A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

alluchitadédhu , agt Definitzione nau de ccn., chi at bufau meda, chi est alligru a binu Sinònimos e contràrios abbenzinadu, allegrútzulu, alligrognu, inciadiu, pischiliau Ètimu srd.

alluchitàe, alluchitài alluchetàre

alluchitàtu, alluchitau alluchetàu

allucidài , vrb: lucidai Definitzione fàere lúghidu unu trastu frigandhodhu cun calecuna cosa Sinònimos e contràrios alluxentai, illustrare Frases tres anedhus de òru nci dhus betu a sa tinta po dhus allucidai…

allucionàre , vrb Definitzione èssere a ispédhiu de calecuna cosa, mescamente de fémina o de ómine.

allucoràre , vrb Sinònimos e contràrios illucherare, illugare, illughire, iscrariai Frases duos candhelobbres allucorabant sa cara de su mortu Ètimu srd.

alludài , vrb: ludai* Definitzione intrare su carru cun is boes a mare Sinònimos e contràrios impogiare, impischinare Tradutziones Frantzesu envaser, s'enliser Ingresu to swamp Ispagnolu atascarse, sonrodarse Italianu impantanare Tedescu im Schlamm versinken.

alludràe , vrb Sinònimos e contràrios afangaciai, illudrare, illudrionare.

alludratzàre , vrb Definitzione intrare a su ludrau, imbrutare de ludrau, de ludu Sinònimos e contràrios ammodhocare, illudratzare Ètimu srd.

alludraxàu , agt Definitzione chi est brutu de ludu, de terra Sinònimos e contràrios alludrigonau, illudrau, ludrigonau Frases fut arendu e portat fintzas sa cara alludraxada.

alludrigonàu , agt Definitzione chi est brutu de ludu (o fintzes de àteru) Sinònimos e contràrios alludraxau, illudrau, ludrigonau Frases gei ti ses afadosau, totu alludrigonau, garrigendi cun is procus! (T.Addari)◊ no fait a intrai a domu totu alludrigonau ◊ ses totu luntu e alludrigonau de su binu chi as bufau!

alludrinàe , vrb Definitzione fàere su logu a ludu, a lotzinas Sinònimos e contràrios allacorgiae, ammodhocare Ètimu srd.

alluègus , avb: illuegu, lueco* Frases incumentza de alluegus etotu! (Gn.Piu)

allúere , vrb: allúghere, allui, allúiri, alluri, allúxiri Definitzione fàere cumenciare a tènnere (su fogu), a giare lughe (una lampadina): nau de ccn., chi luego si leat arrennegu / pps. allúghidu, allutu Sinònimos e contràrios achèndhere, allumae, atzèndhere, incèndhere | ctr. bochire, studai Maneras de nàrrere csn: allúghere sa fatza a iscavanadas = pigai a bussinadas a faci; allúiri a unu = bogai fogu, nàrrere male de unu, bogàreli cosas chi no sunt Frases allughe sa lampadina ca semus a s'iscuru! ◊ su manzanu in zerru sa prima cosa est de allúghere su fogu ◊ su fogu no alluit, no pigat pampa ◊ depis alluri su fogu po cori sa cosa 2. ti allugo sa fatza a iscavanadas, si no mi l'agabbas! ◊ chi volet in s'aera su chisinu, sas molas allughídebbos in focu! 3. issa fiat su masedúmini fatu a persona, su pobidhu si alluiat po dónnia cositedha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu allumer Ingresu to light (up) Ispagnolu encender Italianu accèndere Tedescu anzünden, einschalten.

alluevógu , nm Definitzione erba, frore de Santa Maria o de Santu Zuvanne, genia de erba linnosa, fragosa meda, fine, bona po allúere fogu, abbruschiare is procos, ma fintzes coment'e meighina po prus de unu male Sinònimos e contràrios abbruschiadinu, alchemissa, calecasu, mortidhus, muntedhos, murgueus, simu, usciadina / cdh.buredha Terminologia iscientìfica rbl, rbc, Helichrysum italicum Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hélichryse, immortelle d'Italie Ingresu helichrysum Ispagnolu curry, siempreviva Italianu elicriso Tedescu Italienische Strohblume.

alluevógu 1 , nm Definitzione iscova de argiolas o mundha domos, una genia de erba linnosa, fragosa, bona po iscobarzolas e auscare porcos Sinònimos e contràrios alacasu, bronzedhu, cocici, locasu, luchitu, lucrexu, mummueu, ossassi, spinedopis Terminologia iscientìfica rbl, Stachys glutinosa.

allufiadòri , agt, nm Definitzione chi o chie papat meda Sinònimos e contràrios bentranu, guturrosu, ispuntineri, mangiufoni Frases cussa est una cambarada de allufiadoris: gi est cosa de dhis donai a papai!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bambocheur Ingresu guzzler Ispagnolu tragón Italianu crapulóne Tedescu Schwelger.

allufiadúra , nf Definitzione papada manna, de cosa meda Sinònimos e contràrios allufiamentu, arrefega, rebbota, sassada, sgallupu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bombance Ingresu gluttony, guzzling Ispagnolu comilona Italianu cràpula, gozzovìglia Tedescu Schwelgerei.

allufiài , vrb Definitzione papare cun allurpimentu, a s'airada, a meda Sinònimos e contràrios acamufai, atafiai, bentugare, mangiufai, scantusciai Frases su Virrei, sassau de mangiusta, si allúfiat de aligusta! (L.Aresu) Tradutziones Frantzesu faire ripaille Ingresu to glutton Ispagnolu devorar, tragar Italianu divorare, crapulare Tedescu schwelgen.

allufiaméntu , nm Sinònimos e contràrios allufiadura, arrefega, sassada, sgallupu Ètimu srd.