annirghiài, annirghidàre , vrb Sinònimos e contràrios
anniciare,
anninnijare,
garrizare,
giarraspidare,
innicrare,
innigridare,
zarridare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
hennir
Ingresu
to whinny
Ispagnolu
relinchar
Italianu
nitrire
Tedescu
wiehern.
anniscài , vrb Definitzione
pònnere s'esca in is nassas, a su pische (a. su pisci, is nassas); cúrrere a s'esca, nau de ccn., su si lassare collonare
Sinònimos e contràrios
bromigiai,
frighigiai,
ingraenzare
2.
iscipiaridha pigai… cun s'arti, giai chi anniscat!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
apâter
Ingresu
to lure,
to bite
Ispagnolu
cebar,
morder el anzuelo
Italianu
adescare,
abboccare all'amo
Tedescu
anlocken,
anbeißen.
annischissài, annischitzài , vrb: nischitzai Definitzione
sentire o giare ifadu, orroschimentu
Sinònimos e contràrios
achigulare,
apibiare,
apurrire,
arrosci,
cascaviare,
ifadare,
impeltinare,
innaentare,
memulare,
pibincai
Frases
bastat, torreus a passu, ca no mi bollu annischitzai! ◊ a bias cussu si annischissat
2.
no iat agatau su ci fut circandu e si ndi fut andau annischissau
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ennuyer
Ingresu
to annoy
Ispagnolu
aburrir
Italianu
annoiare
Tedescu
langweilen.
annistiàre , vrb Definitzione
giare, cuncèdere s'annistia
Sinònimos e contràrios
aggrassiare,
pedronai
Tradutziones
Frantzesu
amnistier
Ingresu
to amnesty
Ispagnolu
amnistiar
Italianu
amnistiare
Tedescu
begnadigen.
annoài , vrb: annodare,
annodiare,
annuae,
annuai Definitzione
acapiare o fàere nodu, fàere a nodu, su nodu (fintzes aciunghendho duos càbudos); essire totu nodos, totu betau apare
Sinònimos e contràrios
annodighedhare,
annodricare,
ingiobare
/
imbetzare
| ctr.
isòlbere,
snuai
Frases
su tzugu annuat a is palas ◊ su càbudu iscapu prus no annuas ◊ pitzinnas e pitzinnos a rodeu annodaimis su mucadoredhu nelzendhe "Tue ses compare meu"◊ is duas fillas fibànt, tessiant e annuànt is fius
2.
sos pilos si li sunt totu annodados, istendhe chentza s'ispizare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nouer
Ingresu
to tie in a knot
Ispagnolu
anudar,
atar con nudos
Italianu
annodare
Tedescu
verknoten.
annoài 1, annoàre , vrb: annovare Definitzione
fàere a nou, fàere una cosa torra; nau de su matedu, bogare sida, cambos noos, linna noa
Sinònimos e contràrios
arrennoare
| ctr.
imbecrare
Frases
sos fiados annoant su pilu, sas àrbures annoant sa foza ◊ in montes si annoant sos élighes de sida ◊ si annoant sas isperas che tràmula in s'olia (G.M.Cherchi)◊ no so prus in zoventura, no si m'est annovandhe sa sanna! ◊ sos ammentos mi annoant sentimentos delicados ◊ annoade s'abbonamentu!
2.
candho de s'isventura sa trobea isorves e annoas chizu e usos?
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
renouveler,
mettre à jour
Ingresu
to renew,
to update
Ispagnolu
renovar,
brotar
Italianu
rinnovare,
aggiornare
Tedescu
erneuern,
aufs laufende bringen.
annobbilài , vrb Definitzione
pigare o giare nobbilesa
Tradutziones
Frantzesu
anoblir,
ennoblir (fig.)
Ingresu
to ennoble
Ispagnolu
ennoblecer
Italianu
nobilitare
Tedescu
adeln.
annoditàre, annoditzài , vrb: annoriciai,
annotitzai Definitzione
distínghere, fàere diferente, su si giare a bíere, pònnere a notu calecuna cosa po dh'arregodare o bíere
Sinònimos e contràrios
innodidare
/
annodiae,
annotare,
bídere,
signalai
Frases
ses tantu annoditada in sa bellesa ◊ fiore tantu annoditadu ◊ gei s'annoríciat ca est aici ◊ cuss'angionedha est annoditzada: dèu dh'apu tenta!
2.
intrat a campusantu, duritendhe, e annoditat sa puba de un'isconnotu ◊ una chi dh'at annoditzau dh'at domandau ◊ ammèntadi de sa die, sa chida ti annodita! ◊ lompit a sa bidha e annotitzat una domu arta arta (R.Spissu)
Ètimu
ltn.
*annotitare
Tradutziones
Frantzesu
remarquer
Ingresu
to note
Ispagnolu
notar,
señalar
Italianu
notarsi
Tedescu
auffallen.
annoicàre , vrb: annoigare,
annoigrare,
annojare Definitzione
fàere sa nògia, a nodu, nau de un’ossu segau chi si torrat a aciúnghere e fintzes de cosa chi si acàpiat
Sinònimos e contràrios
annodricare*
| ctr.
innoigare
Tradutziones
Frantzesu
cicatriser
Ingresu
to cicatrize
Ispagnolu
recomponer una fractura
Italianu
annodare una frattura òssea,
cicatrizzare
Tedescu
einen Knochenbruch verknoten,
vernarben.
annolitài , vrb Definitzione
pigare o giare calecuna cosa a pagamentu po unu tanti de tempus, coment'e in afitu, po si ndhe serbire
Sinònimos e contràrios
nolegiai,
nozare
Tradutziones
Frantzesu
louer
Ingresu
to rent
Ispagnolu
arrendar,
alquilar
Italianu
noleggiare
Tedescu
mieten.
annomingiài , vrb: annumingiai Definitzione
pònnere s’ingiúliu, s'annomíngiu, a unu; nàrrere s’ingiúliu a unu, tzerriandhodhu cun custu númene de befa
Sinònimos e contràrios
addiciai,
allomingiai,
aparalumenare,
aproegliare,
azistrare,
imparanigiai,
istinzare
Frases
ca si poniat su bistiri de ortigu dh'ant annomingiada Ortighita ◊ eus annomingiau sa genti candu eus bófiu istragagliai a chelegunu ◊ a unu in bidha dh'iant annomingiau Conchemallu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
surnommer
Ingresu
to nickname
Ispagnolu
apodar
Italianu
soprannominare
Tedescu
einen Spitznamen geben.
annotàre , vrb Definitzione
abbaidare e bíere sa cosa, giare atentzione, pònnere a notu / annotare pagu = no biri tanti bèni; annota!… = ma càstia!…, m'abbàida a bídere!…, it'arrore!: genia de nada de ispantu, de meravíglia
Sinònimos e contràrios
abbadiai,
abberguare,
allutzare,
apompiai,
cadebai,
castiai,
isperare 1,
labai,
mirai
/
annoditare
Frases
fit annotandhe a Maria ◊ fipo supra de un'ispéntumu artu annotendhe sa cane ◊ ti m'annotas che macu, che chi mai ti tates de mi bíere ◊ annotendhe so, ma cussa cosa inoghe no che l'agato ◊ annota chi tevet bènnere su sartu a mi leare sas misuras!
2.
est rutu in su paris netu e s'at truncadu s'anca…, annota!
Ètimu
ltn.
*annotitare
Tradutziones
Frantzesu
regarder,
remarquer
Ingresu
to look
Ispagnolu
mirar,
observar
Italianu
guardare,
osservare
Tedescu
betrachten.
annozàre , vrb: annugiai,
annungiai,
annuzare Definitzione
su si pigare annozu, su si fàere tristu
Sinònimos e contràrios
abbrodhiare,
abbudhai,
abbujare,
abbuscinare,
acasidhare,
aconchedhare,
annicare,
atrafudhai,
pirmare
Frases
si burlo eo si annuzant e mi faghent sas ficas ◊ su pentzai ca una picioca in su mellus de bivi si nd'iat a èssi dépia andai dhi annugiàt su coru
2.
che néula de maju si annuzat e iscrarit onzi die
Ètimu
ctl.
anujar
Tradutziones
Frantzesu
se vexer,
bouder
Ingresu
to resent,
to sulk
Ispagnolu
resentirse,
picarse
Italianu
risentirsi,
imbronciarsi
Tedescu
sich beleidigt fühlen,
schmollen.
annuài 1 , vrb: annuare,
nuare Definitzione
carragiare de nues (deunudotu o in parte a tretos), su si pesare nues in s'aera (vrb. aus. èssere o fintzes àere); in cobertantza, essire tristu / annuaisí a logus a logus = annuare a nues lascas, itl. ragnare
Sinònimos e contràrios
abbudhonare,
annuidai,
cuculare,
incuculare,
incumbuxae
| ctr.
isclarire,
ispalaciae
Frases
s'aera si est annuendhe, paret in chirca de pròere ◊ si s'annuat cuguzat su sole e faghet fritu ◊ oe no bi at annuadu
Terminologia iscientìfica
tpm
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
obscurcir,
assombrir
Ingresu
to get cloud
Ispagnolu
nublar
Italianu
annuvolare,
rannuvolarsi
Tedescu
sich bewölken.
annudhài, annudhàre , vrb: annullai,
annullare Definitzione
cunsiderare o pònnere chi una cosa fata no balet, est in debbadas, no est validora, su dha cunsiderare nudha, segare un’acórdiu
Sinònimos e contràrios
abbolire
Frases
annudhamus su cuntratu, amus diversas ideas! (G.A.Cossu)
Tradutziones
Frantzesu
annuler
Ingresu
to cancel
Ispagnolu
anular
Italianu
annullare
Tedescu
für ungültig erklären.
annúnghere , vrb Definitzione
aciúnghere, pònnere o betare àteru de sa matessi cosa; acapiare, pònnere impare duas cosas, duos orrugos de sa matessi cosa (no sèmpere)/ annúnghere pane a brou = impeuai una cosa; pps. annuntu
Sinònimos e contràrios
aciúgnere,
aciuntai,
agiànghere,
agnànghere,
ammedare,
annatare,
crèschere
| ctr.
bocare,
leai
Frases
a sa padedha bi cheret annuntu abba ◊ bi at chie a su binu bi annunghet abba
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ajouter
Ingresu
to add
Ispagnolu
añadir
Italianu
aggiùngere
Tedescu
hinzufügen.
annuntziài, annuntziàre , vrb Definitzione
portare o giare isceda, fàere ischire cosa
Sinònimos e contràrios
notiare,
prenuntziare
Frases
s'iscràmiu de sa grue ti annúntziat su tempus de sas próghias de iberru (A.Mura)◊ unu cane a órulos paret chi annúntziet tristuras ◊ s'Arcàngelu fiat andau po annuntziai a Maria su mistériu de s’Incarnatzioni
Tradutziones
Frantzesu
annoncer
Ingresu
to announce
Ispagnolu
anunciar
Italianu
annunziare
Tedescu
verkündigen.
ansàre , vrb: assare Definitzione
asciutare meda a fogu, a puntu de arridare sa cosa: assare su pane, sa linna
Sinònimos e contràrios
aghedhare,
aredhare,
arridae,
aturrai 1,
carasare,
passare
Frases
su pane de fresa innanti si coghet, apustis si torrat a su furru pro l'assare ◊ sa linna assada tenet dereta ◊ l'ant assadu sas caldanas de s'istiu
Ètimu
ltn.
assare
Tradutziones
Frantzesu
sécher au four,
griller
Ingresu
to toast
Ispagnolu
bizcochar,
tostar
Italianu
biscottare,
tostare
Tedescu
zweimal backen,
rösten.
ansiài , vrb: ansiare Definitzione
provare ansa, sufrire s'ansa, istare in ansas
Tradutziones
Frantzesu
s'affliger,
se tourmenter
Ingresu
to afflict oneself,
to be tormented
Ispagnolu
afligirse
Italianu
afflìggersi,
tormentarsi
Tedescu
sich quälen.
antebitzàre , vrb: antibitzare,
anticipai,
antipitzare,
antitzipare Definitzione
fàere innanti, pònnere, giare o nàrrere innanti; andhare prus ainnanti de un'àteru, fàere innanti de unu tempus postu: si narat fintzes in su sensu de fàere prus de su chi andhat bene o serbit, a tropu; foedhandho de cosa po sa posidura, ispínghere o trantzire prus ainnanti
Sinònimos e contràrios
atzipae
/
isazerare
| ctr.
dilatai
Frases
mamma antebitzaiat totu sos disizos nostros ◊ mi che so antibitzadu ca tenia presse ◊ no ti che andhes antibitzadu, dae como, ca no bi at bisonzu ◊ su chi bi est iscritu in su líbberu si antibitzat in su summàriu ◊ ti apo antibitzadu dinari pro su triballu chi mi depes fàghere
3.
medas in sa festa s'imbriagant e faghent binu malu si antipitzant (Tucone)
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
avancer
Ingresu
to anticipate
Ispagnolu
anticipar,
adelantar
Italianu
anticipare,
prelùdere
Tedescu
vorverlegen,
ankündigen.