pugnèta , nf: punneta,
punzeta Definizione
cariadura a manu a sa natura (de s'ómine)
Sinonimi e contrari
púlica 1,
sega
Terminologia scientifica
ssl
Traduzioni
Francese
masturbation
Inglese
to masturbate
Spagnolo
paja
Italiano
masturbazióne
Tedesco
Masturbation.
pugnetàre , vrb Definizione
fàere sa pugneta
Sinonimi e contrari
ispunnetare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se masturber
Inglese
to masturbate
Spagnolo
masturbarse
Italiano
masturbarsi
Tedesco
masturbieren.
pulicàre , vrb: puligae,
puligai,
puligare,
purigai Definizione
cricare e cassare su púlighe, illimpiare bogandhoche su púlighe; cricare cosa coment'e cricandho púlighe, a prugadura, a fine a fine
Sinonimi e contrari
spuligai
/
pilicare 1,
prugae
Frasi
purigai sa conca ◊ andhaiat a si puligae prite ca dhi pigàt a iscrafíngiu
2.
proite lu ses pulighendhe, cussu minestrone: ite che ses tenindhe?! ◊ no seo puligandhe nudha: seo illimpiandhe su chi imbrutas tue!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie no tenet it'e fàghere su batu púligat
Etimo
ltn.
pulicare
Traduzioni
Francese
épucer
Inglese
to pick fleas off,
to examine carefully
Spagnolo
espulgar,
compulsar
Italiano
spulciare
Tedesco
flöhen,
durchackern,
durchstöbern.
puncionài, puncionàri , vrb: puntzonare Definizione
púnghere, istampare, marcare o singialare a puncione coment'e faendho intacu; in cobertantza, cobèrrere, fintzes ispuntzonare is àteros o atzitzare a fàere calecuna cosa / puncionai muneda = imprentare sa figura in sa muneda
Sinonimi e contrari
imprentai,
punciai
/
cadhicare,
saltiare,
zúchere
/
impunciai,
impuntzonare,
insissiligai,
intzidiare
Frasi
custu pesu no est puntzonadu, no est in régula!
2.
a sas festas de carrasegare dogni pisedha essit mascherada, a boltas calicuna si est corcada: l'at fatu aposta pro si puntzonare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
poinçonner
Inglese
to stamp
Spagnolo
troquelar
Italiano
punzonare
Tedesco
punzen.
punnài , vrb: apunnai,
punnare Definizione
andhare a…, petire o tirare a… (unu logu o cosa), ispínghere po…, cricare de… / a ue punnas? = a ue tzóchias?, aundi andas?; punnare a una cosa = bòllere una cosa
Sinonimi e contrari
apinnonare,
impugnare,
ispinnicai,
petire 1,
puxae
Frasi
a ube punnat custu cúrrere in fatu de pistichinzos chene fine? (F.Satta)◊ giaja iat decídiu de punnai conca a Sa Costa po mi fai biri calincuna bellesa de Castedhu ◊ su tiau punnat cumenti a unu malloru arrannegau! ◊ sos puzones sunt punnendhe a gialdinu, a mandhigare
2.
punna de torrare, ca mi bisonzas in domo! ◊ si andhas luego e punnas de torrare mi agatas ◊ deo no bi punno a èssere ricu
Etimo
ltn.
pugnare
Traduzioni
Francese
aspirer,
incliner (à)
Inglese
to be inclined,
to yearn
Spagnolo
ansiar,
propender
Italiano
anelare,
propèndere
Tedesco
sich sehnen,
neigen.
puntài , vrb: puntare Definizione
abbaidare prontos a fàere calecuna cosa o pònnere abbaidandho a calecuna cosa o tretu, fintzes àere idea de fàere una cosa o lòmpere a un'iscopu; pigare sa mira, pònnere cun sa punta a cara a calecuna cosa o logu; pònnere is puntos in s'iscritura
Sinonimi e contrari
ammeriare 1,
parai
Traduzioni
Francese
braquer,
pointiller
Inglese
to point,
to punctuate
Spagnolo
parar,
puntear
Italiano
puntare,
punteggiare
Tedesco
anstarren,
zielen,
interpunktieren.
punteràre , vrb Definizione
abbaidare, istare abbaidandho bene de atesu; ibertare, apostaos, chi passet calecuna cosa o ccn. de aciapare, istare coment'e puntaos a calecuna cosa, aifatu de calecunu
Sinonimi e contrari
obretare,
palmizare
Frasi
sos catzadores sunt punterandhe sos porcrabos ◊ no torres a punterare mai prus pro fàghere male! ◊ aiat tratamentu chin babbu ma beniat a punterare a mie ◊ sos fascistas l'aiant punteradu e fatu ingullire s'ozu rítzinu ◊ sos carabbineris fint punterandhe su bandhiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se poster
Inglese
to lurk
Spagnolo
apostarse,
acechar
Italiano
appostarsi
Tedesco
lauern.
puntzàre , vrb: apunciai Definizione
pònnere o cravare púncias, firmare linna cun is púncias
Sinonimi e contrari
craitare,
cravillai,
incraitare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
clouer
Inglese
to nail
Spagnolo
clavar
Italiano
inchiodare
Tedesco
nageln.
rabanàre , vrb Definizione
pigare pelea, múngia manna, trebballare meda
Sinonimi e contrari
frustatzare,
isballare,
istrabatzare,
peleare,
stravaciai
Frasi
già rabanat pagu cussu póveru cristianu!…
Etimo
itl.
arrapinarsi
Traduzioni
Francese
se fatiguer
Inglese
to overwork oneself
Spagnolo
agotar,
matarse
Italiano
strapazzarsi
Tedesco
sich strapazieren.
racumandài , vrb: arrecumandai,
racumandhare,
recumandai,
recumandhare,
recumannare Definizione
pedire agiudu, amparu a unu, foedhare a ccn. po dhi pedire agiudos o praxeres po un'àteru; giare avertimentos; cumandhare calecuna cosa po dha comporare
Sinonimi e contrari
impreigare,
incumandai
/
apretzetai
Frasi
a Deus mi racumandu candu andu e candu istu!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
recommander
Inglese
to recommend,
to exort
Spagnolo
recomendar,
enchufar
Italiano
raccomandare
Tedesco
empfehlen.
rammonài , vrb: arremonae,
remmonai,
remonai Definizione
nàrrere su númene de unu, de una cosa o fatu, po dh'arregodare in su chistionu, portare a númene; fàere festa po arregodu de ccn. o de unu fatu
Sinonimi e contrari
arranomonai,
fentomare,
nemonai
/
afestai
Frasi
sa prus pena gravi, manna e dolorosa, su biri su delitu po dhu remonai!
2.
is primus dis de custu mesi si remonant is Mortus e is Santus
Traduzioni
Francese
mentionner,
commémorer
Inglese
to coommemorate,
to mention
Spagnolo
mencionar,
conmemorar
Italiano
menzionare,
commemorare
Tedesco
erwähnen,
nennen,
feiern.
rampudhàre , vrb: rempudhare Definizione
bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru)
Sinonimi e contrari
piglionai,
rampudhire
Frasi
s'àrbure at rampudhadu sos briones
2.
sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai)
Etimo
ltn.
*repullare
Traduzioni
Francese
pulluler de nouveau
Inglese
to spring up again
Spagnolo
brotar
Italiano
ripullulare
Tedesco
wieder hervorsprießen.
rampudhíre , vrb: arrampudhire,
rebudhire,
rempudhire,
rimpudhire,
ripudhire Definizione
bogare rempudhos, tzeurra; su naschire de is sèmenes, su essire de s'erba, bogare su cambu nou, torrare a bogare nau de erba o ebrúgiu sicau o segau
Sinonimi e contrari
rampudhare
/
apillonai,
inceurrare,
pudhire,
pumpullare,
rupire,
tidhire,
tzirriotire,
tzutzinare
Frasi
su frenugu in sa raighina torrat a rebudhire donzi annu comente ifriscat e proet
2.
cantamus a boghe ladina pro rebudhire in fizos noitolos sa limba sarda
Etimo
ltn.
*repullire
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to bud
Spagnolo
brotar
Italiano
rampollare,
germogliare
Tedesco
sprossen,
sprießen.
ramucài , vrb: arrembucai,
errembucare,
remurcai,
remurcare,
remurchiare,
rimucare Definizione
pònnere o pigare a tragu, atacau a tira
Sinonimi e contrari
remulciare,
remusciare
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
remorquer
Inglese
to tow
Spagnolo
remolcar
Italiano
rimorchiare
Tedesco
schleppen.
ramunzàre , vrb: arremuzare,
ramuzare,
remulzare,
remuzare Definizione
istare matzigandho e torrandho a matzigare sa cosa a meda comente faent is animales (es. boes, brebès) chi ndhe torrant su chi ant ingúrtiu po dhu matzigare prus a fine; istare sèmpere a su papa papa, a su màtziga màtziga cun calecuna cosa in buca; in cobertantza istare a su pentza pentza in calecuna cosa
Sinonimi e contrari
aggrumiai,
arramigai,
arronnigae,
gramulare,
gramunzare,
gromigai,
grominigai
Frasi
est ramuzendhe su chi che at betadu a corpus
2.
mere de liminarzu, remuzas miradas innossentes ◊ ladinos impudhiles mi ant buscadu remuzendhe làgrimas de sale (C.Puddu)
Etimo
ltn.
*remoliare
Traduzioni
Francese
ruminer
Inglese
to ruminate
Spagnolo
rumiar
Italiano
ruminare
Tedesco
wiederkäuen,
herumkauen.
randhinàe, randhinàre , vrb: arrandinai,
grandhilare,
rannidare,
ranninare Definizione
betare, fàere gràndhine; ispergiare calecuna cosa a granos, coment'e chi siat gràndhine
Sinonimi e contrari
grandhilare,
landirai,
landiredhai,
ranzudare
Frasi
est randhinendhe ◊ si ràndhinat faghet dannu a sa cosa prantada
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
ltn.
grandinare
Traduzioni
Francese
grêler
Inglese
to hail
Spagnolo
granizar
Italiano
grandinare
Tedesco
hageln.
ranzidàre , vrb Definizione
su chi faet su cane ammostandho is dentes ammeletzandho de cracare a mossigare
Sinonimi e contrari
ammusciare,
arraunzare,
arrinzare,
grujai,
morrugnare,
musci,
raganzare,
ranzidare,
smusciai,
traganzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
glapir
Inglese
to growl
Spagnolo
gruñir
Italiano
ringhiare
Tedesco
knurren.
rasài , vrb: arrasai 1,
rasare 1 Definizione
segare o fàere a rasu, ma fintzes fàere in paris
Sinonimi e contrari
afaitai,
apalisare,
arrai,
ràere
Etimo
ltn.
*rasare
Traduzioni
Francese
raser
Inglese
to shave
Spagnolo
rapar,
rasar,
nivelar
Italiano
rasare
Tedesco
rasieren,
ausgleichen.
rasàre , vrb: arrasai*,
resai,
resare Definizione
nàrrere s'arresu, is pregadorias
Sinonimi e contrari
precare
Frasi
est rasendhe su rosàriu ◊ is paras resint s'ofítziu e cantint in su coru! ◊ ant rasadu tota sa missa
Traduzioni
Francese
dire ses prières
Inglese
to say one's prayer
Spagnolo
rezar
Italiano
recitare le preghière
Tedesco
beten.
rasigài , vrb: arrasicare,
rasigare,
ratzigare Definizione
passare a forte calecuna aina, prus che àteru cun atza, a frigadura po ndhe pigare unu pígiu de cosa / colare ràsiga ràsiga = friga friga, serente, tocandho
Sinonimi e contrari
arraschiai,
arrasciare,
craschiare,
farisciare,
iscadrapiare,
saricare
/
frigare
/
arrosigai
Frasi
si ràsigant sas padedhas a ndhe lis catzare su titiedhu ◊ sas pedhes si triballant rasighèndhelas pro ndhe lis catzare su pedhutu ◊ che sunt in s'iscuru de sa miniera ratzighendhe carvone
Etimo
ltn.
rasicare
Traduzioni
Francese
gratter,
racler
Inglese
to scratch
Spagnolo
raspar,
rascar
Italiano
raschiare
Tedesco
schaben,
abschaben.