achèndhere , vrb Definizione pònnere o pigare fogu a manera chi calecuna cosa abbruxet Sinonimi e contrari allúere, allumae, atzèndhere, impampidhare, incèndhere | ctr. irmòrrere, istudai Frasi achendho sa candhela e miro s'istàntzia ◊ achèndhere sos fogarones ◊ sétzidu in su bancu de cuchina si fit achendhindhe su sigarru Etimo ltn. accendere Traduzioni Francese allumer Inglese to light Spagnolo encender Italiano accèndere Tedesco anzünden.

acheríre , vrb: achirire 1, achiriri Definizione intrare in possessu de calecuna cosa cun dinare o fintzes méritos Sinonimi e contrari achiltare, comparai Frasi s'est cundennadu a sa perditzione perdindhe cantu bene at acheridu Etimo spn. Traduzioni Francese acheter Inglese to buy Spagnolo adquirir Italiano acquistare Tedesco erwerben.

acherrài , vrb: achirrai Definizione nau de is matas candho faent su frore, seberare e mantènnere su frutu (e cumprire puru); nau de gente, mantènnere su segretu, aguantare, baliare calecuna cosa Sinonimi e contrari achèrriri, aferrai, aggarrai, assocai, atichire, muntènnere, tènnere / babiai Frasi sa mata fait su froi e apustis acherrat su frutu ◊ custa mata ocannu no nd'at acherrau, de figu ◊ s'arenara si càrrigat de froi, ma no ndi acherrat meda 2. cussu est peus de unu ciuliru de cerri chi no acherrat mancu una carriadroxa 3. dh'at achirrau a su capotu ◊ seu cumbatendi cun custu tubbu: est papau de s'arrúinu e no arrennèsciu a dh'achirrai 4. issu no acherrat su fragu de su tzúrfuru: po cussu grisat povinas de ammexinai s'àxina ◊ custas matixedhas no acherrant su callenti de s'istadi ◊ si pregontàt comenti iat fatu, issu diaici písili, a acherrai totu cussa malesa sena de si furriai luegus! (F.Carlini) Traduzioni Francese prendre Inglese to strike root Spagnolo arraigar, prender Italiano attecchire Tedesco Wurzel fassen.

achesciàre , vrb: achessiare, achisciare, chensare, ochisciare Definizione fàere sa lamenta po calecuna cosa; betare su fedu (angiones, crabitos, bitellos) a súere a is mamas / èssere achisciados = (nadu de ómine e fémina) istare a cumpanzinu, amigaus, bivi impari chentza si cojai Sinonimi e contrari cresciare / afedai, ammamare Etimo srd. Traduzioni Francese se plaindre Inglese to mourn Spagnolo quejarse Italiano lamentare Tedesco klagen.

achiàre , vrb Definizione fàere su sèmene (chiu) bellu, su granu grussu Sinonimi e contrari abbasolare, abberare, ammadurae, chibare, ciòmpere, còmprere, crompire, ingranire, lòmpere | ctr. agurtire Frasi custu basolu est bene achiadu Etimo srd. Traduzioni Francese grener Inglese to bloom Spagnolo granar Italiano granire Tedesco Körner ansetzen.

achibberàre , vrb Definizione essire chíbberu, prenu coment’e ufrau; nau de ccn., su si crèdere meda, arrennegare po pagu; istrínghere / achibberare sa tzinta = istringi su cintu Sinonimi e contrari achighiristai, altivai, incaboniscai, inchibberare, inchighiristai / abbetiae, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, incrabudhire, infelai, infuterare, renignai / afíere Etimo srd. Traduzioni Francese s'obstiner, s'entêter, se mettre en colère Inglese to be obstinate, to get angry Spagnolo hincharse, obstinarse, irritarse Italiano incaponire, adirare Tedesco sich versteifen, sich entrüsten.

achicài , vrb: achicare, acricai 1, acricare Definizione aconciare o carrigare su fogu, pònnere linna a su fogu, fàere fogu; pònnere coment’e iscudendho Sinonimi e contrari assissai, atzipare, intzicare, ischichinare, scarrabbussonai Frasi chie achicat cun sida afumat sa minestra ◊ achica fogu cràdiu a su lapiolu fintzas chi àntziat su recotu ◊ sunt sempre achichendhe gherras in cue ◊ mancu in su fogu titones ischis pònnere, ne achicas ◊ pro los achicare agiunghesit àtera sida ◊ s'ollu po friri si porit torrai a imperai ma no tocat a dh'acricai fogu 2. sa guàrdia est marranu de vídere una vetura chi l'achicat deretu una contravintzione ◊ archibbusada, aite no ti ndhe achicas àtera de linna supra?! ◊ m'imposto lestru e cun s'arma l'acrico sa segundha fusilada ◊ bella cussa trempa, po dhoi acricai una bussinada! Etimo srd. Traduzioni Francese attiser Inglese to stir (up), to give Spagnolo atizar Italiano attizzare, appioppare Tedesco schüren.

achicài 1 , vrb: achicare 1, achichiae, achichiai, achichiare, achichiari Definizione foedhare segandho su foedhu, naendhondhe una parte a tantas bortas coment’e chi unu no arrennèsciat a dhu nàrrere intreu totu a una sulada Sinonimi e contrari bebbecare, chechinare, cocojare Frasi s'assessore Chessa faedhanne in su telèfono àltziat sa boghe, si afutat, achicat, si faghet ruju ruju… (A.Cossu)◊ su fuedhu bogancedhu bèni, ca tui achicas! 2. chi podit iscabidhai, sa bagadiedha, gei no abarrat achichiendu!… Etimo srd. Traduzioni Francese bégayer Inglese to stammer Spagnolo tartamudear Italiano balbettare Tedesco stottern.

achichinàre , vrb: achiconare Definizione foedhandho de erbas e laores, tocare a népide, fàere niedhu coment'e unu chicone Sinonimi e contrari abburvurare, afurconare, anneulare Etimo srd. Traduzioni Francese nieller Inglese to affect by smut Spagnolo atizonarse Italiano rèndere golpato, annerito dalla gólpe Tedesco vom Steinbrand befallen, geschwärzt werden.

achidàre , vrb: achitare, chitare 1 Definizione giare su càmbiu a su cumpàngiu, comente faent is pastores achidajolos, cudhos chi pastórigant una chida a cada, a borta a borta: fàere a chida chida tra cumpàngios in calecuna faina o impreu, ma fintzes solu giare su càmbiu in s’impreu; fintzes mòvere, ispostare e torrare a su cuile, a s'acuiladroxu Frasi sos pastores achidajolos achidant in domíniga 2. sos istúrulos si achidant cun sas rúndhines, in atunzu, in logos nostros ◊ su silbone isparadu ruet, però si achidat e sighit sa fua ◊ in su chelu si achidant sole, istedhos e tempesta Etimo srd. Traduzioni Francese se relayer par semaine Inglese to turn weekly, to alternate Spagnolo turnarse semanalmente Italiano turnare settimanalménte, avvicendare Tedesco in Wochenschichten arbeiten.

achighinàre , vrb Definizione fàere totu a unu chíghine, a chinisu, abbruxare totu Sinonimi e contrari abbrugiai, afocazare, inchijinare, infogai Frasi za ndhe faghent de benefíssiu cussos fogos, achighinendhe totu! Etimo srd. Traduzioni Francese réduire en cendres Inglese to reduce to ashes Spagnolo incinerar Italiano incenerire Tedesco einäschern.

achighiristài , vrb: acixiristae Definizione istrantagiare, fàere o portare crogorista, nau prus che àteru in cobertantza de chie si che artzat foedhandho coment’e chi tèngiat arrexone meda e de chie est creschendho e si paret mannu Sinonimi e contrari achibberare, altivai, atzierai, incaboniscai, inchibberare, inchighiridhare, inchighiristai Frasi cussu est bonu a cojai: est cumentzendi a s'achighiristai 2. is manniosos si acixiristant Etimo srd. Traduzioni Francese s'enorgueillir Inglese to make proud Spagnolo engreírse Italiano insuperbirsi Tedesco stolz werden.

achigulàre , vrb Definizione fàere su chesciosu, istare sèmpere a lamentu, sèmpere naendho coment'e una chíghela, una cantaganta, giaendho istrobbu Sinonimi e contrari annischissai, apibiare, apurrire, arrosci, cascaviare, memulare, pibincai Etimo srd. Traduzioni Francese ennuyer Inglese to annoy Spagnolo quejarse, aburrir Italiano bofonchiare, annoiare Tedesco sich beklagen, lästig sein.

achilibbrài , vrb Definizione billassare, pònnere is cosas a manera de istare in echilíbbriu, chentza ispendhentare a una parte, cantu a una bandha a s'àtera Traduzioni Francese équilibrer, contrebalancer Inglese to balance, to equilibrate Spagnolo equilibrar Italiano equilibrare Tedesco ausgleichen.

achingiài, achingiàre , vrb: acringare, chingiare Definizione pònnere sa cringa o chintórgiu issedhandho is animales Sinonimi e contrari cingrai, inchingiare Frasi est acringhendhe s'imbastu ◊ dh'iant achingiau coment'e unu cuadhu e acapiau is funis a sa màchina po ndi dhu tragai Etimo srd. Traduzioni Francese ceinturer Inglese to strap, to bandage Spagnolo poner el cinturón Italiano cinghiare, fasciare Tedesco festschnallen.

achintàre , vrb: chintare Definizione pigare a unu cun is bratzos betaos a su chintzu, acapiare a su chintzu, inghiriare coment’e carragiandho; acapiare bestimentu in chintzu Sinonimi e contrari achintorzare, achintzulare, chígnere, inchintare Frasi su sole in fogu achintat sas marinas a s'interighinada, atesu atesu ◊ limbas rujas achintant sas aeras e su sole est unu chísciu de fogu Etimo srd. Traduzioni Francese ceindre, enrouler Inglese to fasten round, to wrap (up) Spagnolo ceñir, envolver Italiano cìngere, avvòlgere Tedesco umfassen, umgürten.

achipagiài , vrb: echipazare Definizione pònnere, giare o pigare echipàgiu, provista chi podet serbire Sinonimi e contrari atratzai, fornire Traduzioni Francese équiper Inglese to equip Spagnolo equipar, proveer Italiano equipaggiare Tedesco ausrüsten, bemannen.

achipíre, achipíri , vrb Definizione fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Sinonimi e contrari achivire, aciviri, acodie Modi di dire csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Frasi chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etimo itl. accivire Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to get through a big piece of work, to work with efficacy Spagnolo despachar Italiano sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia Tedesco leisten, schaffen.

achirdinàe, achirdinàre , vrb: acidrianai, acidrinae, acidrinai, acirdinai, chirdinare Definizione fàere chídrinu, téteru, tostau (fintzes faendho fortza, po dolore) Sinonimi e contrari ateterae, incidrinai / agiatzare, ammarmurai, astragare, belare, cancarai, ghiaciai, marmurizai Frasi a mimi cras mi agatant acidrinau, aici ispollincu e cun custu frius ◊ s'àinu acostit su runcu a s'abba, ma apenas aperit sas larvas achírdinat sas urigas e no bufat! ◊ su mortu si fiat acirdinau, giai fridu ◊ est a dolori de istògumu e parit morendi de cumenti si acírdinat! Etimo srd. Traduzioni Francese engourdir, se raidir Inglese to stiffen Spagnolo endurecer Italiano irrigidire Tedesco steif werden.

achirràre , vrb: achirriare Definizione bènnere o andhare a unu chirru, a una bandha, e fintzes pònnere o acostire, andhare o lòmpere a iscúdere a ccn. Sinonimi e contrari abasciai, andhare, assèndhere, bènnere, brincae, falare, pòniri | ctr. alciare, ampiai, pigai 1 Frasi achirriare a Tàtari ◊ su mudiore achirrat de repente: no s'intendhent prus chidérios de pessones, de animales (L.Loi) 2. achirratinne dae cadhu! ◊ canno proet, s'abba achirrat dae sas nues ◊ a su postale si li fint secatos sos frenos in sa pénnita e fit achirratu che unu raju a supra de su carru ◊ a Cristos nche l'ant achirratu dae sa ruche ◊ lampu de focu chi li achírriet! 3. a sa zanna l'at achirriau s'istanca ◊ a Cherchedhu l'ant achirratu s'apoerju "Sindrajolu" Etimo srd. Traduzioni Francese descendre Inglese to get down Spagnolo venir, ir, bajar Italiano venire, andare, scéndere Tedesco kommen, gehen, absteigen.

«« Cerca di nuovo