rentènnere , vrb: arretènnede,
retènnere Definizione
coment'e mantènnere firmu (fintzes po maladia chi guastat un'arremu de no dhu pòdere mòvere)/ retènneresi de… = muntenneresindhe, lassare istare, fai a mancu de…
Sinonimi e contrari
agguantai,
detènnere,
mantènnere,
tènnere,
tratèniri
/
aostare,
astèniri,
refrenai
| ctr.
iscapae
Frasi
at lassadu sinnos iscritos e no cosas volavola e malas a rentènnere! ◊ li falant sas làgrimas chentza las poder rentènnere ◊ apelti tantu atrivimentu inue chi su meu ti as retentu! ◊ sos chelos azis serradu, sas abbas azis retentu
2.
curre o cadhu ispanu, no ti retenzas sos giampos! ◊ a los crere fizos mios mi retenzo ca no tenent sas índulas chi tenzo ◊ fit acanta a la tènnere ma si est retesu dubbiosu
Traduzioni
Francese
retenir,
paralyser,
s'abstenir
Inglese
to retain,
to paralyze,
to refrain
Spagnolo
retener,
paralizar
Italiano
ritenére,
paralizzare,
astenersi
Tedesco
zurückhalten,
lähmen,
paralysieren,
sich enthalten.
renuntziài, renuntziàre , vrb: rinuntziare Definizione
lassare, arrefudare calecuna cosa chi si iat a pòdere fàere, pigare o gosare
Sinonimi e contrari
renusciare
Frasi
- Renuntziades a Sàtana e a totu sas òperas suas? - Renúntzio!
Traduzioni
Francese
renoncer
Inglese
to renounce
Spagnolo
renunciar
Italiano
rinunciare
Tedesco
verzichten.
renusciàre , vrb Definizione
lassare, arrefudare calecuna cosa chi s'iat a pòdere fàere, pigare o gosare
Sinonimi e contrari
arrefudai,
renuntziai*
Frasi
pro chi mi apat renusciadu tempus e sorte crudele, so sempre cudhu fidele cumpagnu afetzionadu (G.A.Cossu)
Traduzioni
Francese
renoncer,
refuser
Inglese
to give up
Spagnolo
renunciar,
rehusar
Italiano
rinunziare,
rifiutare
Tedesco
verzichten.
repassài, repassàre , vrb: ripassare Definizione
torrare a passare in su sensu de torrare a fàere, fàere a duas bortas calecuna cosa; murghendho, múrghere a duas bortas su pegus
Frasi
sas berbeghes cherent repassadas, ca lis torrat a intrare late de candho si comintzat a múrghere
Traduzioni
Francese
réviser
Inglese
to revise
Spagnolo
repasar
Italiano
ripassare
Tedesco
zurückkehren,
wiederholen.
repítere , vrb: arrapiti,
ripítere,
repítiri Definizione
nàrrere o fàere torra sa cosa; mescamente istare a ora meda faendho una cosa, baliare un'isfortzu, una dificurtade; arrespòndhere a su chi narat s'àteru, mescamente a su chi narat su mannu
Sinonimi e contrari
agguantare,
repetire
/
abbetiae
2.
pesadu za so: tocat a bídere si bi repito, ca so débbile! ◊ a caminare meda deo no bi repito! ◊ e chie bi repitit a triballare gai a irfortzu a tota die?! ◊ e chie bi podet repítere in totu cussa calura: bi ndh'at de s'iscazare!…◊ azis fàmine ma repitide: su mànigu est bell'e cotu ◊ sos abbrítios mi at dadu de connòschere su bonu e su malu: pro cussu est chi repito (Limbudu)◊ tota die chentza manigare no si bi repitit
Etimo
itl.
ripetere
Traduzioni
Francese
résister
Inglese
to hold out
Spagnolo
resistir
Italiano
resìstere,
tener duro
Tedesco
standhalten.
reprammiàre , vrb: arresparmiai,
risparmiai,
risparmiare,
rispramiare Definizione
ispèndhere prus pagu, pònnere o impreare prus pagu cosa
Sinonimi e contrari
acolomizare,
aorrai,
avitare,
findigare,
istraviare 1,
spramiai
| ctr.
perdimentare,
sperditziai
Frasi
chie si rispàrmiat sa vida sua l'at a pèrdere! (Ev)
Traduzioni
Francese
économiser
Inglese
to save (up)
Spagnolo
ahorrar
Italiano
risparmiare
Tedesco
sparen.
reprovài , vrb Definizione
foedhare giaendho provas chi una cosa o chistione no est deasi comente narat s'àteru
Traduzioni
Francese
réfuter
Inglese
to confute
Spagnolo
refutar
Italiano
confutare
Tedesco
widerlegen.
resaltài, resaltàre , vrb: resartare Definizione
su si bíere o pàrrere méngius, de prus, prus ladinu, nau de sa cosa po sa bisura, is síngias, su sabore o àteru; essire fora o prus in artu de una línia, de unu paris, de sa s'afaciada o pinna de unu muru o àteru
Traduzioni
Francese
ressortir,
paraître nettement
Inglese
to stand out
Spagnolo
resaltar
Italiano
risaltare
Tedesco
hervortreten.
rescatài , vrb: riscatai,
riscatare Definizione
pagare po intrare in podere de calecuna cosa chi in calecuna manera dhi apartenet, a unu / r. annos de triballu = pagai is contribbutus po trabballu fatu a manera de si dh'agatare contau po sa pentzioni
Sinonimi e contrari
pacare,
illebberare,
iscabbúllere
Traduzioni
Francese
racheter
Inglese
to redeem
Spagnolo
rescatar
Italiano
riscattare
Tedesco
loskaufen.
reselài, reselàre , vrb: arreselai,
retzelare,
rezelai,
rezelare Definizione
su no giare fide, su àere bendha o duda coment'e timendho puru
Sinonimi e contrari
suspetai
| ctr.
cunfiai,
fidai
Frasi
bessestis a predicai sentza timi o rezelai s'imperadori
Etimo
spn.
rezelar
Traduzioni
Francese
craindre,
soupçonner
Inglese
to suspect
Spagnolo
recelar
Italiano
sospettare,
temére
Tedesco
argwöhnen.
resèssere , vrb Definizione
bínchere una dificurtade, lòmpere a fàere una cosa, a un'iscopu
Sinonimi e contrari
arrannesci*,
resessire,
revèntere
Frasi
no bi sunt pótios resèssere ◊ no podet resèssere a ischire ite li est capitadu
Traduzioni
Francese
réussir
Inglese
to succeed
Spagnolo
lograr,
conseguir
Italiano
riuscire
Tedesco
gelingen.
resiltíre , vrb: resistire,
resistiri Definizione
repitire, agguantare, sighire a fortzare calecunu tempus / nessunu no si podet resistire = nisciunus podit andai contras
Sinonimi e contrari
abbabiai,
agguantai,
ammantènnere,
apoderae,
apompiai,
rèzere
/
rfl. apònnere
| ctr.
arrèndhere,
tzèdere
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
résister
Inglese
to resist
Spagnolo
resistir,
aguantar
Italiano
resìstere
Tedesco
standhalten.
respònnere , vrb: arraspundi,
errespòndhere,
respúndiri,
rispòndhere,
rispònnere Definizione
giare s'arresposta a una domandha, nàrrere su chi unu at pregontau o chi pertocat su chi bolet ischire; iscríere a unu chi at mandhau lítera o àtera posta; fintzes foedhare a repitida, coment'e abbetiandho, a gente prus manna o prus de importu chentza o cun pagu arrespetu, candho iat a èssere prus arrespetosu a citire e ascurtare o pònnere mente; in su giogu o in àteru, fàere calecuna cosa coment'e adduindho a su chi proponet o cumènciat s'àteru, o fintzes contr'a su chi faet s'àteru / pps. respúndiu, respustu
Sinonimi e contrari
| ctr.
dimandhare,
porrogare,
precontare
Modi di dire
csn:
rispòndhere a s'intacu = a puntinu, bene meda; respòndhere a filu = a tonu, bene
Frasi
su giamare e no rispòndhere est surdímine o malíssia ◊ responne tue a su telèfono! ◊ no ti poto respònnere ◊ si li dimannaiant pruite, responniat goi
2.
ma est maleducadu, mih, cussu pisedhu: rispondhet a sa mama chi mancu a su frade, gai!
Traduzioni
Francese
répondre
Inglese
to answer
Spagnolo
contestar,
responder
Italiano
rispóndere
Tedesco
antworten.
ressolàre , vrb Definizione
fàere ressole, mandhare calore coment'e torrandhodhu agoa
Frasi
suta de sa cama de su sole sa téula est ressolandhe (A.Mura)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réverbérer
Inglese
to reverberate
Spagnolo
reverberar
Italiano
riverberare
Tedesco
zurückstrahlen.
resultài, resultàre , vrb: arresurtai,
erresultare,
resurtare,
risurtare Definizione
àere un'arresurtau, su chi essit o si ndhe bogat de calecuna cosa chi si faet, de su chi si cricat de ischire; andhare in bonu; arrennèscere a fàere una cosa; bogare a pígiu una segurtade de ndhe ischire calecuna cosa
Sinonimi e contrari
assèriri
/
resèssere
Frasi
comente ti resurtat, a tie, custa faina? ◊ resurtat chi est comente so nendhe deo? ◊ custu triballu est resurtadu bene meda ◊ nachi custu sèmene fit bonu, l'apo fintzas betadu a carcu, ma petzi bi at resurtadu carchi puntu!
2.
bessi tue, tantu no bi resurtas ca ses minore! ◊ a bi resurtas a fàghere cussa faina? ◊ a sa sola no bi resurto a fàghere custa cosa ◊ si podet resultare a betare ojos inue giogant deas e drufinos (P.Pillonca)◊ su pitzinnu ridiat a tichírrios candho resurtait a tirare sa coa de su mannale
3.
eo cherzo resultare sos porcos chi mi che ant furadu!
Traduzioni
Francese
résulter
Inglese
to result
Spagnolo
resultar
Italiano
risultare
Tedesco
entstehen,
hervorgehen.
retratài, retratàre , vrb: arretratai,
ritratare Definizione
pintare sa figura, sa cara, fàere su retratu (ma fintzes sa fotografia) a unu
Frasi
como chi l'ant retratada, nàdemi si che ndh'at bella che issa! ◊ bi at una pitzinna in su letu corcada… cun pinna e cun tinteri cheriat ritratada!
2.
aiat retratatu su partò a palas vortatas a sa màchina potogràfica
Etimo
itl.
ritrattare
Traduzioni
Francese
portraiturer
Inglese
to portray
Spagnolo
retratar
Italiano
effigiare
Tedesco
abbilden.
revèntere , vrb Definizione
lòmpere a un'iscopu; fàere sa revéntida, giare prova chi est bonu, adatu, de agguantu, andhare o essire in bonu
Sinonimi e contrari
arrannesci,
imperti,
reventire*
Frasi
mancari bei penses die e note, no reventis a cumpònnere un'otada!
Traduzioni
Francese
réussir
Inglese
to be able
Spagnolo
lograr,
conseguir
Italiano
riuscire
Tedesco
gelingen.
ribbronài , vrb: arrabbronai Definizione
pònnere e pistare su ribbroni po dhi fàere sa conca o alladiare sa punta a manera chi no ndh'essat e poderet bene
Sinonimi e contrari
arramaciai,
rebbuire
Etimo
ctl.
reblonar
Traduzioni
Francese
river
Inglese
to clinch
Spagnolo
remachar
Italiano
ribadire
Tedesco
nieten.
ricatài, ricatàre , vrb: arrecatai* Definizione
prus che àteru, furare gente po che iscabbúllere dinare a is parentes, po dhos custrínghere a giare dinare; fintzes pigare o impònnere a unu cosa cun sa fortza o cun ammeletzos de dhi fàere dannu o male prus mannu
Sinonimi e contrari
issucutare
Traduzioni
Francese
faire chanter
Inglese
to blackmail
Spagnolo
chantajear
Italiano
ricattare
Tedesco
entführen,
kidnappen.
rídere , vrb: arríere,
errídere,
irríere,
ríede,
ríere,
ríghere,
riri Definizione
apèrrere pagu pagu is lavras o fintzes apèrrere sa buca meda faendho intèndhere sa boghe po cuntentesa, alligria, ca si agatat una cosa o una essia coriosa, befandho, abbaidandho ispetàculu o àteru / ger. riendhe, rindhe, ridindhe; pps. rísidu, rísiu, ríghiu
Sinonimi e contrari
| ctr.
piànghere
Modi di dire
csn:
rídere a gúrpinu = ríere cun malíssia, a befe, gorpeggorpe; ríere a cuscusinu = a s'iscúsia, chentza si fàghere a intèndhere; mi ndhe rio si… = mi ndi arriu (ma mi dispraxit etotu!); rídere a fiacu = arriri poita is àterus funt arriendi, ma sentza de cumprendi bèni ita dhus at fatus a arriri; dónnia pilu li ridet! = (nau de ccn.) est prexau che una pasca
Frasi
umpare amus rísidu e giogadu ◊ si capatze no est unu de ríere de sa própia persone, no est in cunditzione de si ríere de neunu ◊ cussu zogante faghet a ríere sas predas ◊ su contu de Giuanne est contu ’e ríere: no tenet giuu e no ischit a iscríere! (M.Murenu)◊ candho avio intesu cussas allegas, no ischio prus si ríghere o mi assustare
Etimo
ltn.
ridere
Traduzioni
Francese
rire
Inglese
to smile
Spagnolo
reír
Italiano
rìdere
Tedesco
lachen.