annirghiài, annirghidàre , vrb Sinonimi e contrari
anniciare,
anninnijare,
garrizare,
giarraspidare,
innicrare,
innigridare,
zarridare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hennir
Inglese
to whinny
Spagnolo
relinchar
Italiano
nitrire
Tedesco
wiehern.
anniscài , vrb Definizione
pònnere s'esca in is nassas, a su pische (a. su pisci, is nassas); cúrrere a s'esca, nau de ccn., su si lassare collonare
Sinonimi e contrari
bromigiai,
frighigiai,
ingraenzare
2.
iscipiaridha pigai… cun s'arti, giai chi anniscat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
apâter
Inglese
to lure,
to bite
Spagnolo
cebar,
morder el anzuelo
Italiano
adescare,
abboccare all'amo
Tedesco
anlocken,
anbeißen.
annischissài, annischitzài , vrb: nischitzai Definizione
sentire o giare ifadu, orroschimentu
Sinonimi e contrari
achigulare,
apibiare,
apurrire,
arrosci,
cascaviare,
ifadare,
impeltinare,
innaentare,
memulare,
pibincai
Frasi
bastat, torreus a passu, ca no mi bollu annischitzai! ◊ a bias cussu si annischissat
2.
no iat agatau su ci fut circandu e si ndi fut andau annischissau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ennuyer
Inglese
to annoy
Spagnolo
aburrir
Italiano
annoiare
Tedesco
langweilen.
annistiàre , vrb Definizione
giare, cuncèdere s'annistia
Sinonimi e contrari
aggrassiare,
pedronai
Traduzioni
Francese
amnistier
Inglese
to amnesty
Spagnolo
amnistiar
Italiano
amnistiare
Tedesco
begnadigen.
annoài , vrb: annodare,
annodiare,
annuae,
annuai Definizione
acapiare o fàere nodu, fàere a nodu, su nodu (fintzes aciunghendho duos càbudos); essire totu nodos, totu betau apare
Sinonimi e contrari
annodighedhare,
annodricare,
ingiobare
/
imbetzare
| ctr.
isòlbere,
snuai
Frasi
su tzugu annuat a is palas ◊ su càbudu iscapu prus no annuas ◊ pitzinnas e pitzinnos a rodeu annodaimis su mucadoredhu nelzendhe "Tue ses compare meu"◊ is duas fillas fibànt, tessiant e annuànt is fius
2.
sos pilos si li sunt totu annodados, istendhe chentza s'ispizare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nouer
Inglese
to tie in a knot
Spagnolo
anudar,
atar con nudos
Italiano
annodare
Tedesco
verknoten.
annoài 1, annoàre , vrb: annovare Definizione
fàere a nou, fàere una cosa torra; nau de su matedu, bogare sida, cambos noos, linna noa
Sinonimi e contrari
arrennoare
| ctr.
imbecrare
Frasi
sos fiados annoant su pilu, sas àrbures annoant sa foza ◊ in montes si annoant sos élighes de sida ◊ si annoant sas isperas che tràmula in s'olia (G.M.Cherchi)◊ no so prus in zoventura, no si m'est annovandhe sa sanna! ◊ sos ammentos mi annoant sentimentos delicados ◊ annoade s'abbonamentu!
2.
candho de s'isventura sa trobea isorves e annoas chizu e usos?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renouveler,
mettre à jour
Inglese
to renew,
to update
Spagnolo
renovar,
brotar
Italiano
rinnovare,
aggiornare
Tedesco
erneuern,
aufs laufende bringen.
annobbilài , vrb Definizione
pigare o giare nobbilesa
Traduzioni
Francese
anoblir,
ennoblir (fig.)
Inglese
to ennoble
Spagnolo
ennoblecer
Italiano
nobilitare
Tedesco
adeln.
annoditàre, annoditzài , vrb: annoriciai,
annotitzai Definizione
distínghere, fàere diferente, su si giare a bíere, pònnere a notu calecuna cosa po dh'arregodare o bíere
Sinonimi e contrari
innodidare
/
annodiae,
annotare,
bídere,
signalai
Frasi
ses tantu annoditada in sa bellesa ◊ fiore tantu annoditadu ◊ gei s'annoríciat ca est aici ◊ cuss'angionedha est annoditzada: dèu dh'apu tenta!
2.
intrat a campusantu, duritendhe, e annoditat sa puba de un'isconnotu ◊ una chi dh'at annoditzau dh'at domandau ◊ ammèntadi de sa die, sa chida ti annodita! ◊ lompit a sa bidha e annotitzat una domu arta arta (R.Spissu)
Etimo
ltn.
*annotitare
Traduzioni
Francese
remarquer
Inglese
to note
Spagnolo
notar,
señalar
Italiano
notarsi
Tedesco
auffallen.
annoicàre , vrb: annoigare,
annoigrare,
annojare Definizione
fàere sa nògia, a nodu, nau de un’ossu segau chi si torrat a aciúnghere e fintzes de cosa chi si acàpiat
Sinonimi e contrari
annodricare*
| ctr.
innoigare
Traduzioni
Francese
cicatriser
Inglese
to cicatrize
Spagnolo
recomponer una fractura
Italiano
annodare una frattura òssea,
cicatrizzare
Tedesco
einen Knochenbruch verknoten,
vernarben.
annolitài , vrb Definizione
pigare o giare calecuna cosa a pagamentu po unu tanti de tempus, coment'e in afitu, po si ndhe serbire
Sinonimi e contrari
nolegiai,
nozare
Traduzioni
Francese
louer
Inglese
to rent
Spagnolo
arrendar,
alquilar
Italiano
noleggiare
Tedesco
mieten.
annomingiài , vrb: annumingiai Definizione
pònnere s’ingiúliu, s'annomíngiu, a unu; nàrrere s’ingiúliu a unu, tzerriandhodhu cun custu númene de befa
Sinonimi e contrari
addiciai,
allomingiai,
aparalumenare,
aproegliare,
azistrare,
imparanigiai,
istinzare
Frasi
ca si poniat su bistiri de ortigu dh'ant annomingiada Ortighita ◊ eus annomingiau sa genti candu eus bófiu istragagliai a chelegunu ◊ a unu in bidha dh'iant annomingiau Conchemallu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
surnommer
Inglese
to nickname
Spagnolo
apodar
Italiano
soprannominare
Tedesco
einen Spitznamen geben.
annotàre , vrb Definizione
abbaidare e bíere sa cosa, giare atentzione, pònnere a notu / annotare pagu = no biri tanti bèni; annota!… = ma càstia!…, m'abbàida a bídere!…, it'arrore!: genia de nada de ispantu, de meravíglia
Sinonimi e contrari
abbadiai,
abberguare,
allutzare,
apompiai,
cadebai,
castiai,
isperare 1,
labai,
mirai
/
annoditare
Frasi
fit annotandhe a Maria ◊ fipo supra de un'ispéntumu artu annotendhe sa cane ◊ ti m'annotas che macu, che chi mai ti tates de mi bíere ◊ annotendhe so, ma cussa cosa inoghe no che l'agato ◊ annota chi tevet bènnere su sartu a mi leare sas misuras!
2.
est rutu in su paris netu e s'at truncadu s'anca…, annota!
Etimo
ltn.
*annotitare
Traduzioni
Francese
regarder,
remarquer
Inglese
to look
Spagnolo
mirar,
observar
Italiano
guardare,
osservare
Tedesco
betrachten.
annozàre , vrb: annugiai,
annungiai,
annuzare Definizione
su si pigare annozu, su si fàere tristu
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbudhai,
abbujare,
abbuscinare,
acasidhare,
aconchedhare,
annicare,
atrafudhai,
pirmare
Frasi
si burlo eo si annuzant e mi faghent sas ficas ◊ su pentzai ca una picioca in su mellus de bivi si nd'iat a èssi dépia andai dhi annugiàt su coru
2.
che néula de maju si annuzat e iscrarit onzi die
Etimo
ctl.
anujar
Traduzioni
Francese
se vexer,
bouder
Inglese
to resent,
to sulk
Spagnolo
resentirse,
picarse
Italiano
risentirsi,
imbronciarsi
Tedesco
sich beleidigt fühlen,
schmollen.
annuài 1 , vrb: annuare,
nuare Definizione
carragiare de nues (deunudotu o in parte a tretos), su si pesare nues in s'aera (vrb. aus. èssere o fintzes àere); in cobertantza, essire tristu / annuaisí a logus a logus = annuare a nues lascas, itl. ragnare
Sinonimi e contrari
abbudhonare,
annuidai,
cuculare,
incuculare,
incumbuxae
| ctr.
isclarire,
ispalaciae
Frasi
s'aera si est annuendhe, paret in chirca de pròere ◊ si s'annuat cuguzat su sole e faghet fritu ◊ oe no bi at annuadu
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
obscurcir,
assombrir
Inglese
to get cloud
Spagnolo
nublar
Italiano
annuvolare,
rannuvolarsi
Tedesco
sich bewölken.
annudhài, annudhàre , vrb: annullai,
annullare Definizione
cunsiderare o pònnere chi una cosa fata no balet, est in debbadas, no est validora, su dha cunsiderare nudha, segare un’acórdiu
Sinonimi e contrari
abbolire
Frasi
annudhamus su cuntratu, amus diversas ideas! (G.A.Cossu)
Traduzioni
Francese
annuler
Inglese
to cancel
Spagnolo
anular
Italiano
annullare
Tedesco
für ungültig erklären.
annúnghere , vrb Definizione
aciúnghere, pònnere o betare àteru de sa matessi cosa; acapiare, pònnere impare duas cosas, duos orrugos de sa matessi cosa (no sèmpere)/ annúnghere pane a brou = impeuai una cosa; pps. annuntu
Sinonimi e contrari
aciúgnere,
aciuntai,
agiànghere,
agnànghere,
ammedare,
annatare,
crèschere
| ctr.
bocare,
leai
Frasi
a sa padedha bi cheret annuntu abba ◊ bi at chie a su binu bi annunghet abba
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ajouter
Inglese
to add
Spagnolo
añadir
Italiano
aggiùngere
Tedesco
hinzufügen.
annuntziài, annuntziàre , vrb Definizione
portare o giare isceda, fàere ischire cosa
Sinonimi e contrari
notiare,
prenuntziare
Frasi
s'iscràmiu de sa grue ti annúntziat su tempus de sas próghias de iberru (A.Mura)◊ unu cane a órulos paret chi annúntziet tristuras ◊ s'Arcàngelu fiat andau po annuntziai a Maria su mistériu de s’Incarnatzioni
Traduzioni
Francese
annoncer
Inglese
to announce
Spagnolo
anunciar
Italiano
annunziare
Tedesco
verkündigen.
ansàre , vrb: assare Definizione
asciutare meda a fogu, a puntu de arridare sa cosa: assare su pane, sa linna
Sinonimi e contrari
aghedhare,
aredhare,
arridae,
aturrai 1,
carasare,
passare
Frasi
su pane de fresa innanti si coghet, apustis si torrat a su furru pro l'assare ◊ sa linna assada tenet dereta ◊ l'ant assadu sas caldanas de s'istiu
Etimo
ltn.
assare
Traduzioni
Francese
sécher au four,
griller
Inglese
to toast
Spagnolo
bizcochar,
tostar
Italiano
biscottare,
tostare
Tedesco
zweimal backen,
rösten.
ansiài , vrb: ansiare Definizione
provare ansa, sufrire s'ansa, istare in ansas
Traduzioni
Francese
s'affliger,
se tourmenter
Inglese
to afflict oneself,
to be tormented
Spagnolo
afligirse
Italiano
afflìggersi,
tormentarsi
Tedesco
sich quälen.
antebitzàre , vrb: antibitzare,
anticipai,
antipitzare,
antitzipare Definizione
fàere innanti, pònnere, giare o nàrrere innanti; andhare prus ainnanti de un'àteru, fàere innanti de unu tempus postu: si narat fintzes in su sensu de fàere prus de su chi andhat bene o serbit, a tropu; foedhandho de cosa po sa posidura, ispínghere o trantzire prus ainnanti
Sinonimi e contrari
atzipae
/
isazerare
| ctr.
dilatai
Frasi
mamma antebitzaiat totu sos disizos nostros ◊ mi che so antibitzadu ca tenia presse ◊ no ti che andhes antibitzadu, dae como, ca no bi at bisonzu ◊ su chi bi est iscritu in su líbberu si antibitzat in su summàriu ◊ ti apo antibitzadu dinari pro su triballu chi mi depes fàghere
3.
medas in sa festa s'imbriagant e faghent binu malu si antipitzant (Tucone)
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
avancer
Inglese
to anticipate
Spagnolo
anticipar,
adelantar
Italiano
anticipare,
prelùdere
Tedesco
vorverlegen,
ankündigen.