acabigiulàre , vrb: cabigiulare Definition
arregòllere cosa chi no est tanti fàcile a tènnere ca si ndhe agatat pagu
Synonyms e antonyms
acabulare,
acaputzire,
collire,
preulire
Etymon
srd.
Translations
French
ramasser
English
to scrape up
Spanish
arañar,
juntar
Italian
raggranellare
German
zusammenbringen.
acabuciàre , vrb: acabutzare,
acaputzare Definition
pònnere impare, betare totu a unu duas cosas, duos tàgios; fintzes aciúnghere apare is càbudos de duas cosas
Synonyms e antonyms
acaputzire,
ammasturai,
apasai
/
acabizonare
| ctr.
iscabutzare
Idioms
csn:
acabutzare robba = arregolli pegus po fai unu tallu; a. s'incunza = collire, ghirare s'incunza
Sentences
acabutzare duos masones
Etymon
itl.
accapezzare
Translations
French
mettre en commun
English
to join
Spanish
aunar,
unir
Italian
accomunare
German
vereinigen.
acabussài , vrb: cabussai Definition
brinchidare a modhe, in s'abba, a conca a bàsciu: rfl. fintzes imbergheresiche in s'abba, calàreche a fundhu o, nau de su cuadhu, pesare coment’e prantau in is cambas de asegus, archetare
Synonyms e antonyms
tzurruvigai
Sentences
est acabussendi in mari ◊ su piciochedhu fut prontu a acabussai de un'iscógliu ◊ iat acabussau ma essendu totu de linna abbarràt asuba de s'àcua ◊ is caus marinus cincidhànt asuta de su soli acabussendi in s'àcua po piscai
2.
is piscadoris si funt acabussaus cun sa barca
Etymon
ctl.
(a)cabussar
Translations
French
plonger
English
to dive
Spanish
zambullirse,
hundirse
Italian
tuffarsi,
inabissarsi
German
eintauchen.
acadhài, acadhàre , vrb: achedhare 1 Definition
coment’e pònnere a cuadhu, apitzu de ccn. cosa (in cobertantza fàere siendha, errichire), fintzes pònnere e bastat (e prantare puru), pònnere impare; artzare a pitzu de ccn. cosa o de ccn. logu chi no andhat tanti bene, cun dificurtade / nérbios, cordas acadhadas = postos subràbari
Synonyms e antonyms
acadhighinare,
alciare,
ampiai,
aperricare,
apicai,
apichedhai,
apiculai,
apilicare,
apugiai,
atzumentare,
pigai 1,
pòniri
/
assentare
| ctr.
falare
Sentences
acadhare sa padedha, su labiolu a su fogu, a sa tríbide ◊ pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ su labiolu cun su late si achedhat in sa tríbide a cadhu a fogu e s'iscaldit a 35 grados
2.
sa sardina si che achedhat assentada in un'isterzu e si cundhit cun salipone ◊ achedhada sa sedatajola in su canistedhu, cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ tribàgliant ómines e féminas pro achedhare sa tendha de su circu
3.
si ti che acadhas a in cue est suzetu chi ndhe ruas! ◊ nues niedhas che tura s'acadhant in s'aera (A.Spano)◊ sas toncas istant acadhadas in sas naes de sas àrbures, cantendhe a s'intirinada
4.
acadhare sa linna in sa chea de su cavone ◊ su Cristos fit in sa rughe cun sos pes acadhados
5.
cust'ispiju che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu!
Etymon
srd.
Translations
French
gravir,
monter
English
to clamber up
Spanish
encaramarse,
trepar
Italian
inerpicarsi
German
klettern.
acadhotzài , vrb: achidhotzare Definition
essire o fàere cadhotzu, brutu meda
Synonyms e antonyms
abbrutai,
acadrangiai,
allodrigai,
ammusinzare,
imbratare,
incadhossai,
insodrigai,
musucare
| ctr.
annidai,
limpiai,
samunare
Sentences
su petróliu est acadhotzendi maris e istanis, flúminis e tzitadis ◊ cuss'aposentu bolit isfrigongiau bèni ca est totu acadhotzau ◊ is candelas a carburu acadhotzànt tropu
Etymon
srd.
Translations
French
souiller
English
to soil
Spanish
ensuciar
Italian
insudiciare
German
beschmutzen.
acadiàre , vrb: cadiare Definition
lassare agoa, lassare
Synonyms e antonyms
acogiai,
cambare,
codiare,
coigiare,
incoizare,
lassai
Translations
French
abandoner
English
to omit
Spanish
omitir
Italian
tralasciare
German
lassen.
acadíre , vrb Definition
batire a malu puntu, a tretu de istare male meda
Etymon
srd.
Translations
French
oppresser
English
to oppress
Spanish
abrumar
Italian
opprìmere
German
bedrücken.
acadrancài , vrb: acardancai Definition
apicigare che una cadanca
Synonyms e antonyms
acadenanciare,
apicigai,
incadranancare
Etymon
srd.
Translations
French
se coller
English
to stick,
to cling
Spanish
pegarse
Italian
appiccicarsi
German
sich an jdn.hängen.
acadrangiài , vrb: acardangiai,
acradangiae Definition
imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu
Synonyms e antonyms
acadhotzai,
acarrognai,
allodrigai,
imbratare,
insodrigai
| ctr.
iscardangiai,
limpiai,
samunare
Sentences
sa brutura incui si est totu acradangiada
2.
tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus!
Etymon
srd.
Translations
French
souiller
English
to dirty
Spanish
ensuciar
Italian
insudiciare
German
beschmutzen.
acadriàre , vrb: acardiare,
acradiare Definition
fàere càdriu, prus lestru, prus forte, apretare; fintzes fàere chíbberu, prenu
Synonyms e antonyms
afortiai,
apretai,
incarenire,
incradiare 1,
incribidai,
incricare 1,
incrispai,
infortiai
/
inchibberare
| ctr.
abblandai,
allenare,
illenare
Sentences
si bi l'acàdrias, s'aceleradore, bides comente bufat, sa màchina! ◊ cheret acradiadu su passu, ca sinono noche daet a tardu ◊ comente intrat s'istiu acàdriat su sole e faghet calura ◊ no l'acàdries su fogu ca brúsiat s'isterzu, coghindhe
2.
poite istrobbaes sos anzonedhos de súere sas titas acardiadas de late?
Etymon
srd.
Translations
French
intensifier
English
to intensify
Spanish
intensificar
Italian
intensificare
German
verstärken.
acaíre , vrb Definition
abbarrare citios, fàere citire, fàere abbarrare trancuillos, firmare de fàere ccn. cosa
Synonyms e antonyms
ammudai 1,
ammudigare,
ammudire,
ammutessi,
assamudare,
assebiai,
ismudulare
/
sensai
| ctr.
faedhare
Sentences
acaide cun basos sa pitzinna! (G.Raga)
Translations
French
taire,
calmer,
apaiser
English
to quiet
Spanish
calmar,
acallar
Italian
chetare
German
schweigen,
zum Schweigen bringen,
beruhigen.
acajonàre , vrb: cajonare Definition
betare a unu is curpas de unu dannu; fàere dannu, fàere a manera chi unu tèngiat dannu
Synonyms e antonyms
acriminai,
acrupai,
acusai,
imputai,
incrupai,
incausai
/
causai
Sentences
ahi, mi acajonas, tue, e mi das tragos frecuente: mi acusas barbaramente chi ti apo amore afaltzadu! ◊ pustis chi a faedhare mi as fortzadu mi acajonas de aer faedhadu?! (P.Mossa)
2.
tantu dannu reparade chi mi azis acajonadu!
Etymon
itl.
accagionare
Translations
French
accuser
English
to accuse
Spanish
inculpar,
culpar,
perjudicar
Italian
incolpare,
cagionare
German
beschuldigen,
schaden.
acalamàre , vrb rfl Definition
èssere a assubentu comente est unu currendho, torrare àlidu a pelea
Synonyms e antonyms
assupai
Translations
French
se fatiguer
English
to worry oneself
Spanish
jadear
Italian
affannarsi
German
keuchen.
acaldanàre , vrb Definition
su imbudhidare de s'ària po su sole, callentare meda
Synonyms e antonyms
acardare,
imbaschire
| ctr.
ifriscare
Sentences
su cane fit a limba fora ca s'est acaldanadu
Etymon
srd.
Translations
French
surchauffer
English
to overheat
Spanish
recalentar
Italian
surriscaldare
German
heiß werden.
acallonàe, acallonài , vrb Definition
essire coment'e nemos, de no èssere bonu a nudha
Synonyms e antonyms
adhodhoare,
ammannunnare
Etymon
srd.
Translations
French
hébéter
English
to knock out
Spanish
ponerse chocho
Italian
rincoglionire
German
verblöden.
acaloràre , vrb Definition
prus che àteru, su si dha pigare po calecuna chistione o sentire meda o forti ccn. cosa, trumentare
Synonyms e antonyms
acalorire
/
abborborare,
ascalamare,
incalamare
Translations
French
animer
English
to warm up
Spanish
acalorarse
Italian
accalorare
German
anfeuern,
erregen.
acambàre , vrb: cambare 1 Definition
nau de is erbas e laores, bogare o pònnere cambos, betare arraighinas bonas e crèschere meda; cantandho, acumpangiare in poesia cun versu e rima s'istérria de un'àteru; in su tessíngiu, cambiare unu filu cun calecun’àteru
Synonyms e antonyms
afasciai,
afundhare 1,
afundharzare,
assedare,
imbènnere,
piglionai
2.
teniat sempre sas peràulas prontas: a su chi naraiat unu, isse l'acambaiat deretu
Etymon
srd.
Translations
French
taller
English
to head
Spanish
entallecer
Italian
accestire
German
bestocken.
acambitài , vrb Definition
andhare a passu istirau, lestru, camminare impresse
Synonyms e antonyms
iscambaritare,
iscoscitare,
scambitai
Sentences
acambita ca ti acambitu fiat arribbau a Gonnoscodina ◊ setzint a gropas e acambitant, allirgus che pasca ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant acambitendi conca a sa crésia ◊ tui ti nci essis e acambitas: si no, ti tocu de puntada de pei!
Etymon
srd.
Translations
French
gigoter
English
to kick about
Spanish
zanquear,
andar deprisa
Italian
sgambettare
German
ausschreiten,
trippeln.
acamingiài , vrb Definition
bogai camíngiu, bogare ragas, arrennèscere a fàere una cosa
Synonyms e antonyms
intzodhai,
spodhai
Sentences
a ti nai ca nou, no ndi acamíngiu nudha ◊ candu at biu ca a sou no ndi acamíngiat nudha currit a circai agiudu
Etymon
srd.
Translations
French
comprendre
English
to gather
Spanish
comprender,
salir
Italian
raccapezzare
German
sich zurechtfinden.
acampàre , vrb rfl Definition
fàere acampamentu, aprigu provisóriu po gente in logu de sartu
Translations
French
camper
English
to camp
Spanish
acampar
Italian
accamparsi
German
sich lagern.