Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

incrosirài , vrb: ingrusirai Definitzione fàere bènnere disígiu de ischire Frases no fiat dógnia chistioni chi arrennesciat a ingrusirai o fai arriri Tradutziones Frantzesu intéresser, intriguer Ingresu to make curious Ispagnolu despertar la curiosidad Italianu incuriosire Tedescu neugierig machen.

indepidài , vrb: indepidare, ingepidai, inghepidare Definitzione pònnere dépidu, fàere bufos, pigare sa cosa de pagare apustis Sinònimos e contràrios | ctr. irdepidare Frases e ita mi depemu, indepidai po ti acuntentai?! ◊ si est indepidau cun fusteti cun totu su dinai chi teniat! ◊ po fai custa domu mi seu ingepidau ◊ ant fatu sas cosas in mannu e si sunt indepidados ◊ is pòberos a bortas s'inghépidant po fàere sa festa (I.Patta) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'endetter Ingresu to run into debt Ispagnolu endeudarse Italianu indebitarsi Tedescu Schulden machen.

indevucàre , vrb: irdevucare Definitzione istuvionare, fàere prus tuvuda una cosa coment'e pigandho o bogandho de su fundu, abbasciandho su fundhu Sinònimos e contràrios afungurai, aprofundai, aprofundhire, devucare, irfungudare, istuvucare, stuvonai, stuvulai, tuvucare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu approfondir, creuser, caver Ingresu to hollow out Ispagnolu ahuecar Italianu approfondire, incavare Tedescu tiefer machen, aushöhlen.

infarraciài, infarratzài , vrb: infarrutzae, infarrutzari, infarrussai Definitzione nau de sa linna bècia, agiummai coment'e fàere o essire a farra, guasta, totu istampada; foedhandho de fruta chistia, tzucorare a sola Sinònimos e contràrios afarratzai, afarrixedhai, afarruciare, irfarinare, pipionire Frases est fatu de linna bècia chi no infarratzat ◊ crepau siat, che doga infarraciara! 2. sa figu sicà si papat candu est bene infarrutzà Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se vermouler Ingresu to be worm-eaten Ispagnolu carcomer Italianu tarlare Tedescu wurmstichig machen.

infeíre , vrb Definitzione fàere feu, légiu Sinònimos e contràrios afeai, illegiri, illegiare, sbisuriai | ctr. imbellichinare, imbellire Frases in sa tana fiama tremulante t'infeit sa figura cadavérica (P.Casu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enlaidir Ingresu to make ugly Ispagnolu afear Italianu imbruttire Tedescu häßlich machen.

infinigàe, infinigài, infinigàre , vrb Definitzione fàere prus fine, torrare o menguare sa grussària de sa cosa, ma fintzes is capacidades de sa carena, de sa persona Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, conciumire, fragiare, ifiniare, insutiligai, irrussare, isgumentare | ctr. ingrussai 2. at a bivi turmentau de su surrúngiu fintzas chi at a mòrriri infinigau ◊ portu is manus infinigadas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire, user Ingresu to thin, to wear out Ispagnolu adelgazar Italianu assottigliare, logorare Tedescu feiner machen, verbrauchen.

infolcàre , vrb: infulcare Definitzione fàere o essire de prus, prus crispu; atzitzare, pònnere is unos contra a is àteros Sinònimos e contràrios acadriare, incrispai / ifurconare, impuntzonare Frases est pioindhe e bi at perígulu chi s'infolchet s'abba ◊ in custa chida infolcat su basolu 2. istat semper infulchendhe sos àteros a si vindicare Tradutziones Frantzesu épaissir Ingresu to thicken Ispagnolu espesar, azuzar Italianu raffittire Tedescu dichter machen.

ingraíe , vrb: ingraire, ingrairi Definitzione fàere prus pesosu, prus grae, aciúnghere pesu; fintzes istare peus de salude Sinònimos e contràrios aggravae, impeorai, ingrajai, ingraonzare | ctr. illezerigare Frases muzere mia si est ingraida ◊ prus ses ingraendi e prus ses timorosa! ◊ su coro meu como si est ingraidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu alourdir Ingresu to make heavy Ispagnolu recargar Italianu appesantire Tedescu belasten, schwer machen.

ingrasciàre , vrb prnl: ingrassiare, ingratziai, ingratziare Definitzione pedire gràtzias, su si betare a pedire calecunu praxere, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu agiummai coment'e pedindho gràtzias Sinònimos e contràrios avocai, ingramesciare, invocai Frases tia Frantzisca si est ingrasciada a Nostra Segnora ◊ ingratziadí a santa Marina ca bis chi sa cosa càmbiat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gagner les bonnes grâces Ingresu to get on the right side of Ispagnolu ganarse, cautivarse Italianu ingraziarsi Tedescu sich beliebt machen.

ingrujàre , vrb: ingruzare, irrujare Definitzione callentare su ferru (o àteru metallu) a puntu de essire orrúbiu; nau de cosas de papare (frutos), essire orrúbios, cotos, lómpios Sinònimos e contràrios abbrigai, arrubiai, arrubiscai, arrujire, cardiare, cardigiai, imbudhidai, irrujire, orruviare | ctr. ifridare Frases sas ancas si li fint pinnigadas e allorumadas che duos ferros irrujados ◊ pro còghere su late in su maninzone, antigamente, ingruzaiant pedras biancas e che las betaiant a mesu 2. sa cariasa est irrujendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chauffer au rouge Ingresu to make red-hot Ispagnolu calentar al rojo Italianu arroventare Tedescu glühend machen.

innoigài, innoigàre, innoigràre , vrb: innojare, isnojare Definitzione bogare de pare duos arremos, duos ossos in s'annoigadórgiu Sinònimos e contràrios bocare, ilgiogare, illogare, irbesciai, irbièscere, irdroghillae, isconzare, isgioghedhare, scadrogai, sciadhie Frases zughiat sos ossos isnojados Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se déboîter, se luxer Ingresu to dislocate Ispagnolu dislocar Italianu snodare, slogare le òssa Tedescu gelenkig machen, verrenken.

insaboriài , vrb Definitzione giare o pònnere sabore a sa cosa Sinònimos e contràrios assainetare, issaborire | ctr. isaboriare Tradutziones Frantzesu donner de la saveur Ingresu to flavour Ispagnolu sazonar Italianu insaporire Tedescu schmackhaft machen.

insambenàre , vrb: issambenare, issambentare, insangunai Definitzione imbrutare de sàmbene Sinònimos e contràrios insambentae, insangrentare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ensanglanter Ingresu to cover with blood Ispagnolu ensangrentar Italianu insanguinare Tedescu blutig machen.

insúndhere , vrb: isciúndhere, isciúndiri, isciúnnere, issúndhere, issundi, issúnnere, sciundi Definitzione pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu Sinònimos e contràrios abbagnare, bagnai, ifúndhere*, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire, istrègere Frases no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat! Tradutziones Frantzesu baigner, tremper Ingresu to wet Ispagnolu bañar, mojar Italianu bagnare Tedescu naß machen, eintauchen.

insurdài , vrb: insurdare, insurdari, intzurdai, issuldare, issurdare Definitzione essire surdu, fàere pèrdere sa capacidade de intèndhere o fintzes aciapare pecu a origas Sinònimos e contràrios insuldire Frases su tremedheri de s’artiglieria insurdàt is origas ◊ non fut s’abba sa chi avio tímiu de prus, e nemmancu sos tronos chi m’issurdavant (M.Ladu)◊ su raju fit una luche ch'intzecaiat, sa trónita unu degógliu chi issurdaiat (M.Pira)◊ sa genti aferrat a Coitedha e dhu portat in panteus, a tzérrius de insurdai 2. iscuru, no bos at cumpréndhiu: ch'est totu issurdau! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assourdir Ingresu to deafen Ispagnolu ensordecer Italianu assordare Tedescu taub machen.

insutiligài, insutiligàre , vrb: issutilicare Definitzione fàere prus fine, prus sútile, prus lébiu; menguare su papare o fintzes minimare su grassu in su papare Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, infinigae, isgumentare | ctr. ingrussai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire, amincir Ingresu to thin Ispagnolu adelgazar Italianu assottigliare Tedescu feiner machen.

insutzuligài , vrb Definitzione batire fàmene, apetitu, disígiu, gana; fàere inchietare su cane Sinònimos e contràrios agganire, alluscai / airai, arrannegai, collobbiare, inchietae, inciulai, infuterare, intziminire, suberiare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aiguiser l'appétit, donner l'envie (de), agacer Ingresu to irritate, to whet s. o.'s appetite Ispagnolu despertar el apetito Italianu stuzzicare l'appetito, inuzzolire, irritare Tedescu den Appetit reizen, begierig machen, reizen.

intebiài, intebiàre, intebidài , vrb: intepiare Definitzione fàere tébiu aciunghendho caentu, caentare pagu pagu Sinònimos e contràrios allatiai, intibidire, isalenare 1, iscardillare, tebiai | ctr. ifridare Frases s'abba pro sòrbere su frommentarzu s'intébiat ◊ nc'istichit is peis a s'àcua po dhus intebidai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu attiédir Ingresu to warm (up) Ispagnolu entibiar Italianu intiepidire Tedescu lau machen.

intenneràre , vrb Definitzione fàere ténneru, fàere dereta una cosa trota o atrotigada Sinònimos e contràrios adaretzai, indritare | ctr. abbajonare, acocovedhae, allachedhare, atortiae, colembrai, indortigare Frases cussu ferru dortu cheret intenneradu pro l'intrare in su tubbu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu redresser Ingresu to straighten Ispagnolu enderezar Italianu raddrizzare Tedescu gerade machen.

inteterighedhàre , vrb Definitzione fàere o essire téteru, prus che àteru de su fritu meda Sinònimos e contràrios ateterighedhare, ingortigai, intetericare, tostorare, tostorichedhare Frases za inteterighedhat, istanote, cun cust'astrau chi est faghindhe e chentza fogu, in montes! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu geler, transir Ingresu to freeze Ispagnolu aterir Italianu assiderare Tedescu erstarren machen.