A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbagiólu , nm, nf: abbajoa 1, abbajolu Definitzione busciuca prena de abbadúgia chi si faet in sa pedhe po abbruxaduras o pistaduras (pruschetotu in tretos de pedhe delicada a fortza de dha frigare trebballandho o camminandho) Sinònimos e contràrios abbaoga, fiodha Frases a fortza de tzapitare mi est essidu s'abbajolu in sas manos Terminologia iscientìfica mld Ètimu itl. acquaiolo Tradutziones Frantzesu cloque Ingresu water bubble Ispagnolu ampolla Italianu bólla acquaiòla Tedescu Wasserblase.

abbàgliu , nm: abbàrgiu, abbarju, abbarzu Definitzione sa cora de s'acoramentu chi in is terras aradas si faet a istúturu po arregòllere s'abba chi proet, a manera chi candho est meda no ndhe pighet sa terra (o fintzes in is ortos de monte po iscassare s'abba de s'erriu ca serbit po abbare); iscutulada manna de abba, abba apojada, logu de benatzu Sinònimos e contràrios cora, labbàrgiu, tímpana / abbadinu, bírrida, lotzina, trógliu Frases preparo un'abbarzu cun s'intentu de dare a sa natura s'imprenta de su coro e de sas manos mias ◊ atulaiant sa terra arada ispeendhe sos sulcos a manera de si aviare s'abba in s'abbarzu Ètimu ltn. aquarius.

abbagliucàre , vrb: abballucare, abbalucare Definitzione pigare a giogu, giogare, ma fintzes cunfúndhere is ideas de no pòdere cumprèndhere, coment'e atontare, incantare Sinònimos e contràrios abbabballocai, abbaucare, bebberecare, imbalaucare, ingiogaciai / abbanghelare, abbengare, abbentai, abberelare, ammodoinai, atolondrai, atontonare, atraucare, isturdinare, scilibriri, stolondrai, stontonai 1 Frases tue faghes a dognunu abbagliucare! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu amuser Ingresu to amuse Ispagnolu entretener Italianu baloccare Tedescu amüsieren.

abbagnàre , vrb: abbangiai, abbangiare, abbanzare 1, bagnai* Definitzione istare o pònnere a modhe in s'abba, betare abba o cosas deasi Sinònimos e contràrios abbangiuledhai, abbanzulare, abbugnare, ifúndhere, insúndhere, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire Frases sas làgrimas a poju ndhe las umpro a las gíghere pro abbangiare sa terra ◊ torras po ti abbanzare in su frúmene ◊ istídhius mannus apitzus mi arruint e totu mi abbàngiu (G.Solinas) 2. at própiu meda e seu totu abbangiau ◊ sentza pasu so andhadu abbanzadu dai bidhias e nie cascu (T.Becciu)◊ in domu mia proit in dónnia logu: apenas istídhiat seu abbangiau! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mouiller Ingresu to wet Ispagnolu mojar, bañar Italianu bagnare Tedescu naß machen.

abbàgnu , nm: bagna Definitzione cundhimentu po papares, pruschetotu su chi si faet cun tamatas po is macarrones Ètimu srd.

abbagòrra abbacòrra

abbagòta abbacòta

abbagotàdu , pps Definitzione de abbagotare.

abbagotàre abbacotàre

abbagràsta abbacràsta

abbaidàda abbadiàda

abbaidàe, abbaidàre abbadiài

abbàidu , nm Definitzione su abbaidare / èssere in s'a. de carchi cosa = abbaidendhe coment'e ispetendhe, disizendhe, apitu a carchi cosa, in s'aficu de…, in s'isetu Sinònimos e contràrios abbaidada, castiada 2. pro che acabbare sa faina fio in s’abbàidu de sos amigos, ma no si che ndh’at iscampiadu Ètimu srd.

abbaitàre abbadiài

abbajanàre , vrb Definitzione torrare a piciochedhu, a giòvono Sinònimos e contràrios apicinniri, apitzinnare, impisedhire, ingiovanèssiri | ctr. assenecare, imbeciai 2. sos orizos suos torraiant a nou su coróvulu e abbajanaiant sa perdighe chi sa cojuada frisca deviat aparitzare a su maridu pro sa prima note (P.Mura) Ètimu srd.

abbajàre , vrb Sinònimos e contràrios ammaraizare, isbaudire, ispantai Frases sa pisedha abbaidaiat cun ojos abbajados su pane chi s'ofiaiat coghindhe ◊ a sa nova mala, sa pitzinna resteit abbajada Ètimu itl. abbagliare.

abbajòla , nf Definitzione babbautzu pintadu, baca de Deu, de Babbu Mannu, de Nostra Segnora, de Santa Maria, de santu Giuanne, sa nigola o fintzes cadhu de santu Ainzu, su bobboi a mesa luna cun is primas alas orrúbias a sete o a deghe pintirighinos niedhos, o cun alas grogas a deghe pintirighinos niedhos (is alas de asuta funt fines fines e de colore mudóngiu segundu sa lughe) Sinònimos e contràrios abbasanta 1, babbajola, bibbiolanda, chiola, majola, mandioba, mariapesabola, mariola, marizola, mimiola, pupusedha, tzicamariola Frases bi at abbajolas e alipintas bolendhe bassas Terminologia iscientìfica crp, coccinella septem-punctata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coccinelle Ingresu ladybird Ispagnolu mariquita Italianu coccinèlla Tedescu Marienkäfer.

abbajòla 1, abbajólu abbagiólu

abbajólu 1 , nm Definitzione chie tenet s'impreu de carrare abba; istrégiu a pònnere abba (genia de frascu de ortigu cun duos istampos) Sinònimos e contràrios acuadori, acueri, carrajolu / lacu, pica Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu porteur d’eau Ingresu water-carrier Ispagnolu aguador Italianu acquaiòlo Tedescu Wasserträger, Wassertrog.

abbajonàdu , pps, agt Definitzione de abbajonare; nau de ccn., chi portat is palas ingobbadas, chi portat sa gobba Sinònimos e contràrios allachedhadu, indortigadu / aggobbedhau, bàdulu, corcobau, giumburudu, grinci, paligrobedhatzu, rumbosu, tzumbosu | ctr. ténneru Tradutziones Frantzesu bossu Ingresu humpbacked (adg), humpback (noun) Ispagnolu corcovado, jorobado Italianu ingobbito, cifòtico Tedescu gekrümmt, bucklig (e).