alluchitadédhu , agt Definitzione nau de ccn., chi at bufau meda, chi est alligru a binu Sinònimos e contràrios abbenzinadu, allegrútzulu, alligrognu, inciadiu, pischiliau Ètimu srd.
alluchitàe, alluchitài alluchetàre
alluchitàtu, alluchitau alluchetàu
allucidài , vrb: lucidai Definitzione fàere lúghidu unu trastu frigandhodhu cun calecuna cosa Sinònimos e contràrios alluxentai, illustrare Frases tres anedhus de òru nci dhus betu a sa tinta po dhus allucidai…
allucionàre , vrb Definitzione èssere a ispédhiu de calecuna cosa, mescamente de fémina o de ómine.
allucoràre , vrb Sinònimos e contràrios illucherare, illugare, illughire, iscrariai Frases duos candhelobbres allucorabant sa cara de su mortu Ètimu srd.
alludài , vrb: ludai* Definitzione
intrare su carru cun is boes a mare
Sinònimos e contràrios
impogiare,
impischinare
Tradutziones
Frantzesu
envaser,
s'enliser
Ingresu
to swamp
Ispagnolu
atascarse,
sonrodarse
Italianu
impantanare
Tedescu
im Schlamm versinken.
alludràe , vrb Sinònimos e contràrios afangaciai, illudrare, illudrionare.
alludratzàre , vrb Definitzione intrare a su ludrau, imbrutare de ludrau, de ludu Sinònimos e contràrios ammodhocare, illudratzare Ètimu srd.
alludraxàu , agt Definitzione chi est brutu de ludu, de terra Sinònimos e contràrios alludrigonau, illudrau, ludrigonau Frases fut arendu e portat fintzas sa cara alludraxada.
alludrigonàu , agt Definitzione chi est brutu de ludu (o fintzes de àteru) Sinònimos e contràrios alludraxau, illudrau, ludrigonau Frases gei ti ses afadosau, totu alludrigonau, garrigendi cun is procus! (T.Addari)◊ no fait a intrai a domu totu alludrigonau ◊ ses totu luntu e alludrigonau de su binu chi as bufau!
alludrinàe , vrb Definitzione fàere su logu a ludu, a lotzinas Sinònimos e contràrios allacorgiae, ammodhocare Ètimu srd.
allúere , vrb: allúghere,
allui,
allúiri,
alluri,
allúxiri Definitzione
fàere cumenciare a tènnere (su fogu), a giare lughe (una lampadina): nau de ccn., chi luego si leat arrennegu / pps. allúghidu, allutu
Sinònimos e contràrios
achèndhere,
allumae,
atzèndhere,
incèndhere
| ctr.
bochire,
studai
Maneras de nàrrere
csn:
allúghere sa fatza a iscavanadas = pigai a bussinadas a faci; allúiri a unu = bogai fogu, nàrrere male de unu, bogàreli cosas chi no sunt
Frases
allughe sa lampadina ca semus a s'iscuru! ◊ su manzanu in zerru sa prima cosa est de allúghere su fogu ◊ su fogu no alluit, no pigat pampa ◊ depis alluri su fogu po cori sa cosa
2.
ti allugo sa fatza a iscavanadas, si no mi l'agabbas! ◊ chi volet in s'aera su chisinu, sas molas allughídebbos in focu!
3.
issa fiat su masedúmini fatu a persona, su pobidhu si alluiat po dónnia cositedha
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
allumer
Ingresu
to light (up)
Ispagnolu
encender
Italianu
accèndere
Tedescu
anzünden,
einschalten.
alluevógu , nm Definitzione
erba, frore de Santa Maria o de Santu Zuvanne, genia de erba linnosa, fragosa meda, fine, bona po allúere fogu, abbruschiare is procos, ma fintzes coment'e meighina po prus de unu male
Sinònimos e contràrios
abbruschiadinu,
alchemissa,
calecasu,
mortidhus,
muntedhos,
murgueus,
simu,
usciadina
/
cdh.buredha
Terminologia iscientìfica
rbl, rbc, Helichrysum italicum
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
hélichryse,
immortelle d'Italie
Ingresu
helichrysum
Ispagnolu
curry,
siempreviva
Italianu
elicriso
Tedescu
Italienische Strohblume.
alluevógu 1 , nm Definitzione iscova de argiolas o mundha domos, una genia de erba linnosa, fragosa, bona po iscobarzolas e auscare porcos Sinònimos e contràrios alacasu, bronzedhu, cocici, locasu, luchitu, lucrexu, mummueu, ossassi, spinedopis Terminologia iscientìfica rbl, Stachys glutinosa.
allufiadòri , agt, nm Definitzione
chi o chie papat meda
Sinònimos e contràrios
bentranu,
guturrosu,
ispuntineri,
mangiufoni
Frases
cussa est una cambarada de allufiadoris: gi est cosa de dhis donai a papai!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bambocheur
Ingresu
guzzler
Ispagnolu
tragón
Italianu
crapulóne
Tedescu
Schwelger.
allufiadúra , nf Definitzione
papada manna, de cosa meda
Sinònimos e contràrios
allufiamentu,
arrefega,
rebbota,
sassada,
sgallupu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bombance
Ingresu
gluttony,
guzzling
Ispagnolu
comilona
Italianu
cràpula,
gozzovìglia
Tedescu
Schwelgerei.
allufiài , vrb Definitzione
papare cun allurpimentu, a s'airada, a meda
Sinònimos e contràrios
acamufai,
atafiai,
bentugare,
mangiufai,
scantusciai
Frases
su Virrei, sassau de mangiusta, si allúfiat de aligusta! (L.Aresu)
Tradutziones
Frantzesu
faire ripaille
Ingresu
to glutton
Ispagnolu
devorar,
tragar
Italianu
divorare,
crapulare
Tedescu
schwelgen.
allufiaméntu , nm Sinònimos e contràrios allufiadura, arrefega, sassada, sgallupu Ètimu srd.