sabonèta, sabonète, sabonètu , nf, nm Definitzione
genia de sabone a crantu, longhitu e atundhau, no tanti forte, cundhiu cun fragu praghillosu, po samunare in manos e in cara
Sinònimos e contràrios
cdh. saunetu
Frases
candho ambulante in bidha che seraias ti leaias bonos sabonetes
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
savonnette
Ingresu
bar of soap
Ispagnolu
jabón de olortocador
Italianu
saponétta
Tedescu
Seife.
scabèra , nf: iscalera*,
scaera,
scalera Definitzione
pesada totu a iscalinas, logu fatu totu a iscala manna, iscala etotu
Sinònimos e contràrios
iscalinada
/
iscaba
Frases
chen'e tui, comenti apu a fai a artziai sa scabera longa, cun sa valígia a codhu?! (I.Lecca)◊ tocat a nci artziari in d-una scalera de anca si bit sa bidha ◊ intendia passus in sa scalera de tàula
Tradutziones
Frantzesu
escalier,
gradins
Ingresu
flight of steps
Ispagnolu
escalera
Italianu
gradinata
Tedescu
Treppe.
scirrài , vrb: iscirrare Definitzione
segare is puntas de sa bide, de sa cosa chi creschet in is cresuras, e àteru: nau de sa bide in ierru, bogare in croba, segàreche is pértigas chi no si lassant po bogare frutu o fàere linna
Sinònimos e contràrios
isbitare,
ischirrare,
iscoromedhai,
ispampinare,
ispatare,
scimai
Maneras de nàrrere
csn:
scirrai s'ollu = sceberai o chirriare s'ozu dae s'abbagrasta; s. sa porta = iscancarare sa zanna
Frases
in austu si scirrat sa bíngia ◊ tocat a scirrai sa cresuri ca est pighendi tropu logu
2.
portat su bistiri scirrau, po fai biri ca est créscia
3.
mi dh'aberis, cussa genna, o bolis a ndi dha scirrai?!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
épamprer,
écimer,
éclaircir
Ingresu
to strip of its leaves (a vine),
to prune
Ispagnolu
despampanar
Italianu
spampanare,
cimare,
sfoltire
Tedescu
abblatten,
stutzen,
lichten.
sdorrobbàu , pps, agt Definitzione
de sdorrobbai; chi che dhi ant pigau s'orrobba, sa cosa a furadura
Tradutziones
Frantzesu
victime d'un vol,
volé
Ingresu
robbed,
victim of a theft
Ispagnolu
robado,
víctima de un robo
Italianu
derubato
Tedescu
ausgeraubt.
sesúgia, sesúja , nf, nm: sisuja,
sisuju,
susúgia,
susuja,
susuza Definitzione
est una genia de lóriga de loru o pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue intrare sa punta de sa timona de su carru o sa canna de s'arau / pinnicare o fortzicare sa cosa, sa zente che susuja = fàere a unu gànciu, atrotigare, acancarronare
Sinònimos e contràrios
agione,
alasoni,
bagione 1,
cajone 1,
fatzolu 1,
giussòrgia
Terminologia iscientìfica
msg
Ètimu
ltn.
subjugia (lora)
Tradutziones
Frantzesu
anneau d'un joug
Ingresu
strip of leather joining the top flail to the handle
Ispagnolu
barzón
Italianu
gombina
Tedescu
Lederriemen im Pflugbaum.
setziàda , nf: sitiada Definitzione
cicia de su giuighe po iscurtare is imputados, is testimòngios; sa reunione de is giuighes de unu tribbunale apustis de su dibbatimentu po betare sa senténtzia
Tradutziones
Frantzesu
séance du tribunal
Ingresu
sitting of a court
Ispagnolu
sesión
Italianu
seduta dei giùdici in càmera di consíglio
Tedescu
Sitzung der Richter in dem Beratungssaal.
slutài , vrb Definitzione
bogare o cambiare su bestimentu de dolu, su lutu
Sinònimos e contràrios
| ctr.
allutare,
inlutai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
quitter le deuil
Ingresu
to come out of mourning
Ispagnolu
desenlutar
Italianu
sméttere il lutto
Tedescu
die Trauer ablegen.
smemoriadúra , nf Definitzione
su smemoriai
Sinònimos e contràrios
smemoriamentu
2.
feriu a smemoriadura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
manque de mémoire
Ingresu
lack of memory
Ispagnolu
desmemoria
Italianu
smemoratézza
Tedescu
Vergeßlichkeit.
spentimàu , agt: spentumau Definitzione
giagarau male, coment'e fuindho, currendho airau assupandho / fuiri a sa spentimada = a perdighinu, currindhe a cantu podet
Sinònimos e contràrios
assupau,
isalenatu,
isartigadu,
spentiniau
Frases
nci dhu fait fui po macu, spentimau
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
haletant
Ingresu
haunted,
out of breath
Ispagnolu
jadeante
Italianu
trafelato,
spiritato
Tedescu
keuchend,
aufgeregt.
spollaciài , vrb: spudhaciai Definitzione
nau de cosa téssia, bogare pendhilingiones, filu, trama, coment'e candho no est fatu s'oru ma si faet fintzes apostadamente po ricamare
Sinònimos e contràrios
ilbulzare,
issilare,
istramai,
sfibicitai
Tradutziones
Frantzesu
effiler
Ingresu
to pull threads out,
of
Ispagnolu
deshilar
Italianu
sfilare
Tedescu
ausfasern.
stramidàdi , nf Definitzione
su èssere istramos, pagu crabbaos, pagu àbbiles faendho cosa
Sinònimos e contràrios
tramalléntzia
Frases
pitica sa stramidadi!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gaucherie,
inexpérience
Ingresu
ineptness,
lack of skill
Ispagnolu
torpeza,
impericia
Italianu
goffàggine,
imperìzia
Tedescu
Plumpheit,
Unerfahrenheit.
sudhàre , vrb Definitzione
pònnere sudhu, ancu, pentzare in su malu, pentzare chi…, abbaidare a totue timendho calecuna cosa / si ndh'io sudhau!… = si bi aio pessadu, si mi dh'ia pentzada chi…
Sinònimos e contràrios
assumbrire,
busudhare,
malissare
Frases
sa giustíscia aiat sudhadu calchi cosa e l'istaiat ifatu che cane a polcrabu ◊ mi dh'apo sudhada chi fuit gasi ◊ mi l'apo sudhada chi no bastaiat cust'istentina pro totu cussa peta a sartitza! ◊ su chi mi sudhai risulteit dae sa vísita de su dutore ◊ duos ómines acugudhaos, orietandhe e sudhandhe, afarrancant su cunedhu de su dinari e fuint
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
subodorer
Ingresu
to get wind of
Ispagnolu
adivinar,
olfatear
Italianu
subodorare
Tedescu
ahnen.
surdíghinu , agt Definitzione
nau de ccn., chi pecat a origas, chi est unu pagu surdu
Sinònimos e contràrios
surdànciu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
un peu dur d'oreille
Ingresu
hard of hearing
Ispagnolu
duro de oído
Italianu
sordastro
Tedescu
schwerhörig.
tíza , nf: atiza,
tzitza Definitzione
pigighedhu de cosa, orrugu piticu, fine, fita lada; carre morta chi s'istacat de sa pedhe / tizas de casu, de pressutu, de peta, de lardu, de sartitza a pònnere in mesu de su pane
Sinònimos e contràrios
fita,
istilliada
/
atògia
Frases
segare su lardu a tizas fines pro ndhe manigare cun pane
Tradutziones
Frantzesu
lame,
feuille,
bavette
Ingresu
loin of meat
Ispagnolu
lonja
Italianu
falda
Tedescu
Schicht.
totorígu , nm: toturigu,
tuturigu,
tutúrigu Definitzione
tzugu de un'ampudha e ampullones e àteras cosas deasi, ma fintzes tapu
Sinònimos e contràrios
grugullu
Frases
is frascus funt prenus fintzas a tuturigu ◊ dhu pigat coment'e unu tuturigu de crocoriga, nanca tenit sabori de acuardenti!
2.
a sa crocoriga dhi cuncordu unu tuturigu (G.Piras)
Tradutziones
Frantzesu
goulot
Ingresu
neck of bottle
Ispagnolu
cuello de botella
Italianu
còllo di bottìglia
Tedescu
Flaschenhals.
tràmmudu , nm: tràmunu Definitzione
bestimentu càmbiu, límpiu
Sinònimos e contràrios
mudadura,
mudóngiu,
tramudu
Frases
dàemi su tràmunu ca sa bestimenta chi zuto in dossu est bruta! ◊ Gantine est torradu de cuile pro si che leare su tràmmudu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vêtements propres,
changer le linge
Ingresu
change of clothes
Ispagnolu
ropa limpia para cambiarse
Italianu
vestiti di ricàmbio
Tedescu
Kleider zum Wechseln.
tramúdu, tràmudu , nm: tramuru,
tràmutu Definitzione
bestimentu càmbiu, límpiu; fintzes cambiamentu de logu
Sinònimos e contràrios
muda,
mudadura,
mudóngiu
/
tràmmudu
/
tramuda
Frases
mi apo bestidu su tràmudu chi mi at ammanitzadu mamma
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vêtements propres,
changer le linge
Ingresu
change of clothes
Ispagnolu
el mudarse de ropa
Italianu
càmbio della biancherìa,
dei vestiti
Tedescu
Wäsche zum Wechseln.
tronidàrza , nf Definitzione
s'isciorrocada o tzacurrare de is tronos
Sinònimos e contràrios
isbómbiu,
isbomborada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fracas de tonnerre
Ingresu
rumble of thunder
Ispagnolu
fragor de los truenos
Italianu
fragóre dei tuòni
Tedescu
Rollen des Donners.
tropéliu , nm Definitzione
gente a tropas in movimentu, a meda totu impare in su matessi logu
Frases
su tropéliu nd'iat prenu totu s'arruga ◊ a cuss'ora s'arruga fiat unu tropéliu mannu e totus si firmànt a pregontai
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
rassemblement
Ingresu
concourse of people
Ispagnolu
tropel
Italianu
assembraménto
Tedescu
Ansammlung.
turriòne 1 , nm: turrone,
turroni Definitzione
genia de druche fatu cun chiu de méndhula ispigiolada (o fintzes nughe) e mele (ma fintzes unu tanti de tzúcuru): famau su de Tonara
Frases
aiat lassatu su turrione e benniat solu tzuculate ◊ ant postu paradas in dogna cantoni cun binu, turronis licantis e carapigna ◊ mai che torrant a bidha turrone chentza béndhiu
Terminologia iscientìfica
drc
Tradutziones
Frantzesu
nougat
Ingresu
torrone (kind of nougat)
Ispagnolu
turrón
Italianu
torróne
Tedescu
Nougat.