abasciài , vrb: abbasciae, abbasciai, abbasciare, abbassare, abbassiare Definizione calare de pitzu a giosso, portare de artu a bàsciu; miminare calecuna cosa, fàere prus bassu; istare a su chi bolet un'àteru, indrúchere a dhi pedire cosa Sinonimi e contrari abbaltare, abbaratai, achirrare, imbaratire, imbasciai, calai, falare / amenguai, isbascire | ctr. alciare, ampiai / crèschere, aumentare Modi di dire csn: candho abbàssiat sole = a bortaedie, candu abbàsciat sa dí; a. is codhus = falare de codhos, istare a su chi cheret àtere, leare sa cosa contrària cun passéntzia; fai a. su chíchiri a unu = segaidhu de tressu, dàreli un'irmurriada; a. su fogu = menguai su fogu, bogàreche fogu a manera chi siat prus pagu; a. sa televisione, s'aràdiu, sas boghes = regulàrelos de s'intèndhere prus pagu; abbasciai sa boxi = (puru) pèrdere sa boghe, faedhare a boghe russa pro serragu Frasi ti podit abbasciai un'acidenti ◊ dhu at abbasciau unu pilloni asuba de su campanili ◊ su Verbu Deus Redentore est abbassadu dae chelu in terra ◊ ndi fut abbasciau de su trenu ◊ est abbassatu dae su postale in piatza ◊ a Gesugristu ndi dh'ant abbasciau de sa cruxi 2. abbàssiali su fogu, a sa padedha! ◊ nci fúliant sa cosa ma no abbàsciant su prétziu! ◊ s'unfradura est abbascendi ◊ s'istrada in cussu cúcuru che l'ant abbassiada ◊ cussa fit fémina abbassiada in s'unore 3. no ti depes abbassiare a pedire nudha! ◊ si fut dépiu abbasciai ◊ cussos pretenent chi s'àteru si abbàssiet a pedire pro piaghere su chi li tocat de diritu! Cognomi e Proverbi prb: chie tropu si abbàsciat su culu ammustrat Etimo srd. Traduzioni Francese baisser, s'abaisser Inglese to lower, to humble Spagnolo bajar, bajar, disminuir, humillarse, rebajarse Italiano abbassare, umiliarsi, digradare Tedesco niedriger machen, erniedrigen (sich).

abbagnàre , vrb: abbangiai, abbangiare, abbanzare 1, bagnai* Definizione istare o pònnere a modhe in s'abba, betare abba o cosas deasi Sinonimi e contrari abbangiuledhai, abbanzulare, abbugnare, ifúndhere, insúndhere, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire Frasi sas làgrimas a poju ndhe las umpro a las gíghere pro abbangiare sa terra ◊ torras po ti abbanzare in su frúmene ◊ istídhius mannus apitzus mi arruint e totu mi abbàngiu (G.Solinas) 2. at própiu meda e seu totu abbangiau ◊ sentza pasu so andhadu abbanzadu dai bidhias e nie cascu (T.Becciu)◊ in domu mia proit in dónnia logu: apenas istídhiat seu abbangiau! Etimo srd. Traduzioni Francese mouiller Inglese to wet Spagnolo mojar, bañar Italiano bagnare Tedesco naß machen.

abbalvatàre , vrb: abbarbatare, abbarvatare, abratare 1, alvatare, arbatare, arvatare, barbatare*, brabatai 1, brabatari Definizione arare sa primu borta una terra, pruschetotu in beranu, a manera de dha cumenciare a aprontare Sinonimi e contrari irrudiare, scoturai Frasi alvatendhe so istadu cun bitelledhos in terrinos cruos Etimo srd. Traduzioni Francese défricher Inglese to till Spagnolo roturar Italiano dissodare il terréno Tedesco urbar machen.

abbellitài, abbellitàre , vrb Definizione fàere bellu, cuncordare cosas po bellesa Sinonimi e contrari abbellire, mudai 2. in bidha ant abbellitau sa crésia Etimo srd. Traduzioni Francese maquiller Inglese to make up Spagnolo maquillar Italiano imbellettare Tedesco schön machen.

abborticàre , vrb: abbortigare, abbortijare, abbortixare Definizione batire un’arremu, mescamente postu male chi no passat bene su sàmbene, de pàrrere coment’e totu puntu cun ortiga, o fintzes de no si dhu intèndhere coment’e chi siat sicau, de ortigu Sinonimi e contrari addormicare, addrommentire, aggurticiare, iformicare, immortigare, indoliminzare, intrementíre indormicare Frasi comente fia corcadu mi at abbortigadu su bratzu ◊ candho si pesabat fit totu abborticau e addozau e pro si cossolare bibiat una tassa de birra Etimo srd. Traduzioni Francese engourdir Inglese to benumb Spagnolo entorpecer Italiano intorpidire Tedesco gefühllos machen.

abbrigài , vrb: abbrigare 1, abbrigari, arbigai, arvigai, avrigai, obrigai Definizione orrubiare su ferru in su fogu fintzes a candho essit modhe de dhu pòdere trebballare Sinonimi e contrari arrubiai, cardiare, cardigiai, incrabigai, ingrujare Frasi su sole in istade abbrigat fintzes is pedras ◊ arvigai unu ferru in su fogu ◊ s'arroca pariat chi dh'iat abbrigada su ferreri 2. ananti de unu trébini avrigau, cussu puru est de bonu coru! ◊ at fatu is istampus a su sulitu cun d-unu ferru arbigau Etimo srd. albicare Traduzioni Francese rendre brûlant, chauffer au rouge, à blanc Inglese to make red-hot, to incandesce Spagnolo calentar al rojo, encandecer Italiano arroventare Tedesco glühen machen.

abbrumài , vrb Sinonimi e contrari arnai, azannarare, pipionire, pubujonare 2. sa barca est abbrumada Etimo srd. Traduzioni Francese se vermouler Inglese to be worm eaten Spagnolo carcomer Italiano tarlare Tedesco wurmstichig machen.

abiài , vrb: aviare Definizione pigare su camminu e andharesindhe, andhare a unu logu, pigare a in artu, a pitzu, fintzes mòrrere / aviai is ogus = artziare sos ogros, sa crista Sinonimi e contrari andharesindhe, andharesiche / andai, alciare, imbonai, incarrebai, pigai 1, tocai 1 / mòrrere | ctr. torrae Frasi primmu de si che aviare li tocheit sa manu ◊ prite torraias: no ti che fist aviada? ◊ si l'aviat chito pro che la corpare in sa tanca ◊ insudhidu, si li bortat contra invitèndhelu a si aviare, si no cheriat ciafos ◊ candho s'ierru faghet niadas mi avio cun su tazu a sas bassuras 2. abianci a susu! ◊ candu as a èssi béciu as aviai is manus e un'atru ti at a ponni su bestimentu 3. già as fatu impresse a ti che aviare chena mancu unu saludu! Etimo ctl., spn. aviar Traduzioni Francese acheminer Inglese to start, to set out Spagnolo encaminarse Italiano avviare, incamminarsi Tedesco sich auf den Weg machen.

aciapitài , vrb: ciapitai Definizione fàere is passighedhos de su ballu Sinonimi e contrari atzopitai, istripitare, sciampitai Etimo srd. Traduzioni Francese sautiller Inglese to hop about Spagnolo hacer los pasos del baile sardo Italiano salterellare Tedesco Tanzschritte, sprünge machen.

acodomài, acodomàre , vrb: acomodai, acudomai, acumodai Definizione pigare o pònnere is comodidades, is cumbénias; pònnere o istare a códumu, bene Sinonimi e contrari adaretzai, assantai, assetiai Frasi si so pastore mi acòdomo ◊ pro finis, già ses bene acodomada cun chie ailti tanta iltimassione Etimo itl. Traduzioni Francese arranger Inglese to arrange Spagnolo acomodarse Italiano accomodare Tedesco es sich bequem machen.

acomunài , vrb: acomunare Definizione pònnere a cumone, pigare cunfidàntzia cun ccn. o calecuna cosa / cussu si acomunat cun totu = istat o si agatat bene cun totugantos Sinonimi e contrari abbetuare, abesare, acostumai, arranguai, ingustai Traduzioni Francese lier amitié, se familiariser Inglese to familiarize Spagnolo aunar, familiarizar Italiano accomunare, familiarizzare Tedesco vereinigen, sich vertraut machen.

acorzolàre , vrb: acroxolari Definizione fàere su córgiu o sa pedhe tostada (fintzes fàere su semu, su pigiolu tostau in is feridas sanandho); pònnere abbitúdine a cosa trebballosa Sinonimi e contrari abbadhare, acorgiare, aggallare, incroxolai Frasi de istudiados no ndh'apo bidu mai cun manos acorzoladas ◊ pro acorzolare sas manos no bi cheret istúdiu, no! ◊ su procu portat su sordi acroxolau in origas Etimo srd. Traduzioni Francese rendre calleux Inglese to make callous Spagnolo encallecer Italiano incallire Tedesco schwielig machen, eine Gewohnheit annehmen.

adasiài , vrb: addajare, addasiai, addasiare Definizione fàere is cosas abbellu, pigaresidha chentza presse, fàere prus abbellu, cun prus pagu lestresa, abbrandhare unu fàere Sinonimi e contrari biltentare, illesinare, istentae, tricare | ctr. acoidai Frasi tónchinos de betzesa addajant s'andhera 2. erribbau a padente iat addasiau su passu poite is matas furint intipias Etimo itl. adagiare Traduzioni Francese tarder Inglese to delay Spagnolo tardar Italiano indugiare Tedesco langsam machen.

afainài, afainàre , vrb Definizione istare faendho faina, trebballandho Sinonimi e contrari acositai, afandhentzare, afariare, afracongiai, afraxai, agasonari Frasi si sunt afainados a preparare linna ◊ ego mi depo afainare chin sas cosas de babbu meu Etimo ctl. afainar Traduzioni Francese s'affairer, s'empresser Inglese to busy oneself Spagnolo atarearse Italiano affaccendarsi Tedesco sich viel zu schaffen machen.

afinài , vrb: afinare Definizione fàere fine, prus fine (po èssere prus acutzu, prus adatu, prus bellu); ifidigare, nau siat de grussària de sa cosa e de sa carena (illangiare), ma fintzes de s'aguantu de sa persona a sa suferéntzia, a is dispraxeres / afinai s'ànima de disígiu = cossumíresi de sa gana, de su disizu Sinonimi e contrari afinicare, assilingare, assutighilare, conciumire, infinigae, insutiligai, isgumentare, trumentai / irromasire, slangiri | ctr. ingrussai Frasi cresche, lizu delicadu, in mesu duras ispinas: piús ti altzas e ti afinas, piús ses apretziadu (P.Casu)◊ s'incapat li afinat su pessamentu candho depet fàghere una cosa de remédiu! ◊ candho istúdias afina su pessamentu! ◊ afina su pessamentu e ti as a ammentare chi issa puru fit audente 2. su pistichinzu chi li afinabat s'ànima l'aiat pessandhe a su chi depiat fàchere: su cojúbiu Etimo srd. Traduzioni Francese réduire Inglese to thin Spagnolo adelgazar, afilar Italiano assottigliare, strùggersi Tedesco feiner machen, vergehen

afinicàre , vrb: afinigai, afinigare, afinigari, finicare Definizione fàere fine, prus fine, fintzes sighire a trebballare una cosa po dha fàere méngius, cunsiderare is cosas bene e prus a fundhu; educare a maneras de fàere prus delicadas e atentas / afinigare sa mente = pessare in fine, a fundhu Sinonimi e contrari afinai, afinighedhare, assilingare, assutighilare, conciumire, infinigae, insutiligai, isgumentare | ctr. ingrussai 2. como teniat bisonzu de abbarrare solu, de afinicare galu su chi aiat fatu a denote ◊ afinigadebbollu bois, como, custu chistionu!◊ sa note afínigo sos pensamentos e penas… 3. si ch'est afinigadu in sos modos de fàghere Etimo srd. Traduzioni Francese amincir Inglese to thin Spagnolo afinar, pulir Italiano affinare Tedesco feiner machen, verfeinern.

aframicàre , vrb Definizione fàere o essire famigosu, pedhitzone / aframicau de gana = mortu de fàmini Sinonimi e contrari aframicosare, ammiserae Traduzioni Francese appauvrir Inglese to impoverish Spagnolo empobrecer Italiano immiserire Tedesco arm machen.

afroscàre , vrb rfl: afruscare Definizione coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios Sinonimi e contrari ifroscare / acimbellai Frasi su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha Traduzioni Francese se préoccuper, atteindre l'âge de la puberté Inglese to be worried, to become pubertal Spagnolo preocuparse, desarrollarse Italiano preoccuparsi, divenir pùbere Tedesco sich Sorgen machen, geschlechtsreif werden.

afungurài , vrb Definizione fàere prus fundhudu Sinonimi e contrari aprofundai, devucare, indevucare, istuvucare, tuvucare Etimo srd. Traduzioni Francese approfondir Inglese to make deeper Spagnolo profundizar, rehundir Italiano rèndere più profóndo Tedesco tiefer machen, austiefen.

afurconàre , vrb Definizione pònnere su furcone, sa népide, genia de maladia chi faet niedhu su granu de is laores Sinonimi e contrari abboai, achichinare, anneulare Etimo srd. Traduzioni Francese nieller Inglese to affect by smut Spagnolo atizonarse Italiano ingolpare Tedesco tiefer machen.

«« Cerca di nuovo