sabonèta, sabonète, sabonètu , nf, nm Definitzione genia de sabone a crantu, longhitu e atundhau, no tanti forte, cundhiu cun fragu praghillosu, po samunare in manos e in cara Sinònimos e contràrios cdh. saunetu Frases candho ambulante in bidha che seraias ti leaias bonos sabonetes Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu savonnette Ingresu bar of soap Ispagnolu jabón de olortocador Italianu saponétta Tedescu Seife.

scabèra , nf: iscalera*, scaera, scalera Definitzione pesada totu a iscalinas, logu fatu totu a iscala manna, iscala etotu Sinònimos e contràrios iscalinada / iscaba Frases chen'e tui, comenti apu a fai a artziai sa scabera longa, cun sa valígia a codhu?! (I.Lecca)◊ tocat a nci artziari in d-una scalera de anca si bit sa bidha ◊ intendia passus in sa scalera de tàula Tradutziones Frantzesu escalier, gradins Ingresu flight of steps Ispagnolu escalera Italianu gradinata Tedescu Treppe.

scirrài , vrb: iscirrare Definitzione segare is puntas de sa bide, de sa cosa chi creschet in is cresuras, e àteru: nau de sa bide in ierru, bogare in croba, segàreche is pértigas chi no si lassant po bogare frutu o fàere linna Sinònimos e contràrios isbitare, ischirrare, iscoromedhai, ispampinare, ispatare, scimai Maneras de nàrrere csn: scirrai s'ollu = sceberai o chirriare s'ozu dae s'abbagrasta; s. sa porta = iscancarare sa zanna Frases in austu si scirrat sa bíngia ◊ tocat a scirrai sa cresuri ca est pighendi tropu logu 2. portat su bistiri scirrau, po fai biri ca est créscia 3. mi dh'aberis, cussa genna, o bolis a ndi dha scirrai?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu épamprer, écimer, éclaircir Ingresu to strip of its leaves (a vine), to prune Ispagnolu despampanar Italianu spampanare, cimare, sfoltire Tedescu abblatten, stutzen, lichten.

sdorrobbàu , pps, agt Definitzione de sdorrobbai; chi che dhi ant pigau s'orrobba, sa cosa a furadura Tradutziones Frantzesu victime d'un vol, volé Ingresu robbed, victim of a theft Ispagnolu robado, víctima de un robo Italianu derubato Tedescu ausgeraubt.

sesúgia, sesúja , nf, nm: sisuja, sisuju, susúgia, susuja, susuza Definitzione est una genia de lóriga de loru o pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue intrare sa punta de sa timona de su carru o sa canna de s'arau / pinnicare o fortzicare sa cosa, sa zente che susuja = fàere a unu gànciu, atrotigare, acancarronare Sinònimos e contràrios agione, alasoni, bagione 1, cajone 1, fatzolu 1, giussòrgia Terminologia iscientìfica msg Ètimu ltn. subjugia (lora) Tradutziones Frantzesu anneau d'un joug Ingresu strip of leather joining the top flail to the handle Ispagnolu barzón Italianu gombina Tedescu Lederriemen im Pflugbaum.

setziàda , nf: sitiada Definitzione cicia de su giuighe po iscurtare is imputados, is testimòngios; sa reunione de is giuighes de unu tribbunale apustis de su dibbatimentu po betare sa senténtzia Tradutziones Frantzesu séance du tribunal Ingresu sitting of a court Ispagnolu sesión Italianu seduta dei giùdici in càmera di consíglio Tedescu Sitzung der Richter in dem Beratungssaal.

slutài , vrb Definitzione bogare o cambiare su bestimentu de dolu, su lutu Sinònimos e contràrios | ctr. allutare, inlutai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu quitter le deuil Ingresu to come out of mourning Ispagnolu desenlutar Italianu sméttere il lutto Tedescu die Trauer ablegen.

smemoriadúra , nf Definitzione su smemoriai Sinònimos e contràrios smemoriamentu 2. feriu a smemoriadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manque de mémoire Ingresu lack of memory Ispagnolu desmemoria Italianu smemoratézza Tedescu Vergeßlichkeit.

spentimàu , agt: spentumau Definitzione giagarau male, coment'e fuindho, currendho airau assupandho / fuiri a sa spentimada = a perdighinu, currindhe a cantu podet Sinònimos e contràrios assupau, isalenatu, isartigadu, spentiniau Frases nci dhu fait fui po macu, spentimau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu haletant Ingresu haunted, out of breath Ispagnolu jadeante Italianu trafelato, spiritato Tedescu keuchend, aufgeregt.

spollaciài , vrb: spudhaciai Definitzione nau de cosa téssia, bogare pendhilingiones, filu, trama, coment'e candho no est fatu s'oru ma si faet fintzes apostadamente po ricamare Sinònimos e contràrios ilbulzare, issilare, istramai, sfibicitai Tradutziones Frantzesu effiler Ingresu to pull threads out, of Ispagnolu deshilar Italianu sfilare Tedescu ausfasern.

stramidàdi , nf Definitzione su èssere istramos, pagu crabbaos, pagu àbbiles faendho cosa Sinònimos e contràrios tramalléntzia Frases pitica sa stramidadi!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gaucherie, inexpérience Ingresu ineptness, lack of skill Ispagnolu torpeza, impericia Italianu goffàggine, imperìzia Tedescu Plumpheit, Unerfahrenheit.

sudhàre , vrb Definitzione pònnere sudhu, ancu, pentzare in su malu, pentzare chi…, abbaidare a totue timendho calecuna cosa / si ndh'io sudhau!… = si bi aio pessadu, si mi dh'ia pentzada chi… Sinònimos e contràrios assumbrire, busudhare, malissare Frases sa giustíscia aiat sudhadu calchi cosa e l'istaiat ifatu che cane a polcrabu ◊ mi dh'apo sudhada chi fuit gasi ◊ mi l'apo sudhada chi no bastaiat cust'istentina pro totu cussa peta a sartitza! ◊ su chi mi sudhai risulteit dae sa vísita de su dutore ◊ duos ómines acugudhaos, orietandhe e sudhandhe, afarrancant su cunedhu de su dinari e fuint Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu subodorer Ingresu to get wind of Ispagnolu adivinar, olfatear Italianu subodorare Tedescu ahnen.

surdíghinu , agt Definitzione nau de ccn., chi pecat a origas, chi est unu pagu surdu Sinònimos e contràrios surdànciu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu dur d'oreille Ingresu hard of hearing Ispagnolu duro de oído Italianu sordastro Tedescu schwerhörig.

tíza , nf: atiza, tzitza Definitzione pigighedhu de cosa, orrugu piticu, fine, fita lada; carre morta chi s'istacat de sa pedhe / tizas de casu, de pressutu, de peta, de lardu, de sartitza a pònnere in mesu de su pane Sinònimos e contràrios fita, istilliada / atògia Frases segare su lardu a tizas fines pro ndhe manigare cun pane Tradutziones Frantzesu lame, feuille, bavette Ingresu loin of meat Ispagnolu lonja Italianu falda Tedescu Schicht.

totorígu , nm: toturigu, tuturigu, tutúrigu Definitzione tzugu de un'ampudha e ampullones e àteras cosas deasi, ma fintzes tapu Sinònimos e contràrios grugullu Frases is frascus funt prenus fintzas a tuturigu ◊ dhu pigat coment'e unu tuturigu de crocoriga, nanca tenit sabori de acuardenti! 2. a sa crocoriga dhi cuncordu unu tuturigu (G.Piras) Tradutziones Frantzesu goulot Ingresu neck of bottle Ispagnolu cuello de botella Italianu còllo di bottìglia Tedescu Flaschenhals.

tràmmudu , nm: tràmunu Definitzione bestimentu càmbiu, límpiu Sinònimos e contràrios mudadura, mudóngiu, tramudu Frases dàemi su tràmunu ca sa bestimenta chi zuto in dossu est bruta! ◊ Gantine est torradu de cuile pro si che leare su tràmmudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vêtements propres, changer le linge Ingresu change of clothes Ispagnolu ropa limpia para cambiarse Italianu vestiti di ricàmbio Tedescu Kleider zum Wechseln.

tramúdu, tràmudu , nm: tramuru, tràmutu Definitzione bestimentu càmbiu, límpiu; fintzes cambiamentu de logu Sinònimos e contràrios muda, mudadura, mudóngiu / tràmmudu / tramuda Frases mi apo bestidu su tràmudu chi mi at ammanitzadu mamma Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vêtements propres, changer le linge Ingresu change of clothes Ispagnolu el mudarse de ropa Italianu càmbio della biancherìa, dei vestiti Tedescu Wäsche zum Wechseln.

tronidàrza , nf Definitzione s'isciorrocada o tzacurrare de is tronos Sinònimos e contràrios isbómbiu, isbomborada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fracas de tonnerre Ingresu rumble of thunder Ispagnolu fragor de los truenos Italianu fragóre dei tuòni Tedescu Rollen des Donners.

tropéliu , nm Definitzione gente a tropas in movimentu, a meda totu impare in su matessi logu Frases su tropéliu nd'iat prenu totu s'arruga ◊ a cuss'ora s'arruga fiat unu tropéliu mannu e totus si firmànt a pregontai Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu rassemblement Ingresu concourse of people Ispagnolu tropel Italianu assembraménto Tedescu Ansammlung.

turriòne 1 , nm: turrone, turroni Definitzione genia de druche fatu cun chiu de méndhula ispigiolada (o fintzes nughe) e mele (ma fintzes unu tanti de tzúcuru): famau su de Tonara Frases aiat lassatu su turrione e benniat solu tzuculate ◊ ant postu paradas in dogna cantoni cun binu, turronis licantis e carapigna ◊ mai che torrant a bidha turrone chentza béndhiu Terminologia iscientìfica drc Tradutziones Frantzesu nougat Ingresu torrone (kind of nougat) Ispagnolu turrón Italianu torróne Tedescu Nougat.

«« Torra a chircare