incrosirài , vrb: ingrusirai Definizione
fàere bènnere disígiu de ischire
Frasi
no fiat dógnia chistioni chi arrennesciat a ingrusirai o fai arriri
Traduzioni
Francese
intéresser,
intriguer
Inglese
to make curious
Spagnolo
despertar la curiosidad
Italiano
incuriosire
Tedesco
neugierig machen.
indepidài , vrb: indepidare,
ingepidai,
inghepidare Definizione
pònnere dépidu, fàere bufos, pigare sa cosa de pagare apustis
Sinonimi e contrari
| ctr.
irdepidare
Frasi
e ita mi depemu, indepidai po ti acuntentai?! ◊ si est indepidau cun fusteti cun totu su dinai chi teniat! ◊ po fai custa domu mi seu ingepidau ◊ ant fatu sas cosas in mannu e si sunt indepidados ◊ is pòberos a bortas s'inghépidant po fàere sa festa (I.Patta)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'endetter
Inglese
to run into debt
Spagnolo
endeudarse
Italiano
indebitarsi
Tedesco
Schulden machen.
indevucàre , vrb: irdevucare Definizione
istuvionare, fàere prus tuvuda una cosa coment'e pigandho o bogandho de su fundu, abbasciandho su fundhu
Sinonimi e contrari
afungurai,
aprofundai,
aprofundhire,
devucare,
irfungudare,
istuvucare,
stuvonai,
stuvulai,
tuvucare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
approfondir,
creuser,
caver
Inglese
to hollow out
Spagnolo
ahuecar
Italiano
approfondire,
incavare
Tedesco
tiefer machen,
aushöhlen.
infarraciài, infarratzài , vrb: infarrutzae,
infarrutzari,
infarrussai Definizione
nau de sa linna bècia, agiummai coment'e fàere o essire a farra, guasta, totu istampada; foedhandho de fruta chistia, tzucorare a sola
Sinonimi e contrari
afarratzai,
afarrixedhai,
afarruciare,
irfarinare,
pipionire
Frasi
est fatu de linna bècia chi no infarratzat ◊ crepau siat, che doga infarraciara!
2.
sa figu sicà si papat candu est bene infarrutzà
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se vermouler
Inglese
to be worm-eaten
Spagnolo
carcomer
Italiano
tarlare
Tedesco
wurmstichig machen.
infeíre , vrb Definizione
fàere feu, légiu
Sinonimi e contrari
afeai,
illegiri,
illegiare,
sbisuriai
| ctr.
imbellichinare,
imbellire
Frasi
in sa tana fiama tremulante t'infeit sa figura cadavérica (P.Casu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enlaidir
Inglese
to make ugly
Spagnolo
afear
Italiano
imbruttire
Tedesco
häßlich machen.
infinigàe, infinigài, infinigàre , vrb Definizione
fàere prus fine, torrare o menguare sa grussària de sa cosa, ma fintzes is capacidades de sa carena, de sa persona
Sinonimi e contrari
afinai,
afinicare,
assilingare,
assutighilare,
conciumire,
fragiare,
ifiniare,
insutiligai,
irrussare,
isgumentare
| ctr.
ingrussai
2.
at a bivi turmentau de su surrúngiu fintzas chi at a mòrriri infinigau ◊ portu is manus infinigadas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réduire,
user
Inglese
to thin,
to wear out
Spagnolo
adelgazar
Italiano
assottigliare,
logorare
Tedesco
feiner machen,
verbrauchen.
infolcàre , vrb: infulcare Definizione
fàere o essire de prus, prus crispu; atzitzare, pònnere is unos contra a is àteros
Sinonimi e contrari
acadriare,
incrispai
/
ifurconare,
impuntzonare
Frasi
est pioindhe e bi at perígulu chi s'infolchet s'abba ◊ in custa chida infolcat su basolu
2.
istat semper infulchendhe sos àteros a si vindicare
Traduzioni
Francese
épaissir
Inglese
to thicken
Spagnolo
espesar,
azuzar
Italiano
raffittire
Tedesco
dichter machen.
ingraíe , vrb: ingraire,
ingrairi Definizione
fàere prus pesosu, prus grae, aciúnghere pesu; fintzes istare peus de salude
Sinonimi e contrari
aggravae,
impeorai,
ingrajai,
ingraonzare
| ctr.
illezerigare
Frasi
muzere mia si est ingraida ◊ prus ses ingraendi e prus ses timorosa! ◊ su coro meu como si est ingraidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
alourdir
Inglese
to make heavy
Spagnolo
recargar
Italiano
appesantire
Tedesco
belasten,
schwer machen.
ingrasciàre , vrb prnl: ingrassiare,
ingratziai,
ingratziare Definizione
pedire gràtzias, su si betare a pedire calecunu praxere, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu agiummai coment'e pedindho gràtzias
Sinonimi e contrari
avocai,
ingramesciare,
invocai
Frasi
tia Frantzisca si est ingrasciada a Nostra Segnora ◊ ingratziadí a santa Marina ca bis chi sa cosa càmbiat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gagner les bonnes grâces
Inglese
to get on the right side of
Spagnolo
ganarse,
cautivarse
Italiano
ingraziarsi
Tedesco
sich beliebt machen.
ingrujàre , vrb: ingruzare,
irrujare Definizione
callentare su ferru (o àteru metallu) a puntu de essire orrúbiu; nau de cosas de papare (frutos), essire orrúbios, cotos, lómpios
Sinonimi e contrari
abbrigai,
arrubiai,
arrubiscai,
arrujire,
cardiare,
cardigiai,
imbudhidai,
irrujire,
orruviare
| ctr.
ifridare
Frasi
sas ancas si li fint pinnigadas e allorumadas che duos ferros irrujados ◊ pro còghere su late in su maninzone, antigamente, ingruzaiant pedras biancas e che las betaiant a mesu
2.
sa cariasa est irrujendhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chauffer au rouge
Inglese
to make red-hot
Spagnolo
calentar al rojo
Italiano
arroventare
Tedesco
glühend machen.
innoigài, innoigàre, innoigràre , vrb: innojare,
isnojare Definizione
bogare de pare duos arremos, duos ossos in s'annoigadórgiu
Sinonimi e contrari
bocare,
ilgiogare,
illogare,
irbesciai,
irbièscere,
irdroghillae,
isconzare,
isgioghedhare,
scadrogai,
sciadhie
Frasi
zughiat sos ossos isnojados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se déboîter,
se luxer
Inglese
to dislocate
Spagnolo
dislocar
Italiano
snodare,
slogare le òssa
Tedesco
gelenkig machen,
verrenken.
insaboriài , vrb Definizione
giare o pònnere sabore a sa cosa
Sinonimi e contrari
assainetare,
issaborire
| ctr.
isaboriare
Traduzioni
Francese
donner de la saveur
Inglese
to flavour
Spagnolo
sazonar
Italiano
insaporire
Tedesco
schmackhaft machen.
insambenàre , vrb: issambenare,
issambentare,
insangunai Definizione
imbrutare de sàmbene
Sinonimi e contrari
insambentae,
insangrentare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ensanglanter
Inglese
to cover with blood
Spagnolo
ensangrentar
Italiano
insanguinare
Tedesco
blutig machen.
insúndhere , vrb: isciúndhere,
isciúndiri,
isciúnnere,
issúndhere,
issundi,
issúnnere,
sciundi Definizione
pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu
Sinonimi e contrari
abbagnare,
bagnai,
ifúndhere*,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire,
istrègere
Frasi
no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat!
Traduzioni
Francese
baigner,
tremper
Inglese
to wet
Spagnolo
bañar,
mojar
Italiano
bagnare
Tedesco
naß machen,
eintauchen.
insurdài , vrb: insurdare,
insurdari,
intzurdai,
issuldare,
issurdare Definizione
essire surdu, fàere pèrdere sa capacidade de intèndhere o fintzes aciapare pecu a origas
Sinonimi e contrari
insuldire
Frasi
su tremedheri de s’artiglieria insurdàt is origas ◊ non fut s’abba sa chi avio tímiu de prus, e nemmancu sos tronos chi m’issurdavant (M.Ladu)◊ su raju fit una luche ch'intzecaiat, sa trónita unu degógliu chi issurdaiat (M.Pira)◊ sa genti aferrat a Coitedha e dhu portat in panteus, a tzérrius de insurdai
2.
iscuru, no bos at cumpréndhiu: ch'est totu issurdau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assourdir
Inglese
to deafen
Spagnolo
ensordecer
Italiano
assordare
Tedesco
taub machen.
insutiligài, insutiligàre , vrb: issutilicare Definizione
fàere prus fine, prus sútile, prus lébiu; menguare su papare o fintzes minimare su grassu in su papare
Sinonimi e contrari
afinai,
afinicare,
assilingare,
assutighilare,
infinigae,
isgumentare
| ctr.
ingrussai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réduire,
amincir
Inglese
to thin
Spagnolo
adelgazar
Italiano
assottigliare
Tedesco
feiner machen.
insutzuligài , vrb Definizione
batire fàmene, apetitu, disígiu, gana; fàere inchietare su cane
Sinonimi e contrari
agganire,
alluscai
/
airai,
arrannegai,
collobbiare,
inchietae,
inciulai,
infuterare,
intziminire,
suberiare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aiguiser l'appétit,
donner l'envie (de),
agacer
Inglese
to irritate,
to whet s. o.'s appetite
Spagnolo
despertar el apetito
Italiano
stuzzicare l'appetito,
inuzzolire,
irritare
Tedesco
den Appetit reizen,
begierig machen,
reizen.
intebiài, intebiàre, intebidài , vrb: intepiare Definizione
fàere tébiu aciunghendho caentu, caentare pagu pagu
Sinonimi e contrari
allatiai,
intibidire,
isalenare 1,
iscardillare,
tebiai
| ctr.
ifridare
Frasi
s'abba pro sòrbere su frommentarzu s'intébiat ◊ nc'istichit is peis a s'àcua po dhus intebidai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
attiédir
Inglese
to warm (up)
Spagnolo
entibiar
Italiano
intiepidire
Tedesco
lau machen.
intenneràre , vrb Definizione
fàere ténneru, fàere dereta una cosa trota o atrotigada
Sinonimi e contrari
adaretzai,
indritare
| ctr.
abbajonare,
acocovedhae,
allachedhare,
atortiae,
colembrai,
indortigare
Frasi
cussu ferru dortu cheret intenneradu pro l'intrare in su tubbu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
redresser
Inglese
to straighten
Spagnolo
enderezar
Italiano
raddrizzare
Tedesco
gerade machen.
inteterighedhàre , vrb Definizione
fàere o essire téteru, prus che àteru de su fritu meda
Sinonimi e contrari
ateterighedhare,
ingortigai,
intetericare,
tostorare,
tostorichedhare
Frasi
za inteterighedhat, istanote, cun cust'astrau chi est faghindhe e chentza fogu, in montes!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
geler,
transir
Inglese
to freeze
Spagnolo
aterir
Italiano
assiderare
Tedesco
erstarren machen.