alluchitadédhu , agt Definizione nau de ccn., chi at bufau meda, chi est alligru a binu Sinonimi e contrari abbenzinadu, allegrútzulu, alligrognu, inciadiu, pischiliau Etimo srd.
alluchitàe, alluchitài alluchetàre
alluchitàtu, alluchitau alluchetàu
allucidài , vrb: lucidai Definizione fàere lúghidu unu trastu frigandhodhu cun calecuna cosa Sinonimi e contrari alluxentai, illustrare Frasi tres anedhus de òru nci dhus betu a sa tinta po dhus allucidai…
allucionàre , vrb Definizione èssere a ispédhiu de calecuna cosa, mescamente de fémina o de ómine.
allucoràre , vrb Sinonimi e contrari illucherare, illugare, illughire, iscrariai Frasi duos candhelobbres allucorabant sa cara de su mortu Etimo srd.
alludài , vrb: ludai* Definizione
intrare su carru cun is boes a mare
Sinonimi e contrari
impogiare,
impischinare
Traduzioni
Francese
envaser,
s'enliser
Inglese
to swamp
Spagnolo
atascarse,
sonrodarse
Italiano
impantanare
Tedesco
im Schlamm versinken.
alludràe , vrb Sinonimi e contrari afangaciai, illudrare, illudrionare.
alludratzàre , vrb Definizione intrare a su ludrau, imbrutare de ludrau, de ludu Sinonimi e contrari ammodhocare, illudratzare Etimo srd.
alludraxàu , agt Definizione chi est brutu de ludu, de terra Sinonimi e contrari alludrigonau, illudrau, ludrigonau Frasi fut arendu e portat fintzas sa cara alludraxada.
alludrigonàu , agt Definizione chi est brutu de ludu (o fintzes de àteru) Sinonimi e contrari alludraxau, illudrau, ludrigonau Frasi gei ti ses afadosau, totu alludrigonau, garrigendi cun is procus! (T.Addari)◊ no fait a intrai a domu totu alludrigonau ◊ ses totu luntu e alludrigonau de su binu chi as bufau!
alludrinàe , vrb Definizione fàere su logu a ludu, a lotzinas Sinonimi e contrari allacorgiae, ammodhocare Etimo srd.
allúere , vrb: allúghere,
allui,
allúiri,
alluri,
allúxiri Definizione
fàere cumenciare a tènnere (su fogu), a giare lughe (una lampadina): nau de ccn., chi luego si leat arrennegu / pps. allúghidu, allutu
Sinonimi e contrari
achèndhere,
allumae,
atzèndhere,
incèndhere
| ctr.
bochire,
studai
Modi di dire
csn:
allúghere sa fatza a iscavanadas = pigai a bussinadas a faci; allúiri a unu = bogai fogu, nàrrere male de unu, bogàreli cosas chi no sunt
Frasi
allughe sa lampadina ca semus a s'iscuru! ◊ su manzanu in zerru sa prima cosa est de allúghere su fogu ◊ su fogu no alluit, no pigat pampa ◊ depis alluri su fogu po cori sa cosa
2.
ti allugo sa fatza a iscavanadas, si no mi l'agabbas! ◊ chi volet in s'aera su chisinu, sas molas allughídebbos in focu!
3.
issa fiat su masedúmini fatu a persona, su pobidhu si alluiat po dónnia cositedha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
allumer
Inglese
to light (up)
Spagnolo
encender
Italiano
accèndere
Tedesco
anzünden,
einschalten.
alluevógu , nm Definizione
erba, frore de Santa Maria o de Santu Zuvanne, genia de erba linnosa, fragosa meda, fine, bona po allúere fogu, abbruschiare is procos, ma fintzes coment'e meighina po prus de unu male
Sinonimi e contrari
abbruschiadinu,
alchemissa,
calecasu,
mortidhus,
muntedhos,
murgueus,
simu,
usciadina
/
cdh.buredha
Terminologia scientifica
rbl, rbc, Helichrysum italicum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hélichryse,
immortelle d'Italie
Inglese
helichrysum
Spagnolo
curry,
siempreviva
Italiano
elicriso
Tedesco
Italienische Strohblume.
alluevógu 1 , nm Definizione iscova de argiolas o mundha domos, una genia de erba linnosa, fragosa, bona po iscobarzolas e auscare porcos Sinonimi e contrari alacasu, bronzedhu, cocici, locasu, luchitu, lucrexu, mummueu, ossassi, spinedopis Terminologia scientifica rbl, Stachys glutinosa.
allufiadòri , agt, nm Definizione
chi o chie papat meda
Sinonimi e contrari
bentranu,
guturrosu,
ispuntineri,
mangiufoni
Frasi
cussa est una cambarada de allufiadoris: gi est cosa de dhis donai a papai!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bambocheur
Inglese
guzzler
Spagnolo
tragón
Italiano
crapulóne
Tedesco
Schwelger.
allufiadúra , nf Definizione
papada manna, de cosa meda
Sinonimi e contrari
allufiamentu,
arrefega,
rebbota,
sassada,
sgallupu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bombance
Inglese
gluttony,
guzzling
Spagnolo
comilona
Italiano
cràpula,
gozzovìglia
Tedesco
Schwelgerei.
allufiài , vrb Definizione
papare cun allurpimentu, a s'airada, a meda
Sinonimi e contrari
acamufai,
atafiai,
bentugare,
mangiufai,
scantusciai
Frasi
su Virrei, sassau de mangiusta, si allúfiat de aligusta! (L.Aresu)
Traduzioni
Francese
faire ripaille
Inglese
to glutton
Spagnolo
devorar,
tragar
Italiano
divorare,
crapulare
Tedesco
schwelgen.
allufiaméntu , nm Sinonimi e contrari allufiadura, arrefega, sassada, sgallupu Etimo srd.