Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbrovinàre , vrb Definitzione nau de linnàmene, atrotigare Sinònimos e contràrios colembrai, agionedhare, atrotiai Tradutziones Frantzesu bomber, courber Ingresu to bend Ispagnolu pandearse, combarse Italianu imbarcarsi Tedescu sich krümmen.

abbrubudhài , vrb: brubudhai Definitzione istidhigare a fora, nau de abba o cosas deasi budhindho; essire a fora, nau de s'abe noa; nau de gente, foedhare in contràriu cun arrennegu Sinònimos e contràrios frofoai, ischigliare, ischiglionare, isprupudhai, sbrufare, sbrufulai Frases lah, lah ca si ndi abbrubudhat sa pingiada! ◊ su cafei si ndi est abbrubudhau ◊ si ndi abbrubudhat su sànguini de cantu est sa tírria!◊ it'ómini travessu, si ndi abbrubudhat che lati in su casidhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gicler Ingresu to spurt Ispagnolu abantar, rebosar Italianu schizzare Tedescu überlaufen.

abbrugiài, abbrugiàre , vrb: abbrujae, abbrujare, abbrusai, abbrusare, abbruxai, abbruxare, brugiare Definitzione passare a fogu, calare a chinisu sa cosa; nau de su chi faet su fritu, sicare s’erba, su matedu modhe; pistidhire o ispirtire meda in sa carre; nàrrere male de s'àteru bogandhodhi fama mala a innóriu, fàere andhare male Sinònimos e contràrios abbrajare, abbruscare, abburare, afocazare / infamai, innorare Frases seus babbus sentza fillus, matas abbrugiadas ◊ mi parit ca pigu fragu de afracau: bolis biri ca si est abbrugiada sa cassarola chi tenis in su fogu?! ◊ in su padente abbrusau bi at solu morte e rosura ◊ nci ammancat peti chi s'abbrugit su pràngiu po asseliai is cosas!… 2. su frius abbruxat is matas 3. su soli abbruxat me in s'istadi 4. sa língua tua abbruxat che fogu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brûler Ingresu to burn Ispagnolu quemar Italianu bruciare Tedescu verbrennen, brennen.

abbrumài , vrb Sinònimos e contràrios arnai, azannarare, pipionire, pubujonare 2. sa barca est abbrumada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se vermouler Ingresu to be worm eaten Ispagnolu carcomer Italianu tarlare Tedescu wurmstichig machen.

abbruncài, abbruncàre , vrb: abbrunchiai, abbrunchiare, abbrunciare Definitzione atumbare o iscúdere a su bruncu, a murros, e fintzes pigare a su bruncu, nàrrere cosa coment'e giaendho una briga, naendho cosa in contràriu; pònnere bruncu (in sa carrada, in s'ampudha, in su papare o, is animales, in s'erba a pàschere); rfl. èssere a primma Sinònimos e contràrios abboluire, arruncare, brigare, chelcire, irmurrare, irruncare, ispochiare, sbruncai, stronciai / assansiare / adobiai, atumbae, imbronconai, trabbucai 1 / agghegiare / ammurrionare Maneras de nàrrere csn: abbruncai su frascu = artziai su frascu po bufai a bruncu; abbruncare su fogu = acontzare su fogu, sos titones Frases fit andhendhe a s'apàlpidu, abbrunchendhe a bicos e chizolos ◊ at leadu a dereta, istontonendhe e abbrunchendhe in s'impedradu iscumbessu ◊ abbruncai un'animali chi si bollit fuiri ◊ is brebeis candu tenint ispédhiu de andai, dhas abbruncu e si firmant ◊ at abbruncau is cunsilleris sentza nimmancu dhis lassai isterri s'arrexonamentu! 2. abarras isciacuendi pratus… abbrunca de su salatieri! ◊ is brebeis funt abbrunchendi sa pastura 3. su sèneche lu cussizat severu e firmu, ma isse no resessit a abbruncare s'ammolighinamentu, pessandhe a una fémina chi no est sua Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heurter, claquer Ingresu to give a slap (on lips) Ispagnolu abofetear, golpear en los morros Italianu dare un mostaccióne Tedescu auf die Schnautze hauen.

abbrunchilàre , vrb Definitzione pònnere su brunchile, su crabistu a un'animale Sinònimos e contràrios acrabistai, afrancilai, ammurralare, ammurrialare, arrunchilare, imbrunchidare, incrabistae | ctr. irbruncilae Terminologia iscientìfica pst Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enchevêtrer Ingresu to tie with a rope Ispagnolu encabestrar Italianu incapestrare Tedescu anbinden.

abbruscàre , vrb: abbruschiai, abbruschinai, abbuscai, bruscae Definitzione còere in sa braxa, in sa fràmula, coment’e lassandho abbruxare unu pagu, si est cosa de papare, o abbruxandhodha deunudotu si est cosa de fuliare Sinònimos e contràrios abbrugiai, abbruschillai, aframuscai, ulciare / aflachilai, aframatzare, allampiai 1, summuscrare Frases tui, terra salia chi pesas pudhecus sena de frenu, ti abbrúschiant sa pedhi e no fuedhas? ◊ su procu si depit abbruschiai po ndi dhi arrasigai is tzudhas ◊ is ponidoris de fogu ant abbuscau sa Sardigna una meca de annus (G.Desogus)◊ ti ses totu abbruschinau cun cussa braxa! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu faire griller Ingresu to toast Ispagnolu tostar Italianu abbrustolire Tedescu rösten.

abbrusciàre , vrb: abbrussare, abbrutzai, abbrutzare, abbultzare, abbursai, abburtzai, abburtzare Definitzione tocare su brúciu po connòschere su motu de s'artéria, su tochedhu de su coru; mòvere is bratzos, istrínghere cun is bratzos, cun is brúcios, a logos giare e istrínghere sa manu saludandho Sinònimos e contràrios apulsai, brucitai / anatare Frases bengat, su dotori, a mi abburtzai! ◊ bi at dutore chi ti faghet sa retzeta e mancu ti abbrutzat ◊ mi abbultzo: su coro est martedhendhe ◊ pustis chi si l'at bene abbadiada l'abbrúsciat e fit débbile de motu 2. Tzipirianu si nc'est ghetau a s'àcua: dhu bideis abbrutzendi? ◊ ndhe apo abbrussadu de àrbures, sempre a su piga e fala a segare sida a su bestiàmine!… 3. aus annovau e abbursau is amigus partendu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tâter le pouls au poignet, prendre le pouls Ingresu to feel s.o.’s pulse Ispagnolu tomar el pulso Italianu tastare il pólso Tedescu den Puls fühlen.

abbrutài, abbrutàre , vrb Definitzione fàere brutu, ingòllere brutore Sinònimos e contràrios abbotinare, afeai, ammusinzare, imbratare, imbudrigai, immusungiai, incrastiare, insuciai, musucare, sordigai | ctr. innetare, limpiai Frases su logu fuat totu abbrutau de sànguni ◊ us pipius si funtis abbrutaus 2. is cosas chi abbrutant s'ómini funt is cosas malas chi fait Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu salir Ingresu to dirty Ispagnolu ensuciar Italianu sporcare Tedescu beschmutzen.

abbruveràre , vrb: abbruvurai Definitzione fàere a bruvura, ma nau in su sensu de distrúere totu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu anéantir Ingresu to annihilate, to destroy Ispagnolu asolar Italianu annientare Tedescu vernichten.

abbruvudhàre , vrb: abbulvudhare, abburbudhare Definitzione ufrare de un'arremu po ccn. male Sinònimos e contràrios abbimisonare, abbuscinare, agghimisonare, ammalfudhare, apisciucari, atrafudhai, ufiare 2. abbulvudhados de cultura si pessant, ma sunt imberriados ebbia ◊ sunt totus a bentre abbruvudhada de su papare meda Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gonfler, tuméfier Ingresu to swell Ispagnolu hincharse, entumecerse Italianu gonfiare, intumidire Tedescu anschwellen.

abbuàre , vrb: abbubare, buare Definitzione cuare in sa buada, istare o abbarrare coment'e cuaos Sinònimos e contràrios abbusare 1, acuae, acusciare, afufai, ammacionai, ammagare, atanai, atracare, atupare, impertusare, incalancare, intanae, intupai, intuvedhare, intuzare, istugiai, tudai / asciuconare Frases chie l'ischit ite s'abbubat in sa mente de su poeta in cada mamentu de sa die e de sa note? (G.Piga) Tradutziones Frantzesu se terrer, se cacher (fig) Ingresu to go back Ispagnolu esconderse Italianu rintanarsi Tedescu sich verkriechen.

abbucaciài , vrb: abbucagiare Definitzione nàrrere cosa a unu coment'e a briga, faendhodhi iscàndhalu ananti de gente, fàere callare o istare mudu, citiu Sinònimos e contràrios abbucai, abbufiare, certai, irmurrare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu reprocher Ingresu to reprove, to rebuke Ispagnolu reprender, regañar Italianu rimproverare Tedescu vorwerfen.

abbucài , vrb: abbucare, abbuchiare 1 Definitzione pònnere istrègios cun sa buca a cara a fundhu, conca a bàsciu, afacaos, o a buca apare (ma fintzes betare cosa a covecadura a un'istrégiu); serrare calecuna cosa, mancari no deunudotu; nàrrere cosa a unu coment’e po dhi tupare sa buca, in su sensu de dhu currègere, de dhi foedhare male, de dhu fàere citire Sinònimos e contràrios abbucaciai, abbufiare, currèzere, irmurrare, iscontroriare / serrai / covecare, inconchinare, rebbucai Maneras de nàrrere csn: abbucai sa porta = tambàrela unu pagu; abbucare un'àidu, un'abbertura = tupai, serraidhus; abbucai su lentzoru = furriàrendhe unu pagu a subra de s'àtera cuguzura, in conca de letu; abbucaisí = rúere a buca a terra, nadu prus che àteru de isterzu; abbucai su sèmini = carrarzare su sèmene betadu in sa terra arada Frases nau ca mi nci abbucu a mari chi m'intendu nai "presoni"! ◊ prima ndi est ampuau e apustis si nci est abbucau a iscabiossu ◊ abbuca totu a su cadhaxu! ◊ dèu dep'iap'ai tocau calancunu mucioni e sa pingiada de su trébini si ndi fut abbucada a terra 2. in su cunzadu bi at àidos de abbucare, no b'intret bestiàmine ◊ abbuchedhu bene cuss'àidu, ca sas albeghes podent repítere! 3. su babbu fiat murrungendi e abbuchendi su fillu ◊ su coronellu si ndh'est fichidu e cun boghe alterada l'at abbucadu ◊ dego no ndhe aio cosas de mi nàrrere tue, e mancu commo as de mi abbucare! ◊ si istat bona dh'aiat abbucada canno dh'at intesa faedhanne male! ◊ sa sorre si est posta a fàere sa maca e su frade dh’at abbuchiada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tancer, rabrouer Ingresu to reproach Ispagnolu colmar, caerse de cabeza, reprochar Italianu abboccare, cadére a tèsta in giù, rimbrottare Tedescu umkippen, mit dem Munde fassen, anlehnen, ausschimpfen.

abbucallotàre , vrb: bucallotare Definitzione fàere su bucalloto, a bucalloto, istare o abbarrare che bucallotos, ammammalucaos, incantaos Sinònimos e contràrios abbabballocai, abbambanai, abbarballai, abbaucare, abbrabbalucai, ammammalucare, atontai, indormiscai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu abrutir Ingresu to stun Ispagnolu aturdir, entontecer Italianu intontire Tedescu betäuben.

abbuciconài , vrb: buciconare Definitzione pigare a bucicones, a cropos de púngiu Sinònimos e contràrios acatzotai, apugnigosai, apuinare, apunzare, burtzigare Frases si funt abbuciconaus paribari Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de poing Ingresu to punch Ispagnolu pegar una piña Italianu cazzottare Tedescu mit Fäusten schlagen, boxen.

abbudagàre , vrb: abbudegare, abbudescare, abbudragare, abbudregare, abbutegare Definitzione tzacare in ragas, betare a bentre, papare meda Sinònimos e contràrios abbentrare, abbidhiai, abbiscarzare, abbudhai, abbuselcare, abbuzare, aelcare, atatamacare, imbrentai, irvudhare, sgagliubbai, tzèrghere Frases ti abbudegas che sacaju ◊ su cane de su padronu, abbudegadu, bidu su cane meu, si pesaiat reu totu pili astriadu! (G.A.Cossu)◊ in su tzilleri si est abbudescadu de tzichetes Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourrer, gaver Ingresu to stuff Ispagnolu atiborrar, llenar Italianu rimpinzare Tedescu vollstopfen.

abbudàre , vrb Definitzione crèschere meda, tropu cracu, nau de erbas e matas Sinònimos e contràrios abbudatzare, acambare, afasciai, incimiri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu devenir touffu Ingresu to thicken Ispagnolu tupir, espesar Italianu infoltire Tedescu dicht werden.

abbudhài, abbudhàre , vrb Definitzione tzatzare a meda, a tropu (e mescamente nau cun tzacu); púnghere cun calecuna cosa; pèrdere su bonumore / abbudhaisí de sonnu = drommire meda Sinònimos e contràrios abbentrare, abbentruscare, abbidhiai, abbiscarzare, abbudagare, abbudhescare, abbuzare, aelcare, imbrentai, intrudhiri / istocagiare / abbudhonadu, annicare, pirmare Frases si ndhe fit abbudhadu tantu chi su giagadu in su labiolu che fit faladu piús de unu prammu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se bourrer Ingresu to stuff oneself Ispagnolu atiborrar, llenar Italianu rimpinzare Tedescu vollstopfen.

abbudhonàre , vrb Definitzione nau pruschetotu de su chelu chi si ammontat de nues e de sa cara de unu chi perdet su bonumore; papare tropu Sinònimos e contràrios annuai 1, incuculare / abbudhai, satzai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu obscurcir, assombrir Ingresu to darken Ispagnolu obscurecer Italianu rabbuiare, rannuvolarsi Tedescu bewölken, sich verfinstern.

«« Torra a chircare