rentènnere , vrb: arretènnede,
retènnere Definitzione
coment'e mantènnere firmu (fintzes po maladia chi guastat un'arremu de no dhu pòdere mòvere)/ retènneresi de… = muntenneresindhe, lassare istare, fai a mancu de…
Sinònimos e contràrios
agguantai,
detènnere,
mantènnere,
tènnere,
tratèniri
/
aostare,
astèniri,
refrenai
| ctr.
iscapae
Frases
at lassadu sinnos iscritos e no cosas volavola e malas a rentènnere! ◊ li falant sas làgrimas chentza las poder rentènnere ◊ apelti tantu atrivimentu inue chi su meu ti as retentu! ◊ sos chelos azis serradu, sas abbas azis retentu
2.
curre o cadhu ispanu, no ti retenzas sos giampos! ◊ a los crere fizos mios mi retenzo ca no tenent sas índulas chi tenzo ◊ fit acanta a la tènnere ma si est retesu dubbiosu
Tradutziones
Frantzesu
retenir,
paralyser,
s'abstenir
Ingresu
to retain,
to paralyze,
to refrain
Ispagnolu
retener,
paralizar
Italianu
ritenére,
paralizzare,
astenersi
Tedescu
zurückhalten,
lähmen,
paralysieren,
sich enthalten.
renuntziài, renuntziàre , vrb: rinuntziare Definitzione
lassare, arrefudare calecuna cosa chi si iat a pòdere fàere, pigare o gosare
Sinònimos e contràrios
renusciare
Frases
- Renuntziades a Sàtana e a totu sas òperas suas? - Renúntzio!
Tradutziones
Frantzesu
renoncer
Ingresu
to renounce
Ispagnolu
renunciar
Italianu
rinunciare
Tedescu
verzichten.
renusciàre , vrb Definitzione
lassare, arrefudare calecuna cosa chi s'iat a pòdere fàere, pigare o gosare
Sinònimos e contràrios
arrefudai,
renuntziai*
Frases
pro chi mi apat renusciadu tempus e sorte crudele, so sempre cudhu fidele cumpagnu afetzionadu (G.A.Cossu)
Tradutziones
Frantzesu
renoncer,
refuser
Ingresu
to give up
Ispagnolu
renunciar,
rehusar
Italianu
rinunziare,
rifiutare
Tedescu
verzichten.
repassài, repassàre , vrb: ripassare Definitzione
torrare a passare in su sensu de torrare a fàere, fàere a duas bortas calecuna cosa; murghendho, múrghere a duas bortas su pegus
Frases
sas berbeghes cherent repassadas, ca lis torrat a intrare late de candho si comintzat a múrghere
Tradutziones
Frantzesu
réviser
Ingresu
to revise
Ispagnolu
repasar
Italianu
ripassare
Tedescu
zurückkehren,
wiederholen.
repítere , vrb: arrapiti,
ripítere,
repítiri Definitzione
nàrrere o fàere torra sa cosa; mescamente istare a ora meda faendho una cosa, baliare un'isfortzu, una dificurtade; arrespòndhere a su chi narat s'àteru, mescamente a su chi narat su mannu
Sinònimos e contràrios
agguantare,
repetire
/
abbetiae
2.
pesadu za so: tocat a bídere si bi repito, ca so débbile! ◊ a caminare meda deo no bi repito! ◊ e chie bi repitit a triballare gai a irfortzu a tota die?! ◊ e chie bi podet repítere in totu cussa calura: bi ndh'at de s'iscazare!…◊ azis fàmine ma repitide: su mànigu est bell'e cotu ◊ sos abbrítios mi at dadu de connòschere su bonu e su malu: pro cussu est chi repito (Limbudu)◊ tota die chentza manigare no si bi repitit
Ètimu
itl.
ripetere
Tradutziones
Frantzesu
résister
Ingresu
to hold out
Ispagnolu
resistir
Italianu
resìstere,
tener duro
Tedescu
standhalten.
reprammiàre , vrb: arresparmiai,
risparmiai,
risparmiare,
rispramiare Definitzione
ispèndhere prus pagu, pònnere o impreare prus pagu cosa
Sinònimos e contràrios
acolomizare,
aorrai,
avitare,
findigare,
istraviare 1,
spramiai
| ctr.
perdimentare,
sperditziai
Frases
chie si rispàrmiat sa vida sua l'at a pèrdere! (Ev)
Tradutziones
Frantzesu
économiser
Ingresu
to save (up)
Ispagnolu
ahorrar
Italianu
risparmiare
Tedescu
sparen.
reprovài , vrb Definitzione
foedhare giaendho provas chi una cosa o chistione no est deasi comente narat s'àteru
Tradutziones
Frantzesu
réfuter
Ingresu
to confute
Ispagnolu
refutar
Italianu
confutare
Tedescu
widerlegen.
resaltài, resaltàre , vrb: resartare Definitzione
su si bíere o pàrrere méngius, de prus, prus ladinu, nau de sa cosa po sa bisura, is síngias, su sabore o àteru; essire fora o prus in artu de una línia, de unu paris, de sa s'afaciada o pinna de unu muru o àteru
Tradutziones
Frantzesu
ressortir,
paraître nettement
Ingresu
to stand out
Ispagnolu
resaltar
Italianu
risaltare
Tedescu
hervortreten.
rescatài , vrb: riscatai,
riscatare Definitzione
pagare po intrare in podere de calecuna cosa chi in calecuna manera dhi apartenet, a unu / r. annos de triballu = pagai is contribbutus po trabballu fatu a manera de si dh'agatare contau po sa pentzioni
Sinònimos e contràrios
pacare,
illebberare,
iscabbúllere
Tradutziones
Frantzesu
racheter
Ingresu
to redeem
Ispagnolu
rescatar
Italianu
riscattare
Tedescu
loskaufen.
reselài, reselàre , vrb: arreselai,
retzelare,
rezelai,
rezelare Definitzione
su no giare fide, su àere bendha o duda coment'e timendho puru
Sinònimos e contràrios
suspetai
| ctr.
cunfiai,
fidai
Frases
bessestis a predicai sentza timi o rezelai s'imperadori
Ètimu
spn.
rezelar
Tradutziones
Frantzesu
craindre,
soupçonner
Ingresu
to suspect
Ispagnolu
recelar
Italianu
sospettare,
temére
Tedescu
argwöhnen.
resèssere , vrb Definitzione
bínchere una dificurtade, lòmpere a fàere una cosa, a un'iscopu
Sinònimos e contràrios
arrannesci*,
resessire,
revèntere
Frases
no bi sunt pótios resèssere ◊ no podet resèssere a ischire ite li est capitadu
Tradutziones
Frantzesu
réussir
Ingresu
to succeed
Ispagnolu
lograr,
conseguir
Italianu
riuscire
Tedescu
gelingen.
resiltíre , vrb: resistire,
resistiri Definitzione
repitire, agguantare, sighire a fortzare calecunu tempus / nessunu no si podet resistire = nisciunus podit andai contras
Sinònimos e contràrios
abbabiai,
agguantai,
ammantènnere,
apoderae,
apompiai,
rèzere
/
rfl. apònnere
| ctr.
arrèndhere,
tzèdere
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
résister
Ingresu
to resist
Ispagnolu
resistir,
aguantar
Italianu
resìstere
Tedescu
standhalten.
respònnere , vrb: arraspundi,
errespòndhere,
respúndiri,
rispòndhere,
rispònnere Definitzione
giare s'arresposta a una domandha, nàrrere su chi unu at pregontau o chi pertocat su chi bolet ischire; iscríere a unu chi at mandhau lítera o àtera posta; fintzes foedhare a repitida, coment'e abbetiandho, a gente prus manna o prus de importu chentza o cun pagu arrespetu, candho iat a èssere prus arrespetosu a citire e ascurtare o pònnere mente; in su giogu o in àteru, fàere calecuna cosa coment'e adduindho a su chi proponet o cumènciat s'àteru, o fintzes contr'a su chi faet s'àteru / pps. respúndiu, respustu
Sinònimos e contràrios
| ctr.
dimandhare,
porrogare,
precontare
Maneras de nàrrere
csn:
rispòndhere a s'intacu = a puntinu, bene meda; respòndhere a filu = a tonu, bene
Frases
su giamare e no rispòndhere est surdímine o malíssia ◊ responne tue a su telèfono! ◊ no ti poto respònnere ◊ si li dimannaiant pruite, responniat goi
2.
ma est maleducadu, mih, cussu pisedhu: rispondhet a sa mama chi mancu a su frade, gai!
Tradutziones
Frantzesu
répondre
Ingresu
to answer
Ispagnolu
contestar,
responder
Italianu
rispóndere
Tedescu
antworten.
ressolàre , vrb Definitzione
fàere ressole, mandhare calore coment'e torrandhodhu agoa
Frases
suta de sa cama de su sole sa téula est ressolandhe (A.Mura)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
réverbérer
Ingresu
to reverberate
Ispagnolu
reverberar
Italianu
riverberare
Tedescu
zurückstrahlen.
resultài, resultàre , vrb: arresurtai,
erresultare,
resurtare,
risurtare Definitzione
àere un'arresurtau, su chi essit o si ndhe bogat de calecuna cosa chi si faet, de su chi si cricat de ischire; andhare in bonu; arrennèscere a fàere una cosa; bogare a pígiu una segurtade de ndhe ischire calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
assèriri
/
resèssere
Frases
comente ti resurtat, a tie, custa faina? ◊ resurtat chi est comente so nendhe deo? ◊ custu triballu est resurtadu bene meda ◊ nachi custu sèmene fit bonu, l'apo fintzas betadu a carcu, ma petzi bi at resurtadu carchi puntu!
2.
bessi tue, tantu no bi resurtas ca ses minore! ◊ a bi resurtas a fàghere cussa faina? ◊ a sa sola no bi resurto a fàghere custa cosa ◊ si podet resultare a betare ojos inue giogant deas e drufinos (P.Pillonca)◊ su pitzinnu ridiat a tichírrios candho resurtait a tirare sa coa de su mannale
3.
eo cherzo resultare sos porcos chi mi che ant furadu!
Tradutziones
Frantzesu
résulter
Ingresu
to result
Ispagnolu
resultar
Italianu
risultare
Tedescu
entstehen,
hervorgehen.
retratài, retratàre , vrb: arretratai,
ritratare Definitzione
pintare sa figura, sa cara, fàere su retratu (ma fintzes sa fotografia) a unu
Frases
como chi l'ant retratada, nàdemi si che ndh'at bella che issa! ◊ bi at una pitzinna in su letu corcada… cun pinna e cun tinteri cheriat ritratada!
2.
aiat retratatu su partò a palas vortatas a sa màchina potogràfica
Ètimu
itl.
ritrattare
Tradutziones
Frantzesu
portraiturer
Ingresu
to portray
Ispagnolu
retratar
Italianu
effigiare
Tedescu
abbilden.
revèntere , vrb Definitzione
lòmpere a un'iscopu; fàere sa revéntida, giare prova chi est bonu, adatu, de agguantu, andhare o essire in bonu
Sinònimos e contràrios
arrannesci,
imperti,
reventire*
Frases
mancari bei penses die e note, no reventis a cumpònnere un'otada!
Tradutziones
Frantzesu
réussir
Ingresu
to be able
Ispagnolu
lograr,
conseguir
Italianu
riuscire
Tedescu
gelingen.
ribbronài , vrb: arrabbronai Definitzione
pònnere e pistare su ribbroni po dhi fàere sa conca o alladiare sa punta a manera chi no ndh'essat e poderet bene
Sinònimos e contràrios
arramaciai,
rebbuire
Ètimu
ctl.
reblonar
Tradutziones
Frantzesu
river
Ingresu
to clinch
Ispagnolu
remachar
Italianu
ribadire
Tedescu
nieten.
ricatài, ricatàre , vrb: arrecatai* Definitzione
prus che àteru, furare gente po che iscabbúllere dinare a is parentes, po dhos custrínghere a giare dinare; fintzes pigare o impònnere a unu cosa cun sa fortza o cun ammeletzos de dhi fàere dannu o male prus mannu
Sinònimos e contràrios
issucutare
Tradutziones
Frantzesu
faire chanter
Ingresu
to blackmail
Ispagnolu
chantajear
Italianu
ricattare
Tedescu
entführen,
kidnappen.
rídere , vrb: arríere,
errídere,
irríere,
ríede,
ríere,
ríghere,
riri Definitzione
apèrrere pagu pagu is lavras o fintzes apèrrere sa buca meda faendho intèndhere sa boghe po cuntentesa, alligria, ca si agatat una cosa o una essia coriosa, befandho, abbaidandho ispetàculu o àteru / ger. riendhe, rindhe, ridindhe; pps. rísidu, rísiu, ríghiu
Sinònimos e contràrios
| ctr.
piànghere
Maneras de nàrrere
csn:
rídere a gúrpinu = ríere cun malíssia, a befe, gorpeggorpe; ríere a cuscusinu = a s'iscúsia, chentza si fàghere a intèndhere; mi ndhe rio si… = mi ndi arriu (ma mi dispraxit etotu!); rídere a fiacu = arriri poita is àterus funt arriendi, ma sentza de cumprendi bèni ita dhus at fatus a arriri; dónnia pilu li ridet! = (nau de ccn.) est prexau che una pasca
Frases
umpare amus rísidu e giogadu ◊ si capatze no est unu de ríere de sa própia persone, no est in cunditzione de si ríere de neunu ◊ cussu zogante faghet a ríere sas predas ◊ su contu de Giuanne est contu ’e ríere: no tenet giuu e no ischit a iscríere! (M.Murenu)◊ candho avio intesu cussas allegas, no ischio prus si ríghere o mi assustare
Ètimu
ltn.
ridere
Tradutziones
Frantzesu
rire
Ingresu
to smile
Ispagnolu
reír
Italianu
rìdere
Tedescu
lachen.