fémina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu voler, jeter un sort sur qqn Ingresu to rob, to cast evil-eye on s.o Ispagnolu robar, aojar Italianu rubare, iettare Tedescu stehlen, den bösen Blick werfen auf.

lambríre , vrb Definitzione papare a s'airada Sinònimos e contràrios allimbrare, irrujonare, limbrire Ètimu ltn. lambere Tradutziones Frantzesu manger comme un goinfre Ingresu to eat greedily Ispagnolu engullir Italianu mangiare con ingordìgia Tedescu verschlingen.

lescensciàre , vrb: licensiai, lissentziai, lissentziare Definitzione pònnere o giare fine a un'incàrrigu, a un'impreu; giare o pigare sa licentza o diproma a s'acabbada de is istúdios; andharesindhe, dispedire Sinònimos e contràrios dipaciare / dispedire Tradutziones Frantzesu renvoyer, débaucher, licencier, décerner un certificat d'études Ingresu to dismiss, to confer a diploma on Ispagnolu despedir, licenciar, irse Italianu licenziare Tedescu kündigen, entlassen (aus der Schule), verabschieden.

maicàntu , agt, avb, prn: maigantu Definitzione mai + cantu, nau in su sensu de unos cantu, meda, medas Sinònimos e contràrios chimai, meda, meditu Frases maiganta zente faghiat chilòmetros de caminu ◊ de Pedru Casu si connoschent maigantas poesias ◊ atraessados maigantos giassos, bussat a una gianna ◊ sa cota de su pane bastat maigantu tempus 2. pesso chi isse si siat fadhidu de maigantu ◊ si mudadu mi agatas maicantu, cal'est s'impressione chi ti do? ◊ cust'avréschida l'amus isetada maicantu! ◊ fit maicantu afochissadu ◊ onzi cosa chi faghiat issa, dae maigantu a cust'ala, no fit zusta 3. maigantos, maigantas faghent gai Tradutziones Frantzesu un certain, une certaine quantité de (adj.), une certaine quantité (pron.), quelque peu, assez, sensiblement (adv.) Ingresu several Ispagnolu bastante, algo Italianu alquanto Tedescu : etwas (Adj.), ein wenig, einige, : ziemlich (Adv.), : etwas (Pron.), ein wenig.

«« Torra a chircare