pugnèta , nf: punneta,
punzeta Definitzione
cariadura a manu a sa natura (de s'ómine)
Sinònimos e contràrios
púlica 1,
sega
Terminologia iscientìfica
ssl
Tradutziones
Frantzesu
masturbation
Ingresu
to masturbate
Ispagnolu
paja
Italianu
masturbazióne
Tedescu
Masturbation.
pugnetàre , vrb Definitzione
fàere sa pugneta
Sinònimos e contràrios
ispunnetare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se masturber
Ingresu
to masturbate
Ispagnolu
masturbarse
Italianu
masturbarsi
Tedescu
masturbieren.
pulicàre , vrb: puligae,
puligai,
puligare,
purigai Definitzione
cricare e cassare su púlighe, illimpiare bogandhoche su púlighe; cricare cosa coment'e cricandho púlighe, a prugadura, a fine a fine
Sinònimos e contràrios
spuligai
/
pilicare 1,
prugae
Frases
purigai sa conca ◊ andhaiat a si puligae prite ca dhi pigàt a iscrafíngiu
2.
proite lu ses pulighendhe, cussu minestrone: ite che ses tenindhe?! ◊ no seo puligandhe nudha: seo illimpiandhe su chi imbrutas tue!
Sambenados e Provèrbios
prb:
chie no tenet it'e fàghere su batu púligat
Ètimu
ltn.
pulicare
Tradutziones
Frantzesu
épucer
Ingresu
to pick fleas off,
to examine carefully
Ispagnolu
espulgar,
compulsar
Italianu
spulciare
Tedescu
flöhen,
durchackern,
durchstöbern.
puncionài, puncionàri , vrb: puntzonare Definitzione
púnghere, istampare, marcare o singialare a puncione coment'e faendho intacu; in cobertantza, cobèrrere, fintzes ispuntzonare is àteros o atzitzare a fàere calecuna cosa / puncionai muneda = imprentare sa figura in sa muneda
Sinònimos e contràrios
imprentai,
punciai
/
cadhicare,
saltiare,
zúchere
/
impunciai,
impuntzonare,
insissiligai,
intzidiare
Frases
custu pesu no est puntzonadu, no est in régula!
2.
a sas festas de carrasegare dogni pisedha essit mascherada, a boltas calicuna si est corcada: l'at fatu aposta pro si puntzonare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
poinçonner
Ingresu
to stamp
Ispagnolu
troquelar
Italianu
punzonare
Tedescu
punzen.
punnài , vrb: apunnai,
punnare Definitzione
andhare a…, petire o tirare a… (unu logu o cosa), ispínghere po…, cricare de… / a ue punnas? = a ue tzóchias?, aundi andas?; punnare a una cosa = bòllere una cosa
Sinònimos e contràrios
apinnonare,
impugnare,
ispinnicai,
petire 1,
puxae
Frases
a ube punnat custu cúrrere in fatu de pistichinzos chene fine? (F.Satta)◊ giaja iat decídiu de punnai conca a Sa Costa po mi fai biri calincuna bellesa de Castedhu ◊ su tiau punnat cumenti a unu malloru arrannegau! ◊ sos puzones sunt punnendhe a gialdinu, a mandhigare
2.
punna de torrare, ca mi bisonzas in domo! ◊ si andhas luego e punnas de torrare mi agatas ◊ deo no bi punno a èssere ricu
Ètimu
ltn.
pugnare
Tradutziones
Frantzesu
aspirer,
incliner (à)
Ingresu
to be inclined,
to yearn
Ispagnolu
ansiar,
propender
Italianu
anelare,
propèndere
Tedescu
sich sehnen,
neigen.
puntài , vrb: puntare Definitzione
abbaidare prontos a fàere calecuna cosa o pònnere abbaidandho a calecuna cosa o tretu, fintzes àere idea de fàere una cosa o lòmpere a un'iscopu; pigare sa mira, pònnere cun sa punta a cara a calecuna cosa o logu; pònnere is puntos in s'iscritura
Sinònimos e contràrios
ammeriare 1,
parai
Tradutziones
Frantzesu
braquer,
pointiller
Ingresu
to point,
to punctuate
Ispagnolu
parar,
puntear
Italianu
puntare,
punteggiare
Tedescu
anstarren,
zielen,
interpunktieren.
punteràre , vrb Definitzione
abbaidare, istare abbaidandho bene de atesu; ibertare, apostaos, chi passet calecuna cosa o ccn. de aciapare, istare coment'e puntaos a calecuna cosa, aifatu de calecunu
Sinònimos e contràrios
obretare,
palmizare
Frases
sos catzadores sunt punterandhe sos porcrabos ◊ no torres a punterare mai prus pro fàghere male! ◊ aiat tratamentu chin babbu ma beniat a punterare a mie ◊ sos fascistas l'aiant punteradu e fatu ingullire s'ozu rítzinu ◊ sos carabbineris fint punterandhe su bandhiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se poster
Ingresu
to lurk
Ispagnolu
apostarse,
acechar
Italianu
appostarsi
Tedescu
lauern.
puntzàre , vrb: apunciai Definitzione
pònnere o cravare púncias, firmare linna cun is púncias
Sinònimos e contràrios
craitare,
cravillai,
incraitare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
clouer
Ingresu
to nail
Ispagnolu
clavar
Italianu
inchiodare
Tedescu
nageln.
rabanàre , vrb Definitzione
pigare pelea, múngia manna, trebballare meda
Sinònimos e contràrios
frustatzare,
isballare,
istrabatzare,
peleare,
stravaciai
Frases
già rabanat pagu cussu póveru cristianu!…
Ètimu
itl.
arrapinarsi
Tradutziones
Frantzesu
se fatiguer
Ingresu
to overwork oneself
Ispagnolu
agotar,
matarse
Italianu
strapazzarsi
Tedescu
sich strapazieren.
racumandài , vrb: arrecumandai,
racumandhare,
recumandai,
recumandhare,
recumannare Definitzione
pedire agiudu, amparu a unu, foedhare a ccn. po dhi pedire agiudos o praxeres po un'àteru; giare avertimentos; cumandhare calecuna cosa po dha comporare
Sinònimos e contràrios
impreigare,
incumandai
/
apretzetai
Frases
a Deus mi racumandu candu andu e candu istu!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
recommander
Ingresu
to recommend,
to exort
Ispagnolu
recomendar,
enchufar
Italianu
raccomandare
Tedescu
empfehlen.
rammonài , vrb: arremonae,
remmonai,
remonai Definitzione
nàrrere su númene de unu, de una cosa o fatu, po dh'arregodare in su chistionu, portare a númene; fàere festa po arregodu de ccn. o de unu fatu
Sinònimos e contràrios
arranomonai,
fentomare,
nemonai
/
afestai
Frases
sa prus pena gravi, manna e dolorosa, su biri su delitu po dhu remonai!
2.
is primus dis de custu mesi si remonant is Mortus e is Santus
Tradutziones
Frantzesu
mentionner,
commémorer
Ingresu
to coommemorate,
to mention
Ispagnolu
mencionar,
conmemorar
Italianu
menzionare,
commemorare
Tedescu
erwähnen,
nennen,
feiern.
rampudhàre , vrb: rempudhare Definitzione
bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru)
Sinònimos e contràrios
piglionai,
rampudhire
Frases
s'àrbure at rampudhadu sos briones
2.
sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai)
Ètimu
ltn.
*repullare
Tradutziones
Frantzesu
pulluler de nouveau
Ingresu
to spring up again
Ispagnolu
brotar
Italianu
ripullulare
Tedescu
wieder hervorsprießen.
rampudhíre , vrb: arrampudhire,
rebudhire,
rempudhire,
rimpudhire,
ripudhire Definitzione
bogare rempudhos, tzeurra; su naschire de is sèmenes, su essire de s'erba, bogare su cambu nou, torrare a bogare nau de erba o ebrúgiu sicau o segau
Sinònimos e contràrios
rampudhare
/
apillonai,
inceurrare,
pudhire,
pumpullare,
rupire,
tidhire,
tzirriotire,
tzutzinare
Frases
su frenugu in sa raighina torrat a rebudhire donzi annu comente ifriscat e proet
2.
cantamus a boghe ladina pro rebudhire in fizos noitolos sa limba sarda
Ètimu
ltn.
*repullire
Tradutziones
Frantzesu
bourgeonner
Ingresu
to bud
Ispagnolu
brotar
Italianu
rampollare,
germogliare
Tedescu
sprossen,
sprießen.
ramucài , vrb: arrembucai,
errembucare,
remurcai,
remurcare,
remurchiare,
rimucare Definitzione
pònnere o pigare a tragu, atacau a tira
Sinònimos e contràrios
remulciare,
remusciare
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
remorquer
Ingresu
to tow
Ispagnolu
remolcar
Italianu
rimorchiare
Tedescu
schleppen.
ramunzàre , vrb: arremuzare,
ramuzare,
remulzare,
remuzare Definitzione
istare matzigandho e torrandho a matzigare sa cosa a meda comente faent is animales (es. boes, brebès) chi ndhe torrant su chi ant ingúrtiu po dhu matzigare prus a fine; istare sèmpere a su papa papa, a su màtziga màtziga cun calecuna cosa in buca; in cobertantza istare a su pentza pentza in calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
aggrumiai,
arramigai,
arronnigae,
gramulare,
gramunzare,
gromigai,
grominigai
Frases
est ramuzendhe su chi che at betadu a corpus
2.
mere de liminarzu, remuzas miradas innossentes ◊ ladinos impudhiles mi ant buscadu remuzendhe làgrimas de sale (C.Puddu)
Ètimu
ltn.
*remoliare
Tradutziones
Frantzesu
ruminer
Ingresu
to ruminate
Ispagnolu
rumiar
Italianu
ruminare
Tedescu
wiederkäuen,
herumkauen.
randhinàe, randhinàre , vrb: arrandinai,
grandhilare,
rannidare,
ranninare Definitzione
betare, fàere gràndhine; ispergiare calecuna cosa a granos, coment'e chi siat gràndhine
Sinònimos e contràrios
grandhilare,
landirai,
landiredhai,
ranzudare
Frases
est randhinendhe ◊ si ràndhinat faghet dannu a sa cosa prantada
Terminologia iscientìfica
tpm
Ètimu
ltn.
grandinare
Tradutziones
Frantzesu
grêler
Ingresu
to hail
Ispagnolu
granizar
Italianu
grandinare
Tedescu
hageln.
ranzidàre , vrb Definitzione
su chi faet su cane ammostandho is dentes ammeletzandho de cracare a mossigare
Sinònimos e contràrios
ammusciare,
arraunzare,
arrinzare,
grujai,
morrugnare,
musci,
raganzare,
ranzidare,
smusciai,
traganzare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
glapir
Ingresu
to growl
Ispagnolu
gruñir
Italianu
ringhiare
Tedescu
knurren.
rasài , vrb: arrasai 1,
rasare 1 Definitzione
segare o fàere a rasu, ma fintzes fàere in paris
Sinònimos e contràrios
afaitai,
apalisare,
arrai,
ràere
Ètimu
ltn.
*rasare
Tradutziones
Frantzesu
raser
Ingresu
to shave
Ispagnolu
rapar,
rasar,
nivelar
Italianu
rasare
Tedescu
rasieren,
ausgleichen.
rasàre , vrb: arrasai*,
resai,
resare Definitzione
nàrrere s'arresu, is pregadorias
Sinònimos e contràrios
precare
Frases
est rasendhe su rosàriu ◊ is paras resint s'ofítziu e cantint in su coru! ◊ ant rasadu tota sa missa
Tradutziones
Frantzesu
dire ses prières
Ingresu
to say one's prayer
Ispagnolu
rezar
Italianu
recitare le preghière
Tedescu
beten.
rasigài , vrb: arrasicare,
rasigare,
ratzigare Definitzione
passare a forte calecuna aina, prus che àteru cun atza, a frigadura po ndhe pigare unu pígiu de cosa / colare ràsiga ràsiga = friga friga, serente, tocandho
Sinònimos e contràrios
arraschiai,
arrasciare,
craschiare,
farisciare,
iscadrapiare,
saricare
/
frigare
/
arrosigai
Frases
si ràsigant sas padedhas a ndhe lis catzare su titiedhu ◊ sas pedhes si triballant rasighèndhelas pro ndhe lis catzare su pedhutu ◊ che sunt in s'iscuru de sa miniera ratzighendhe carvone
Ètimu
ltn.
rasicare
Tradutziones
Frantzesu
gratter,
racler
Ingresu
to scratch
Ispagnolu
raspar,
rascar
Italianu
raschiare
Tedescu
schaben,
abschaben.