acabigiulàre , vrb: cabigiulare Definizione
arregòllere cosa chi no est tanti fàcile a tènnere ca si ndhe agatat pagu
Sinonimi e contrari
acabulare,
acaputzire,
collire,
preulire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ramasser
Inglese
to scrape up
Spagnolo
arañar,
juntar
Italiano
raggranellare
Tedesco
zusammenbringen.
acabuciàre , vrb: acabutzare,
acaputzare Definizione
pònnere impare, betare totu a unu duas cosas, duos tàgios; fintzes aciúnghere apare is càbudos de duas cosas
Sinonimi e contrari
acaputzire,
ammasturai,
apasai
/
acabizonare
| ctr.
iscabutzare
Modi di dire
csn:
acabutzare robba = arregolli pegus po fai unu tallu; a. s'incunza = collire, ghirare s'incunza
Frasi
acabutzare duos masones
Etimo
itl.
accapezzare
Traduzioni
Francese
mettre en commun
Inglese
to join
Spagnolo
aunar,
unir
Italiano
accomunare
Tedesco
vereinigen.
acabussài , vrb: cabussai Definizione
brinchidare a modhe, in s'abba, a conca a bàsciu: rfl. fintzes imbergheresiche in s'abba, calàreche a fundhu o, nau de su cuadhu, pesare coment’e prantau in is cambas de asegus, archetare
Sinonimi e contrari
tzurruvigai
Frasi
est acabussendi in mari ◊ su piciochedhu fut prontu a acabussai de un'iscógliu ◊ iat acabussau ma essendu totu de linna abbarràt asuba de s'àcua ◊ is caus marinus cincidhànt asuta de su soli acabussendi in s'àcua po piscai
2.
is piscadoris si funt acabussaus cun sa barca
Etimo
ctl.
(a)cabussar
Traduzioni
Francese
plonger
Inglese
to dive
Spagnolo
zambullirse,
hundirse
Italiano
tuffarsi,
inabissarsi
Tedesco
eintauchen.
acadhài, acadhàre , vrb: achedhare 1 Definizione
coment’e pònnere a cuadhu, apitzu de ccn. cosa (in cobertantza fàere siendha, errichire), fintzes pònnere e bastat (e prantare puru), pònnere impare; artzare a pitzu de ccn. cosa o de ccn. logu chi no andhat tanti bene, cun dificurtade / nérbios, cordas acadhadas = postos subràbari
Sinonimi e contrari
acadhighinare,
alciare,
ampiai,
aperricare,
apicai,
apichedhai,
apiculai,
apilicare,
apugiai,
atzumentare,
pigai 1,
pòniri
/
assentare
| ctr.
falare
Frasi
acadhare sa padedha, su labiolu a su fogu, a sa tríbide ◊ pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ su labiolu cun su late si achedhat in sa tríbide a cadhu a fogu e s'iscaldit a 35 grados
2.
sa sardina si che achedhat assentada in un'isterzu e si cundhit cun salipone ◊ achedhada sa sedatajola in su canistedhu, cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ tribàgliant ómines e féminas pro achedhare sa tendha de su circu
3.
si ti che acadhas a in cue est suzetu chi ndhe ruas! ◊ nues niedhas che tura s'acadhant in s'aera (A.Spano)◊ sas toncas istant acadhadas in sas naes de sas àrbures, cantendhe a s'intirinada
4.
acadhare sa linna in sa chea de su cavone ◊ su Cristos fit in sa rughe cun sos pes acadhados
5.
cust'ispiju che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gravir,
monter
Inglese
to clamber up
Spagnolo
encaramarse,
trepar
Italiano
inerpicarsi
Tedesco
klettern.
acadhotzài , vrb: achidhotzare Definizione
essire o fàere cadhotzu, brutu meda
Sinonimi e contrari
abbrutai,
acadrangiai,
allodrigai,
ammusinzare,
imbratare,
incadhossai,
insodrigai,
musucare
| ctr.
annidai,
limpiai,
samunare
Frasi
su petróliu est acadhotzendi maris e istanis, flúminis e tzitadis ◊ cuss'aposentu bolit isfrigongiau bèni ca est totu acadhotzau ◊ is candelas a carburu acadhotzànt tropu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souiller
Inglese
to soil
Spagnolo
ensuciar
Italiano
insudiciare
Tedesco
beschmutzen.
acadiàre , vrb: cadiare Definizione
lassare agoa, lassare
Sinonimi e contrari
acogiai,
cambare,
codiare,
coigiare,
incoizare,
lassai
Traduzioni
Francese
abandoner
Inglese
to omit
Spagnolo
omitir
Italiano
tralasciare
Tedesco
lassen.
acadíre , vrb Definizione
batire a malu puntu, a tretu de istare male meda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
oppresser
Inglese
to oppress
Spagnolo
abrumar
Italiano
opprìmere
Tedesco
bedrücken.
acadrancài , vrb: acardancai Definizione
apicigare che una cadanca
Sinonimi e contrari
acadenanciare,
apicigai,
incadranancare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se coller
Inglese
to stick,
to cling
Spagnolo
pegarse
Italiano
appiccicarsi
Tedesco
sich an jdn.hängen.
acadrangiài , vrb: acardangiai,
acradangiae Definizione
imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu
Sinonimi e contrari
acadhotzai,
acarrognai,
allodrigai,
imbratare,
insodrigai
| ctr.
iscardangiai,
limpiai,
samunare
Frasi
sa brutura incui si est totu acradangiada
2.
tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souiller
Inglese
to dirty
Spagnolo
ensuciar
Italiano
insudiciare
Tedesco
beschmutzen.
acadriàre , vrb: acardiare,
acradiare Definizione
fàere càdriu, prus lestru, prus forte, apretare; fintzes fàere chíbberu, prenu
Sinonimi e contrari
afortiai,
apretai,
incarenire,
incradiare 1,
incribidai,
incricare 1,
incrispai,
infortiai
/
inchibberare
| ctr.
abblandai,
allenare,
illenare
Frasi
si bi l'acàdrias, s'aceleradore, bides comente bufat, sa màchina! ◊ cheret acradiadu su passu, ca sinono noche daet a tardu ◊ comente intrat s'istiu acàdriat su sole e faghet calura ◊ no l'acàdries su fogu ca brúsiat s'isterzu, coghindhe
2.
poite istrobbaes sos anzonedhos de súere sas titas acardiadas de late?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
intensifier
Inglese
to intensify
Spagnolo
intensificar
Italiano
intensificare
Tedesco
verstärken.
acaíre , vrb Definizione
abbarrare citios, fàere citire, fàere abbarrare trancuillos, firmare de fàere ccn. cosa
Sinonimi e contrari
ammudai 1,
ammudigare,
ammudire,
ammutessi,
assamudare,
assebiai,
ismudulare
/
sensai
| ctr.
faedhare
Frasi
acaide cun basos sa pitzinna! (G.Raga)
Traduzioni
Francese
taire,
calmer,
apaiser
Inglese
to quiet
Spagnolo
calmar,
acallar
Italiano
chetare
Tedesco
schweigen,
zum Schweigen bringen,
beruhigen.
acajonàre , vrb: cajonare Definizione
betare a unu is curpas de unu dannu; fàere dannu, fàere a manera chi unu tèngiat dannu
Sinonimi e contrari
acriminai,
acrupai,
acusai,
imputai,
incrupai,
incausai
/
causai
Frasi
ahi, mi acajonas, tue, e mi das tragos frecuente: mi acusas barbaramente chi ti apo amore afaltzadu! ◊ pustis chi a faedhare mi as fortzadu mi acajonas de aer faedhadu?! (P.Mossa)
2.
tantu dannu reparade chi mi azis acajonadu!
Etimo
itl.
accagionare
Traduzioni
Francese
accuser
Inglese
to accuse
Spagnolo
inculpar,
culpar,
perjudicar
Italiano
incolpare,
cagionare
Tedesco
beschuldigen,
schaden.
acalamàre , vrb rfl Definizione
èssere a assubentu comente est unu currendho, torrare àlidu a pelea
Sinonimi e contrari
assupai
Traduzioni
Francese
se fatiguer
Inglese
to worry oneself
Spagnolo
jadear
Italiano
affannarsi
Tedesco
keuchen.
acaldanàre , vrb Definizione
su imbudhidare de s'ària po su sole, callentare meda
Sinonimi e contrari
acardare,
imbaschire
| ctr.
ifriscare
Frasi
su cane fit a limba fora ca s'est acaldanadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
surchauffer
Inglese
to overheat
Spagnolo
recalentar
Italiano
surriscaldare
Tedesco
heiß werden.
acallonàe, acallonài , vrb Definizione
essire coment'e nemos, de no èssere bonu a nudha
Sinonimi e contrari
adhodhoare,
ammannunnare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hébéter
Inglese
to knock out
Spagnolo
ponerse chocho
Italiano
rincoglionire
Tedesco
verblöden.
acaloràre , vrb Definizione
prus che àteru, su si dha pigare po calecuna chistione o sentire meda o forti ccn. cosa, trumentare
Sinonimi e contrari
acalorire
/
abborborare,
ascalamare,
incalamare
Traduzioni
Francese
animer
Inglese
to warm up
Spagnolo
acalorarse
Italiano
accalorare
Tedesco
anfeuern,
erregen.
acambàre , vrb: cambare 1 Definizione
nau de is erbas e laores, bogare o pònnere cambos, betare arraighinas bonas e crèschere meda; cantandho, acumpangiare in poesia cun versu e rima s'istérria de un'àteru; in su tessíngiu, cambiare unu filu cun calecun’àteru
Sinonimi e contrari
afasciai,
afundhare 1,
afundharzare,
assedare,
imbènnere,
piglionai
2.
teniat sempre sas peràulas prontas: a su chi naraiat unu, isse l'acambaiat deretu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
taller
Inglese
to head
Spagnolo
entallecer
Italiano
accestire
Tedesco
bestocken.
acambitài , vrb Definizione
andhare a passu istirau, lestru, camminare impresse
Sinonimi e contrari
iscambaritare,
iscoscitare,
scambitai
Frasi
acambita ca ti acambitu fiat arribbau a Gonnoscodina ◊ setzint a gropas e acambitant, allirgus che pasca ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant acambitendi conca a sa crésia ◊ tui ti nci essis e acambitas: si no, ti tocu de puntada de pei!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gigoter
Inglese
to kick about
Spagnolo
zanquear,
andar deprisa
Italiano
sgambettare
Tedesco
ausschreiten,
trippeln.
acamingiài , vrb Definizione
bogai camíngiu, bogare ragas, arrennèscere a fàere una cosa
Sinonimi e contrari
intzodhai,
spodhai
Frasi
a ti nai ca nou, no ndi acamíngiu nudha ◊ candu at biu ca a sou no ndi acamíngiat nudha currit a circai agiudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
comprendre
Inglese
to gather
Spagnolo
comprender,
salir
Italiano
raccapezzare
Tedesco
sich zurechtfinden.
acampàre , vrb rfl Definizione
fàere acampamentu, aprigu provisóriu po gente in logu de sartu
Traduzioni
Francese
camper
Inglese
to camp
Spagnolo
acampar
Italiano
accamparsi
Tedesco
sich lagern.