sabonèta, sabonète, sabonètu , nf, nm Definizione
genia de sabone a crantu, longhitu e atundhau, no tanti forte, cundhiu cun fragu praghillosu, po samunare in manos e in cara
Sinonimi e contrari
cdh. saunetu
Frasi
candho ambulante in bidha che seraias ti leaias bonos sabonetes
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
savonnette
Inglese
bar of soap
Spagnolo
jabón de olortocador
Italiano
saponétta
Tedesco
Seife.
scabèra , nf: iscalera*,
scaera,
scalera Definizione
pesada totu a iscalinas, logu fatu totu a iscala manna, iscala etotu
Sinonimi e contrari
iscalinada
/
iscaba
Frasi
chen'e tui, comenti apu a fai a artziai sa scabera longa, cun sa valígia a codhu?! (I.Lecca)◊ tocat a nci artziari in d-una scalera de anca si bit sa bidha ◊ intendia passus in sa scalera de tàula
Traduzioni
Francese
escalier,
gradins
Inglese
flight of steps
Spagnolo
escalera
Italiano
gradinata
Tedesco
Treppe.
scirrài , vrb: iscirrare Definizione
segare is puntas de sa bide, de sa cosa chi creschet in is cresuras, e àteru: nau de sa bide in ierru, bogare in croba, segàreche is pértigas chi no si lassant po bogare frutu o fàere linna
Sinonimi e contrari
isbitare,
ischirrare,
iscoromedhai,
ispampinare,
ispatare,
scimai
Modi di dire
csn:
scirrai s'ollu = sceberai o chirriare s'ozu dae s'abbagrasta; s. sa porta = iscancarare sa zanna
Frasi
in austu si scirrat sa bíngia ◊ tocat a scirrai sa cresuri ca est pighendi tropu logu
2.
portat su bistiri scirrau, po fai biri ca est créscia
3.
mi dh'aberis, cussa genna, o bolis a ndi dha scirrai?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épamprer,
écimer,
éclaircir
Inglese
to strip of its leaves (a vine),
to prune
Spagnolo
despampanar
Italiano
spampanare,
cimare,
sfoltire
Tedesco
abblatten,
stutzen,
lichten.
sdorrobbàu , pps, agt Definizione
de sdorrobbai; chi che dhi ant pigau s'orrobba, sa cosa a furadura
Traduzioni
Francese
victime d'un vol,
volé
Inglese
robbed,
victim of a theft
Spagnolo
robado,
víctima de un robo
Italiano
derubato
Tedesco
ausgeraubt.
sesúgia, sesúja , nf, nm: sisuja,
sisuju,
susúgia,
susuja,
susuza Definizione
est una genia de lóriga de loru o pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue intrare sa punta de sa timona de su carru o sa canna de s'arau / pinnicare o fortzicare sa cosa, sa zente che susuja = fàere a unu gànciu, atrotigare, acancarronare
Sinonimi e contrari
agione,
alasoni,
bagione 1,
cajone 1,
fatzolu 1,
giussòrgia
Terminologia scientifica
msg
Etimo
ltn.
subjugia (lora)
Traduzioni
Francese
anneau d'un joug
Inglese
strip of leather joining the top flail to the handle
Spagnolo
barzón
Italiano
gombina
Tedesco
Lederriemen im Pflugbaum.
setziàda , nf: sitiada Definizione
cicia de su giuighe po iscurtare is imputados, is testimòngios; sa reunione de is giuighes de unu tribbunale apustis de su dibbatimentu po betare sa senténtzia
Traduzioni
Francese
séance du tribunal
Inglese
sitting of a court
Spagnolo
sesión
Italiano
seduta dei giùdici in càmera di consíglio
Tedesco
Sitzung der Richter in dem Beratungssaal.
slutài , vrb Definizione
bogare o cambiare su bestimentu de dolu, su lutu
Sinonimi e contrari
| ctr.
allutare,
inlutai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
quitter le deuil
Inglese
to come out of mourning
Spagnolo
desenlutar
Italiano
sméttere il lutto
Tedesco
die Trauer ablegen.
smemoriadúra , nf Definizione
su smemoriai
Sinonimi e contrari
smemoriamentu
2.
feriu a smemoriadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
manque de mémoire
Inglese
lack of memory
Spagnolo
desmemoria
Italiano
smemoratézza
Tedesco
Vergeßlichkeit.
spentimàu , agt: spentumau Definizione
giagarau male, coment'e fuindho, currendho airau assupandho / fuiri a sa spentimada = a perdighinu, currindhe a cantu podet
Sinonimi e contrari
assupau,
isalenatu,
isartigadu,
spentiniau
Frasi
nci dhu fait fui po macu, spentimau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
haletant
Inglese
haunted,
out of breath
Spagnolo
jadeante
Italiano
trafelato,
spiritato
Tedesco
keuchend,
aufgeregt.
spollaciài , vrb: spudhaciai Definizione
nau de cosa téssia, bogare pendhilingiones, filu, trama, coment'e candho no est fatu s'oru ma si faet fintzes apostadamente po ricamare
Sinonimi e contrari
ilbulzare,
issilare,
istramai,
sfibicitai
Traduzioni
Francese
effiler
Inglese
to pull threads out,
of
Spagnolo
deshilar
Italiano
sfilare
Tedesco
ausfasern.
stramidàdi , nf Definizione
su èssere istramos, pagu crabbaos, pagu àbbiles faendho cosa
Sinonimi e contrari
tramalléntzia
Frasi
pitica sa stramidadi!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gaucherie,
inexpérience
Inglese
ineptness,
lack of skill
Spagnolo
torpeza,
impericia
Italiano
goffàggine,
imperìzia
Tedesco
Plumpheit,
Unerfahrenheit.
sudhàre , vrb Definizione
pònnere sudhu, ancu, pentzare in su malu, pentzare chi…, abbaidare a totue timendho calecuna cosa / si ndh'io sudhau!… = si bi aio pessadu, si mi dh'ia pentzada chi…
Sinonimi e contrari
assumbrire,
busudhare,
malissare
Frasi
sa giustíscia aiat sudhadu calchi cosa e l'istaiat ifatu che cane a polcrabu ◊ mi dh'apo sudhada chi fuit gasi ◊ mi l'apo sudhada chi no bastaiat cust'istentina pro totu cussa peta a sartitza! ◊ su chi mi sudhai risulteit dae sa vísita de su dutore ◊ duos ómines acugudhaos, orietandhe e sudhandhe, afarrancant su cunedhu de su dinari e fuint
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
subodorer
Inglese
to get wind of
Spagnolo
adivinar,
olfatear
Italiano
subodorare
Tedesco
ahnen.
surdíghinu , agt Definizione
nau de ccn., chi pecat a origas, chi est unu pagu surdu
Sinonimi e contrari
surdànciu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
un peu dur d'oreille
Inglese
hard of hearing
Spagnolo
duro de oído
Italiano
sordastro
Tedesco
schwerhörig.
tíza , nf: atiza,
tzitza Definizione
pigighedhu de cosa, orrugu piticu, fine, fita lada; carre morta chi s'istacat de sa pedhe / tizas de casu, de pressutu, de peta, de lardu, de sartitza a pònnere in mesu de su pane
Sinonimi e contrari
fita,
istilliada
/
atògia
Frasi
segare su lardu a tizas fines pro ndhe manigare cun pane
Traduzioni
Francese
lame,
feuille,
bavette
Inglese
loin of meat
Spagnolo
lonja
Italiano
falda
Tedesco
Schicht.
totorígu , nm: toturigu,
tuturigu,
tutúrigu Definizione
tzugu de un'ampudha e ampullones e àteras cosas deasi, ma fintzes tapu
Sinonimi e contrari
grugullu
Frasi
is frascus funt prenus fintzas a tuturigu ◊ dhu pigat coment'e unu tuturigu de crocoriga, nanca tenit sabori de acuardenti!
2.
a sa crocoriga dhi cuncordu unu tuturigu (G.Piras)
Traduzioni
Francese
goulot
Inglese
neck of bottle
Spagnolo
cuello de botella
Italiano
còllo di bottìglia
Tedesco
Flaschenhals.
tràmmudu , nm: tràmunu Definizione
bestimentu càmbiu, límpiu
Sinonimi e contrari
mudadura,
mudóngiu,
tramudu
Frasi
dàemi su tràmunu ca sa bestimenta chi zuto in dossu est bruta! ◊ Gantine est torradu de cuile pro si che leare su tràmmudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vêtements propres,
changer le linge
Inglese
change of clothes
Spagnolo
ropa limpia para cambiarse
Italiano
vestiti di ricàmbio
Tedesco
Kleider zum Wechseln.
tramúdu, tràmudu , nm: tramuru,
tràmutu Definizione
bestimentu càmbiu, límpiu; fintzes cambiamentu de logu
Sinonimi e contrari
muda,
mudadura,
mudóngiu
/
tràmmudu
/
tramuda
Frasi
mi apo bestidu su tràmudu chi mi at ammanitzadu mamma
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vêtements propres,
changer le linge
Inglese
change of clothes
Spagnolo
el mudarse de ropa
Italiano
càmbio della biancherìa,
dei vestiti
Tedesco
Wäsche zum Wechseln.
tronidàrza , nf Definizione
s'isciorrocada o tzacurrare de is tronos
Sinonimi e contrari
isbómbiu,
isbomborada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fracas de tonnerre
Inglese
rumble of thunder
Spagnolo
fragor de los truenos
Italiano
fragóre dei tuòni
Tedesco
Rollen des Donners.
tropéliu , nm Definizione
gente a tropas in movimentu, a meda totu impare in su matessi logu
Frasi
su tropéliu nd'iat prenu totu s'arruga ◊ a cuss'ora s'arruga fiat unu tropéliu mannu e totus si firmànt a pregontai
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
rassemblement
Inglese
concourse of people
Spagnolo
tropel
Italiano
assembraménto
Tedesco
Ansammlung.
turriòne 1 , nm: turrone,
turroni Definizione
genia de druche fatu cun chiu de méndhula ispigiolada (o fintzes nughe) e mele (ma fintzes unu tanti de tzúcuru): famau su de Tonara
Frasi
aiat lassatu su turrione e benniat solu tzuculate ◊ ant postu paradas in dogna cantoni cun binu, turronis licantis e carapigna ◊ mai che torrant a bidha turrone chentza béndhiu
Terminologia scientifica
drc
Traduzioni
Francese
nougat
Inglese
torrone (kind of nougat)
Spagnolo
turrón
Italiano
torróne
Tedesco
Nougat.