Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

acabigiulàre , vrb: cabigiulare Definitzione arregòllere cosa chi no est tanti fàcile a tènnere ca si ndhe agatat pagu Sinònimos e contràrios acabulare, acaputzire, collire, preulire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ramasser Ingresu to scrape up Ispagnolu arañar, juntar Italianu raggranellare Tedescu zusammenbringen.

acabuciàre , vrb: acabutzare, acaputzare Definitzione pònnere impare, betare totu a unu duas cosas, duos tàgios; fintzes aciúnghere apare is càbudos de duas cosas Sinònimos e contràrios acaputzire, ammasturai, apasai / acabizonare | ctr. iscabutzare Maneras de nàrrere csn: acabutzare robba = arregolli pegus po fai unu tallu; a. s'incunza = collire, ghirare s'incunza Frases acabutzare duos masones Ètimu itl. accapezzare Tradutziones Frantzesu mettre en commun Ingresu to join Ispagnolu aunar, unir Italianu accomunare Tedescu vereinigen.

acabussài , vrb: cabussai Definitzione brinchidare a modhe, in s'abba, a conca a bàsciu: rfl. fintzes imbergheresiche in s'abba, calàreche a fundhu o, nau de su cuadhu, pesare coment’e prantau in is cambas de asegus, archetare Sinònimos e contràrios tzurruvigai Frases est acabussendi in mari ◊ su piciochedhu fut prontu a acabussai de un'iscógliu ◊ iat acabussau ma essendu totu de linna abbarràt asuba de s'àcua ◊ is caus marinus cincidhànt asuta de su soli acabussendi in s'àcua po piscai 2. is piscadoris si funt acabussaus cun sa barca Ètimu ctl. (a)cabussar Tradutziones Frantzesu plonger Ingresu to dive Ispagnolu zambullirse, hundirse Italianu tuffarsi, inabissarsi Tedescu eintauchen.

acadhài, acadhàre , vrb: achedhare 1 Definitzione coment’e pònnere a cuadhu, apitzu de ccn. cosa (in cobertantza fàere siendha, errichire), fintzes pònnere e bastat (e prantare puru), pònnere impare; artzare a pitzu de ccn. cosa o de ccn. logu chi no andhat tanti bene, cun dificurtade / nérbios, cordas acadhadas = postos subràbari Sinònimos e contràrios acadhighinare, alciare, ampiai, aperricare, apicai, apichedhai, apiculai, apilicare, apugiai, atzumentare, pigai 1, pòniri / assentare | ctr. falare Frases acadhare sa padedha, su labiolu a su fogu, a sa tríbide ◊ pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ su labiolu cun su late si achedhat in sa tríbide a cadhu a fogu e s'iscaldit a 35 grados 2. sa sardina si che achedhat assentada in un'isterzu e si cundhit cun salipone ◊ achedhada sa sedatajola in su canistedhu, cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ tribàgliant ómines e féminas pro achedhare sa tendha de su circu 3. si ti che acadhas a in cue est suzetu chi ndhe ruas! ◊ nues niedhas che tura s'acadhant in s'aera (A.Spano)◊ sas toncas istant acadhadas in sas naes de sas àrbures, cantendhe a s'intirinada 4. acadhare sa linna in sa chea de su cavone ◊ su Cristos fit in sa rughe cun sos pes acadhados 5. cust'ispiju che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gravir, monter Ingresu to clamber up Ispagnolu encaramarse, trepar Italianu inerpicarsi Tedescu klettern.

acadhotzài , vrb: achidhotzare Definitzione essire o fàere cadhotzu, brutu meda Sinònimos e contràrios abbrutai, acadrangiai, allodrigai, ammusinzare, imbratare, incadhossai, insodrigai, musucare | ctr. annidai, limpiai, samunare Frases su petróliu est acadhotzendi maris e istanis, flúminis e tzitadis ◊ cuss'aposentu bolit isfrigongiau bèni ca est totu acadhotzau ◊ is candelas a carburu acadhotzànt tropu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souiller Ingresu to soil Ispagnolu ensuciar Italianu insudiciare Tedescu beschmutzen.

acadiàre , vrb: cadiare Definitzione lassare agoa, lassare Sinònimos e contràrios acogiai, cambare, codiare, coigiare, incoizare, lassai Tradutziones Frantzesu abandoner Ingresu to omit Ispagnolu omitir Italianu tralasciare Tedescu lassen.

acadíre , vrb Definitzione batire a malu puntu, a tretu de istare male meda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu oppresser Ingresu to oppress Ispagnolu abrumar Italianu opprìmere Tedescu bedrücken.

acadrancài , vrb: acardancai Definitzione apicigare che una cadanca Sinònimos e contràrios acadenanciare, apicigai, incadranancare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se coller Ingresu to stick, to cling Ispagnolu pegarse Italianu appiccicarsi Tedescu sich an jdn.hängen.

acadrangiài , vrb: acardangiai, acradangiae Definitzione imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu Sinònimos e contràrios acadhotzai, acarrognai, allodrigai, imbratare, insodrigai | ctr. iscardangiai, limpiai, samunare Frases sa brutura incui si est totu acradangiada 2. tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souiller Ingresu to dirty Ispagnolu ensuciar Italianu insudiciare Tedescu beschmutzen.

acadriàre , vrb: acardiare, acradiare Definitzione fàere càdriu, prus lestru, prus forte, apretare; fintzes fàere chíbberu, prenu Sinònimos e contràrios afortiai, apretai, incarenire, incradiare 1, incribidai, incricare 1, incrispai, infortiai / inchibberare | ctr. abblandai, allenare, illenare Frases si bi l'acàdrias, s'aceleradore, bides comente bufat, sa màchina! ◊ cheret acradiadu su passu, ca sinono noche daet a tardu ◊ comente intrat s'istiu acàdriat su sole e faghet calura ◊ no l'acàdries su fogu ca brúsiat s'isterzu, coghindhe 2. poite istrobbaes sos anzonedhos de súere sas titas acardiadas de late? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu intensifier Ingresu to intensify Ispagnolu intensificar Italianu intensificare Tedescu verstärken.

acaíre , vrb Definitzione abbarrare citios, fàere citire, fàere abbarrare trancuillos, firmare de fàere ccn. cosa Sinònimos e contràrios ammudai 1, ammudigare, ammudire, ammutessi, assamudare, assebiai, ismudulare / sensai | ctr. faedhare Frases acaide cun basos sa pitzinna! (G.Raga) Tradutziones Frantzesu taire, calmer, apaiser Ingresu to quiet Ispagnolu calmar, acallar Italianu chetare Tedescu schweigen, zum Schweigen bringen, beruhigen.

acajonàre , vrb: cajonare Definitzione betare a unu is curpas de unu dannu; fàere dannu, fàere a manera chi unu tèngiat dannu Sinònimos e contràrios acriminai, acrupai, acusai, imputai, incrupai, incausai / causai Frases ahi, mi acajonas, tue, e mi das tragos frecuente: mi acusas barbaramente chi ti apo amore afaltzadu! ◊ pustis chi a faedhare mi as fortzadu mi acajonas de aer faedhadu?! (P.Mossa) 2. tantu dannu reparade chi mi azis acajonadu! Ètimu itl. accagionare Tradutziones Frantzesu accuser Ingresu to accuse Ispagnolu inculpar, culpar, perjudicar Italianu incolpare, cagionare Tedescu beschuldigen, schaden.

acalamàre , vrb rfl Definitzione èssere a assubentu comente est unu currendho, torrare àlidu a pelea Sinònimos e contràrios assupai Tradutziones Frantzesu se fatiguer Ingresu to worry oneself Ispagnolu jadear Italianu affannarsi Tedescu keuchen.

acaldanàre , vrb Definitzione su imbudhidare de s'ària po su sole, callentare meda Sinònimos e contràrios acardare, imbaschire | ctr. ifriscare Frases su cane fit a limba fora ca s'est acaldanadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu surchauffer Ingresu to overheat Ispagnolu recalentar Italianu surriscaldare Tedescu heiß werden.

acallonàe, acallonài , vrb Definitzione essire coment'e nemos, de no èssere bonu a nudha Sinònimos e contràrios adhodhoare, ammannunnare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hébéter Ingresu to knock out Ispagnolu ponerse chocho Italianu rincoglionire Tedescu verblöden.

acaloràre , vrb Definitzione prus che àteru, su si dha pigare po calecuna chistione o sentire meda o forti ccn. cosa, trumentare Sinònimos e contràrios acalorire / abborborare, ascalamare, incalamare Tradutziones Frantzesu animer Ingresu to warm up Ispagnolu acalorarse Italianu accalorare Tedescu anfeuern, erregen.

acambàre , vrb: cambare 1 Definitzione nau de is erbas e laores, bogare o pònnere cambos, betare arraighinas bonas e crèschere meda; cantandho, acumpangiare in poesia cun versu e rima s'istérria de un'àteru; in su tessíngiu, cambiare unu filu cun calecun’àteru Sinònimos e contràrios afasciai, afundhare 1, afundharzare, assedare, imbènnere, piglionai 2. teniat sempre sas peràulas prontas: a su chi naraiat unu, isse l'acambaiat deretu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu taller Ingresu to head Ispagnolu entallecer Italianu accestire Tedescu bestocken.

acambitài , vrb Definitzione andhare a passu istirau, lestru, camminare impresse Sinònimos e contràrios iscambaritare, iscoscitare, scambitai Frases acambita ca ti acambitu fiat arribbau a Gonnoscodina ◊ setzint a gropas e acambitant, allirgus che pasca ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant acambitendi conca a sa crésia ◊ tui ti nci essis e acambitas: si no, ti tocu de puntada de pei! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gigoter Ingresu to kick about Ispagnolu zanquear, andar deprisa Italianu sgambettare Tedescu ausschreiten, trippeln.

acamingiài , vrb Definitzione bogai camíngiu, bogare ragas, arrennèscere a fàere una cosa Sinònimos e contràrios intzodhai, spodhai Frases a ti nai ca nou, no ndi acamíngiu nudha ◊ candu at biu ca a sou no ndi acamíngiat nudha currit a circai agiudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu comprendre Ingresu to gather Ispagnolu comprender, salir Italianu raccapezzare Tedescu sich zurechtfinden.

acampàre , vrb rfl Definitzione fàere acampamentu, aprigu provisóriu po gente in logu de sartu Tradutziones Frantzesu camper Ingresu to camp Ispagnolu acampar Italianu accamparsi Tedescu sich lagern.

«« Torra a chircare