Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

òedi! , iscl Definitzione oe + ti (oi, como + a tie: s'acentu, mescamente candho su foedhu est nau a solu, podet orrúere fintzes a úrtimu): bah!…, nudha!…, mancu pro sonnu!, nono! Frases - Abbàida sa peta, chi depet èssere cota! - Oedí!… Mancu a ndhe montovare! ◊ - Fatu azis? - òedi fatu: totu a fàghere est! ◊ - Bidu l'as, a Pedru, recuendhe? - Oedí!… Tradutziones Frantzesu mais non! Ingresu of course not Ispagnolu ¡qué va!, ¡anda! Italianu macchè! Tedescu keine Spur.

ólchidu , nm, nf: órchida, órchidu, órghidu, óschidu, úlchida Definitzione prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu Sinònimos e contràrios addólimu, bérchida, írchidu, tzérriu Frases fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri de douleur Ingresu howl of pain Ispagnolu grito de dolor, alarido Italianu urlo di dolóre Tedescu Schmerzenschrei.

orijibesànte , agt Definitzione chi pecat a origas, chi intendhet pagu Sinònimos e contràrios surdànciu, surdatzu, surdíghinu | ctr. orijilébiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu dur d'oreille Ingresu hard of hearing Ispagnolu duro de oído Italianu sordastro Tedescu schwerhörig.

órriu 1 , nm: úrriu Definitzione cadinu de preta o tiras de canna, mannu meda, po pònnere laore chistiu / mannu cantu un'ó. = mannu meda Sinònimos e contràrios cadinu, granale, lóscia Frases su trigu est siguru in s'órriu ◊ annos de fadigas acolumant sos órrios de sos matimannos ◊ in nedhue bi at órriu seguru, sas incunzas sunt totu devastadas Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu gros panier cylindrique à provisions Ingresu cylindrical basket of interlaced canes to keep grain Ispagnolu hórreo Italianu granàio cilìndrico di canna intrecciata Tedescu Strohkorb für den Weizen

pabilàza , nf: paperalla, paperaza, papiralla Definitzione paperis, fòglios de paperi (si narat fintzes unu pagu a disprétziu o po paperis bècios) Sinònimos e contràrios pabilàmine, paperàciu, paperàmini Frases sa genti de campagna est pagu avesa a sa pinna e a is paperallas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu paperasse, vieux papier Ingresu heap of papers Ispagnolu papel, papelorio Italianu scartòffie, cartàccia Tedescu Papiere, Altpapier, Wisch.

pacubbène! , iscl, nm: pagubbene Definitzione genia de foedhu po nàrrere chi sa cosa o chistione no est deasi comente est naendho s'àteru o chi no faet, no andhat bene, chi si pentzat cosa in contràriu o àteru, nau fintzes, e meda, a làstima: no est gai!, mancu pro sonnu!, ita mi circas?!, ma bai! (a/c. dhu podet nàrrere fintzes una matessi persona in su chistionu); coment'e númene si narat de unu mortu, de unu malevadadu / pagubbene meu, tou, sou, e àteru = ite mi siat su bene meu, tou, sou!, e àteru Sinònimos e contràrios paguenedhu / beadu Frases - A benis a sa festa? - Pagubbene! ◊ lis pariat de resessire a si difèndhere, ma pacubbene issoro! ◊ pacubbene tuo: no ischis su chi at promítiu Deus a chie dat e a chie azudat! ◊ ite apo a regalare, pacubbene: so póveru! ◊ - A bi ndh'at de pane in sa càssia? - Pagubbene! ◊ a nosi pasare pacubbene: nosi pasaiamus peri pacu! ◊ pacubbene tuo, no at a acudire mancu a s'intzipriare chi picas cussa a muzere! ◊ pacubbene meu: fipo tzopu, isarchilatu! 2. luego si l'abbiant sos ammunestos de su pagubbene de sa mama (G.Addis)◊ sa pacubbene s'aiat cojubau un'ominedhu tropu aggarrau! ◊ finiu s'ispetàculu, cussos pacubbenes colabant su gapedhu in chirca de carchi sodhu Tradutziones Frantzesu mais non! hélas! Ingresu alas, of course not Ispagnolu ¡qué va!, ¡anda! Italianu macchè, ahimè Tedescu keine Spur, ach was.

pànnu , nm Definitzione orrobba téssia, grussita, siat po fàere a bestimentu e siat po àteru; prémiu chi si giaet coment'e orrobba de prammu (longa fintzes deghinas de metros) a is cuadhos curridores, símbulu de bínchida (fintzes po àteru) Sinònimos e contràrios robba / pàdhiu, palu 1, prémiu / sàbanu Maneras de nàrrere csn: pannos de suta = bestimenta de fundhu (mudandhas, franella, canotiera); p. de pane, de còghere = fascas de pani, sàbanu, zenia de telu de carchi mesu metro de largúria ma longu de metros pro pònnere a pizos su panevresa tesu fintzas a lu còghere; p. de carri = zenia de tessinzu pro trastes de pònnere in dossu, a fundhu; frigai pannus = samunare robba; cúrrere o bínchere su p. = bínchere sa bandhera, currindhe a cadhu; p. de incordedhai = petígliu, zenia de pannitzu chi sas féminas si ponent in petorras, muntesu cun cordedhas; p. pro asciugai sa faci, p. de manos = abbammanu; maistu de p. = traperi, festadore; passare su p. pintu = fàghere carchi cosa de bonu in chirca de campaniare s'ofesa chi unu at fatu innantis; istare o abbarrare donzunu in pannos suos = in càncaros suos, sentza de donai istrobbu a is àterus; non càpiri in pannus = bragare meda; p. de cera = follu de chera comente si ponet in sos casidhos modernos Frases candho babbai andhat a Núoro ti at a portare pannu ruju de seda…(S.Lay Deidda)◊ sa fémina est samunendhe sos pannos ◊ tesset pannu froridu e pannu lisu 2. acabbadha, chi tanti no ndi pigas de pannu! ◊ sunt cadhos avesados a su pannu ◊ ant dadu su primu pannu a Fulanu pro sa poesia rimada 3. Lica no capiat in pannus, ca fut isposa cun su prus arricu de bidha! Ètimu ltn. pannus Tradutziones Frantzesu drap, trophée, «palio» Ingresu cloth, palio (silk banner awarded to the winner of the 'palio') Ispagnolu paño, trofeo, palio Italianu panno, trofèo, pàlio Tedescu Stoff, kostbares Tuch als Siegespreis.

papàrra 1, pàparra , nf Definitzione cosighedha de perunu contu, nudha Sinònimos e contràrios pampalluca, pimpirripàparra / bóciga Frases dh'as a cumprendi, tui, sa pàparra!…◊ no scit una paparra de sa letzioni ◊ est abbituau a arriri de is carrus furriaus, ma cun mimi fait pagu paparra! Tradutziones Frantzesu objet de peu de valeur, sans valeur Ingresu an object of no value Ispagnolu menudencia Italianu còsa di ìnfimo, nessun valóre Tedescu Nichtigkeit.

pedàssu, pedàtzu , nm Definitzione orrugu de terrenu, de calecun'àtera cosa; fintzes orrughedhu de cosa chi si ponet asuta de calecunu trastu o àteru po acotzu, po cicire méngius, a bisura de pei (e deosi est fintzes su truncu o cambu ue si ponet s'istica, si faet s'iferta, e fintzes traessile de un'iscala) Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu, bículu Frases si ndhe podiant fintzas brigonzare a murruzare a nois unu pedassedhu de terra pro narbone! ◊ pedassos de peta 2. a donzi puntedhu li cheret su pedatzu suo Ètimu spn. pedazo Tradutziones Frantzesu pièce de terre Ingresu plot of land Ispagnolu parcela Italianu appezzaménto Tedescu Grundstück.

pedràmine , nm: perdàmini Definitzione pedra meda, muntone de pedra Frases sos abbíscios lórumant pedràmine Tradutziones Frantzesu pierraille Ingresu heap of stones Ispagnolu pedrisco Italianu pietrame Tedescu Steinhaufen.

pétzu , nm Definitzione truncu mannu de linna, longu e no tanti grussu, pruschetotu segau a serra, chi ponent po agguantare ccn. cosa grae meda o de pòdere pigare pesu grae (es. teulada, intaulau) Sinònimos e contràrios biga, trae / terrinu Maneras de nàrrere csn: p. de terra = terrinu; petzus lauraus = terras prenas; èssiri p. de furca = malu, trassosu, malafatore; petzu de giòvunu, de ómini = zòvanu, ómine mannu meda; petz'e ogu che pira = ogros maduros Frases si at béndhidu totu, finas tàulas e petzos de sa domo ◊ l'ant àpidu impicadu a unu petzu ◊ ballendhe si àlciat e si pesat fin'a tocare su petzu: est a bídere lezeresa! ◊ sa barraca fiat fata totu a petzus mannus de tziníbiri 2. gràscias a Deus so como betzu mannu, sempre, però messendhe in petzu meu ◊ in su petzu chi bi ponzo trigu, ista seguru chi trigu bi ponet! 3. nci at petzu de giòvunu artu cantu su campanili Ètimu itl. pezzo Tradutziones Frantzesu poutre, pièce de terre Ingresu gilder, piece of ground Ispagnolu viga, parcela Italianu trave, appezzaménto Tedescu Balken, Grundstück.

pillítu , nm Definitzione unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina Sinònimos e contràrios brodho, budhudhu, cunnu, nicu, pilicarju, pinnàciu, piricochedhu, piricocu, porposeo Sambenados e Provèrbios smb: Pillittu, Pillitu Terminologia iscientìfica ssl Tradutziones Frantzesu con (vulg.) Ingresu piece of stuff Ispagnolu coño Italianu fica Tedescu Feige, Futze.

pinnàche, pinnàciu , nm Definitzione matzitedhu de pinnias, de pipias, fintzes su frore a iscoba de unas cantu erbas o matedu: in cobertantza, sa natura de sa fémina / p. arrúbiu = zenia de fiore (Polygonum orientale); p. de carabbineri = amarantu Sinònimos e contràrios impubusadura Frases canna, t'ischidas in veranu e a sa fine de s'istiu vocas su pinnache pazesandhe! Tradutziones Frantzesu panache Ingresu bunch of feather, panache Ispagnolu penacho Italianu pennàcchio Tedescu Federbusch.

pitziànti 1 , nm Definitzione in is tíbbias, genia de agúgia chi intrat in is istampos de su chintórgiu; in su tenedope o sorigàrgiu e latzos, s'ispina ue si punghet s'esca Tradutziones Frantzesu ardillon Ingresu tongue of a buckle Ispagnolu patilla Italianu ardiglióne Tedescu Dorn (von Gürteln), dornartiges Metallstück.

pizólu 1 , nm Definitzione fossighedhu chi si faet in calecuna cosa (es. tidale, bardúfola) Sinònimos e contràrios ciarolu, cocone 1, fítulu, isgabbu, majodha Tradutziones Frantzesu marque (de la variole) Ingresu cowherd of the maremma Ispagnolu agujerito Italianu bùttero Tedescu Pockennarbe.

primedótu , avb Definitzione innanti de totu, prima cosa, prus importante Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu avant tout Ingresu first of all Ispagnolu antes que nada Italianu anzitutto Tedescu zunächst.

prudòne , nm: brutone*, prutone, pudrone, pudroni, purdoni, putrone, vurdone Definitzione sa prima àghina (prima muta o pasia) comente dha bogat su fundhu de sa bide; s'ispiga de su moriscu; is bobbois chi portant a piscare po esca; cosa posta craca a bisura de pibiones de àghina in d-unu gurdone; genia de ricamu Sinònimos e contràrios budrilloni, gudrilloni, gudroni, iscala 1, trone Frases prannucas de chessa, prudones de tandha ◊ candho sas ispinas de bidhighia si zirant in prudones de selenu, a boghe de prantu muto Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu grappe de raisin Ingresu bunch of grapes Ispagnolu racimo Italianu gràppolo d'uva Tedescu Weintraube.

recótu 1 , nm: arrascotu, regotu 1, rescotu, rigotu Definitzione apustis piscau su casu, est su chi essit de su soru torrau a su fogu a imbudhidare fintzes agiummai a puntu de pesare búdhidu: ndhe artzat a pitzu a pígiu grussu Sinònimos e contràrios arricu 1, brotzu 1, martadhu, martzedhu, soru, sorugotu Frases achica fogu cràdiu a cada bandha de su lapiolu fintzas chi dae su soru àntziat su recotu ◊ sentza bídere ne casu e ne regotu mancu giota connotu apo a sabore ◊ mi at dadu casu, regotu e peta Terminologia iscientìfica mng Ètimu ltn. recoctus Tradutziones Frantzesu "ricotta" (fromage très voisin du sérac) Ingresu ricotta (kind of cottage cheese) Ispagnolu requesón Italianu ricòtta Tedescu Quark.

reladòre, reladòri , nm Definitzione chie faet una relata apitzu de ccn. argumentu o chistione Tradutziones Frantzesu rapporteur Ingresu speaker, supervisor, proposer of a bill Ispagnolu relator, ponente Italianu relatóre Tedescu Berichter.

réula , nf, nm: arréula, réulu Definitzione cosa chi si narat o chi si faet po pigare a bregúngia, fàere a befa a unu; crufessone manna de ànimas de mortos chi nanca iant a essire addenote Sinònimos e contràrios allera, befa, ciacota, cionfra, deleu, dríngula, iscàranu, mofa, siera / régula 1, traigógiu 3. is àturus fiant a réulu sentz'e isciri aundi andai Ètimu itl.t regola Tradutziones Frantzesu dérision, foule de morts Ingresu noisy derision, a crowd of dead Ispagnolu escarnio, mofa, procesión de muertos Italianu derisióne rumorósa, schièra di mòrti Tedescu Spott, Lemurenzug.

«« Torra a chircare