A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbadèra , nf Definitzione genia de istrégiu fatu po pigare abba de pòdere betare ispainada a frores o àtera cosa pitica prantada; fintzes genia de mobbíliu cun istrégiu adatu de dhue pònnere abba po si samunare is manos, sa cara, cun s'isprigu ananti Sinònimos e contràrios abbadore, arrisciadore Ètimu srd.

abbadèssa , nf: badèscia Definitzione sa superiora in su cunventu de is mòngias Terminologia iscientìfica prf Tradutziones Frantzesu abbesse Ingresu abbess Ispagnolu abadesa Italianu badéssa Tedescu Äbtin.

abbadhàre , vrb Definitzione su si fàere a badhu, intostare coment’e callu o corgiolu Sinònimos e contràrios acorgiare, acorzolare, aggadhare, incallire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu devenir calleux Ingresu to harden Ispagnolu encallecerse, curtir Italianu incallirsi Tedescu schwielig werden, sich verhärten.

abbadharinàdu , agt Definitzione si narat de unu chi est a illuinamentu, chi est che imbriagu Sinònimos e contràrios abbadhinadu, abbatzinadu, iscimingiau, sculubiau / atolondrau Frases intendhendhe chi sa Sardigna tenet setemiza nuraghes bi arreei abbadharinadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étourdi Ingresu dazed Ispagnolu aturdido Italianu stordito Tedescu betäubt.

abbadherigadúra , nf Definitzione su si abbadherigare Sinònimos e contràrios abbedhérigu Ètimu srd.

abbadherigàre , vrb: abbedherigare Definitzione intostare, nau de frutuàriu chentza lómpiu, o fintzes tostau de su fritu (e deosi de su pane cruo puru); prnl. nau de una persona candho no torrat àlidu de su dispraxere o fintzes de s’errisu, e in cobertantza si narat fintzes po mòrrere Sinònimos e contràrios ammustèlchere, dilmagiare, disimainai, ingortigai, sdemmaniai / intostai Frases addaghi at ischidu chi fit mortu su fizu, sa mama si ch'est abbadherigada ◊ a ndhe tenes de risu: mih no ti che abbadhérighes, mih! ◊ male chi dh'abbadhérighet! 2. custa cosa no est lómpida: est abbadherigada ◊ bi ndhe aiat de s'abbadherigare, de su risu ◊ si ch'est abbadherigadu de su prantu, su pitzinnu ◊ su pane cheret cuguzadu bene ca sinono si che abbadhérigat, no bi pesat 3. candho mi che abbadhérigo faghide comente cherides, ma fintzas a candho abbarro biu inoghe cumandho deo! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'évanouir Ingresu to faint Ispagnolu desmayarse Italianu cadére in delìquio Tedescu in Ohnmacht fallen.

abbadhinaméntu , nm Sinònimos e contràrios abbatzinamentu, ammolighinzu, atambainamentu, bacinedha, batzinu 1, imbatzinamentu, insimíngiu, loinu, luinore Ètimu srd.

abbadhinàre , vrb Sinònimos e contràrios abbatzinare, ammolighinare, atambainare, ibbadhinare, imbatzinare, ingadhinae, scimingiai Ètimu srd.

abbadía , nf: abbatzia Sinònimos e contràrios cumbentu, monastériu Frases pesant pretu paret su bene de s'abbadia! Tradutziones Frantzesu abbaye Ingresu abbey Ispagnolu abadía Italianu abbazìa Tedescu Abtei.

abbadiàda , nf: abbaidada Definitzione su castiare, su furriare is ogos a castiare, su castiare a sa lestra Sinònimos e contràrios annotada, castiada, cumpassada, mirada, ocrada Frases dàeli un'abbaidada a cussa cosa! ◊ l'at sighida cun s'abbaidada e l'at bida bolendhesiche ◊ bi aiat totu unu troboju de abbaidadas pro fàghere a cumprèndhere a su cumpanzu su vàgliu e rivàgliu, zoghendhe a cartas ◊ s'abbaidada de cussu corvu naraiant chi batiat disaura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup d’oeil Ingresu glance, peep, check Ispagnolu ojeada, mirada, vistazo Italianu guardata, scórsa, sbirciata, contròllo Tedescu Durchsicht.

abbadiài, abbadiàre , vrb: abbaidae, abbaidare, abbaitare, badiare Definitzione castiare, apèrrere e girare is ogos po bíere sa cosa; giare atentzione, atèndhere a una cosa o a unu; abbarrare ammammalucaos coment’e timendho, chentza fàere nudha, chentza de ischire ite fàere; castiare o pentzare a una cosa ibertandhodha, agiummai coment’e domandhandhodha, o, si est cosa de giare, èssere coment’e dispràxios, no tènnere su coràgiu de dha giare (ma dhu narant sèmpere cun sa nega po nàrrere su ctr.: no l'abbàidat, no si abbàidat, a./no a. s'ispesa/a s'ispesa, su perígulu/a su perígulu, su sacrifítziu/a su sacrifítziu); tènnere arrespetu / impr. abbà! Sinònimos e contràrios allutzare, annotare, apompiai, badrare, cadebai, castiai, colbiare, isperare 1, labai, mirai / apitare Maneras de nàrrere csn: a. a unu a carrones = abbaidare cun tropu rispetu a unu, istàreli in dainanti unu pagu guvardu, coment'e timindhe; abbaidaresindhe = castiaisí apari in faci coment'e po bòlliri isciri o cumprèndiri ccn. cosa; a. una fémina, una màchina, una bestimenta = iscioberai, decídiri cali pigai; no bi ndhe at unu de abbaidare = funt unu peus o prus légiu de s'àteru, mancunu bonu; abbàida a tie = fai comenti creis! Frases cussus antzianus passant oras e oras in cumpannia a abbadiai sa zenti chi passat ◊ abbàida a bídere si b'at zente, chi apo intesu una boghe! ◊ abbàida candho faghes sa cosa, abberi sos ogros si no cheres fàghere abbunzos! ◊ deo abbàido a mie, a bídere si est zustu su chi fato, no ponzo fatu de sos àteros ◊ abbàida sos pecos tuos, cantu chi chircas sos anzenos! ◊ ite ses abbadiandhe a ogos trotos?! 2. ancu ti calet tronu: m'abbàida a bídere ite at fatu!…◊ abbaidade a non bos lassare ingannare! 3. bètali francas a su triballu, no ti lu abbàides! ◊ no mi lu abbàido ca isse est síndhigu, no: su chi tenzo de nàrrere bi lu naro! ◊ no sento ca andho sordau: solu sento sa pitzinna chi mi apo abbadiau 4. cherent combidados a chenare, sos amigos tuos, ca l'abbàidant ◊ a sos cojados noos lis cheret fatu unu bellu donu, ca l'abbàidant, ca issos puru ndhe ant fatu a nois ◊ compare si ndhe tenet, dinari, sos chentu miza no los abbàidat: lu daet e toca! ◊ como istamus abbaidèndhennos su dinari: ispesu cheret, candho tocat, za bi est! 5. imbarendhe sa peta, ma cudha peta no arriviat ancora: tandho comintzant a si ndhe abbaidare apare e a fàghere sos pensamentos piús istrambos Ètimu itl. guaitare Tradutziones Frantzesu regarder Ingresu to look, to watch Ispagnolu mirar Italianu guardare Tedescu ansehen, schauen.

abbadinàre , vrb Definitzione arrennèscere a bínchere, a cumandhare una fortza, su dha superare cun àtera fortza Sinònimos e contràrios abbotinare, acacigai, bíncere, craspuare, destrui Frases candho no podes abbadinare su cabadhu matzucas sa sedha ◊ su bumbu meda lis aiat provau sos chircos e a unu a unu los aiat abbadinaos ◊ aiat prantu a sa muda abbadinau dae unu disisperu prus nighedhu de sa morte ◊ cudhas maladias chi eris no si resessiat a las abbadinare oe las sanant chin una suposta ◊ potas abbadinare s'iscuru! Tradutziones Frantzesu soumettre Ingresu to subdue, to win Ispagnolu someter Italianu sottométtere, víncere Tedescu unterwerfen, besiegen.

abbadinàrgiu , nm: abbadrinalzu Definitzione logu de abbadrinu, de benatzu, inue sumit abba Sinònimos e contràrios abbadrinosu Frases sunt pianuras de abbadrinalzu, ricas de pischinas mannas de abba ◊ no fait a dhui passai in s'abbadinàrgiu Terminologia iscientìfica slg. Ètimu srd.

abbadínu , nm, nf, agt: abbadrinu, abbardinu, abbatrina Definitzione logu de benatzu, inue dhue at abba meda Sinònimos e contràrios abbàgliu, bràdinu, bràina, ifustura, tónchine Frases cun s'aradura sas terras mesu mortas torrant bias e s'abbadrinu benit bonificadu ◊ Aritzo fiat bivindho in s'abbadinu, dae s'alluvione 2. trazant una rughe in ficada pedrosa e abbadrina Terminologia iscientìfica slg.

abbadítzu , agt Definitzione nau de terra, de logu, chi si podet abbare, chi faet a dhue passare s'abba Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu irrigable Ingresu irrigable Ispagnolu regadío Italianu irrigàbile Tedescu bewässerbar.

abbadógiu, abbadógliu, abbadólzu , nm, nf: abbadòrgia, abbadorju, abbadorzu, abbatógliu, abbatórgiu, acuadórgiu 1, acuadroxa, acuadroxu Definitzione logu inue bufat o si faet bufare su bestiàmene, fintzes funtana Sinònimos e contràrios biberadóriu, bidorzu, peberadóriu, umiadroxu Frases sos tazos si sunt atrumados in s'abbadolzu ◊ sont annatos a li luvare s'abbatógliu de su bestiàmene ◊ su bestiàmini si àcuat in s'acuadroxu ◊ su carretoneri si est firmau in s'acuadroxa po fai bufai su cuadhu Ètimu ltn. aquatorium Tradutziones Frantzesu abreuvoir Ingresu trough (drinking) Ispagnolu abrevadero Italianu abbeveratóio Tedescu Tränke.

abbadòre , nm Definitzione genia de istrégiu fatu po ingòllere abba de pòdere betare ispainada a frores o àtera cosa pitica prantada Sinònimos e contràrios abbadera, arrisciadore, bagnarola Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu arrosoir Ingresu watering can Ispagnolu regadera Italianu innaffiatóio Tedescu Gießkanne.

abbadòrgia, abbadórju, abbadórzu abbadógiu

abbadrína , nf Definitzione bubburuca prena de abbadúgia in sa carre bia; a logos si narat fintzes a is piringiones Sinònimos e contràrios bubbulica, buciuca, fiodha, ilfiodha / filinzone, maninzone, pedinzone, pilinzone 2. no fato che ratare, cun custas abbadrinas! Ètimu srd.

abbadrinàlzu abbadinàrgiu