A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

alluadòri , nm: luatore Definitzione piscadore (a furinu) chi betat sa lua po cassare su pische Ètimu srd.

alluàdu , pps, agt: alluau, alluatu, luadu Definitzione de alluare; nau de erriu, chi dhue ant betau lua, chi dh'ant avelenau, tocau a lua o cun itesisiat chi noghet a gente e cosa; nau de ccn., chi est coment'e atontau, incantau / buca alluada = abberta, coment'e de pische mortu a lua, coment'e chie est abbaidendhe trassidu, ammeravizadu, atontadu Sinònimos e contràrios abbelenadu / abbabballocadu 2. ispantaus, coment'e piscis alluaus seus aturaus a castiai 3. immoi ca seis primada non boleis essiri… gei si nd'iat a arriri cussa buca alluada! (L.Cocco)◊ is piciochedhus ascurtànt a buca alluara is contus de su piscadori ◊ ses alluau che trota! Tradutziones Frantzesu pollué, halluciné, égaré Ingresu contaminated, dazed Ispagnolu contaminado, alucinado Italianu inquinato, allucinato Tedescu verseucht, halluziniert.

alluadúra , nf Definitzione su alluare o luare e fintzes s'efetu chi faet de pigare is fortzas, su cumprendhóniu Sinònimos e contràrios allulluradura / cundhidura, luonzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étourdissement Ingresu giddiness Ispagnolu aturdimiento Italianu stordiménto Tedescu Betäubung.

alluàe, alluài, alluàre , vrb: luai* Definitzione betare (a s’abba) sa lua, su velenu chi faet sa tupighedha de custu númene: bochit su pische; nau in cobertantza po gente, atontare Sinònimos e contràrios atoscai, atossicai Frases po piscai ant alluau is barrocus Tradutziones Frantzesu éblouir Ingresu to hallucinate Ispagnolu alucinar, envenenar Italianu allucinare, avvelenare Tedescu täuschen, vergiften.

alluàtu alluàdu

alluatzàdu , agt Definitzione alluau, avelenau a lua Ètimu srd.

alluatzài, alluatzàre , vrb Definitzione fàere luatzu, nau in su sensu de giare fortza Frases assurbita assurbita m'iscinitzas is venas, mi alluatzas, mi àrbigas e mi ponis forrogu Ètimu srd.

alluàu alluàdu

allubionàda , nf Definitzione su allubionare Ètimu srd.

allubionaméntu , nm Sinònimos e contràrios allubionada Ètimu srd.

allubionàre , vrb Definitzione si narat prus che àteru in su sensu de atontare, de no cumprèndhere su chi dhi est capitandho, a unu.

allucài allocài

allucheràtu , agt Definitzione illuminadu, chi dhue at lughe, allutu Sinònimos e contràrios allugorau Frases s'aposentu fit allucheratu cun bàtoro candhelas Ètimu srd.

alluchetàda , nf: alluchetata Definitzione su alluchetare; sa lampada, sa lughe chi faet su luchitu allutu, ma fintzes su lampu o àtera alluta, nau fintzes in su sensu de dificurtade manna, de perígulu, isparu Sinònimos e contràrios alluta / luinamentu 2. est a tronos e a lampos e a donzi alluchetada si apunzat e abbratzat su fizu assustadu 3. de candho zughiat su breve no aiat tentu mancu unu dolore de conca: e mih chi si ndhe aiat bidu de alluchetadas!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lueur, lueur des éclairs Ingresu flash Ispagnolu resplandor Italianu baglióre Tedescu blendendes Licht.

alluchetài , vrb: luchetare Definitzione friscare, serrare a lucheto, pònnere su lucheto Ètimu srd.

alluchetàre , vrb: alluchitae, alluchitai Definitzione meighinare su binu cun su tzúrfuru o luchitu allutu po abbarrare bonu; nau in cobertantza, imbriagare Sinònimos e contràrios insulfarare, zorfare / alluae, imbriagare 2. lu bidiat alluchetau, cudhu zòbanu ◊ canno sont totu alluchetatos bi la mertzant a cantare ◊ sas ispuntatas de pede t'istronant sa chervedhera, ti alluchetant sos ocros Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu soufrer, sulfurer Ingresu to sulphur Ispagnolu azufrar Italianu solforare Tedescu schwefeln.

alluchetàta alluchetàda

alluchetàu , pps, agt: alluchitatu, alluchitau, luchetadu* Definitzione de alluchetare; chi dhi ant postu su luchitu 2. su binu est bellu candu est forti e no est alluchitau ◊ su binu alluchetau (o postu in s'istrexu alluchetau) imbriagat Tradutziones Frantzesu sulfurisé Ingresu bisulphited Ispagnolu azufrado Italianu bisolfitato Tedescu geschwefelt.

alluchiàu , agt Definitzione allochiau, coment'e atontau.

alluchinzàre , vrb: allughinzare Definitzione allúere su fogu Sinònimos e contràrios allúere, alluminzare, imbièscere | ctr. studai Frases framaridas in su foghile, allughinzendhe s'aposentu, ilciarint sa cara de babbu e mama ◊ si alluchinzas su focu cochimus sa peta Ètimu srd.