A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

abbagiólu , nm, nf: abbajoa 1, abbajolu Definizione busciuca prena de abbadúgia chi si faet in sa pedhe po abbruxaduras o pistaduras (pruschetotu in tretos de pedhe delicada a fortza de dha frigare trebballandho o camminandho) Sinonimi e contrari abbaoga, fiodha Frasi a fortza de tzapitare mi est essidu s'abbajolu in sas manos Terminologia scientifica mld Etimo itl. acquaiolo Traduzioni Francese cloque Inglese water bubble Spagnolo ampolla Italiano bólla acquaiòla Tedesco Wasserblase.

abbàgliu , nm: abbàrgiu, abbarju, abbarzu Definizione sa cora de s'acoramentu chi in is terras aradas si faet a istúturu po arregòllere s'abba chi proet, a manera chi candho est meda no ndhe pighet sa terra (o fintzes in is ortos de monte po iscassare s'abba de s'erriu ca serbit po abbare); iscutulada manna de abba, abba apojada, logu de benatzu Sinonimi e contrari cora, labbàrgiu, tímpana / abbadinu, bírrida, lotzina, trógliu Frasi preparo un'abbarzu cun s'intentu de dare a sa natura s'imprenta de su coro e de sas manos mias ◊ atulaiant sa terra arada ispeendhe sos sulcos a manera de si aviare s'abba in s'abbarzu Etimo ltn. aquarius.

abbagliucàre , vrb: abballucare, abbalucare Definizione pigare a giogu, giogare, ma fintzes cunfúndhere is ideas de no pòdere cumprèndhere, coment'e atontare, incantare Sinonimi e contrari abbabballocai, abbaucare, bebberecare, imbalaucare, ingiogaciai / abbanghelare, abbengare, abbentai, abberelare, ammodoinai, atolondrai, atontonare, atraucare, isturdinare, scilibriri, stolondrai, stontonai 1 Frasi tue faghes a dognunu abbagliucare! Etimo itl. Traduzioni Francese amuser Inglese to amuse Spagnolo entretener Italiano baloccare Tedesco amüsieren.

abbagnàre , vrb: abbangiai, abbangiare, abbanzare 1, bagnai* Definizione istare o pònnere a modhe in s'abba, betare abba o cosas deasi Sinonimi e contrari abbangiuledhai, abbanzulare, abbugnare, ifúndhere, insúndhere, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire Frasi sas làgrimas a poju ndhe las umpro a las gíghere pro abbangiare sa terra ◊ torras po ti abbanzare in su frúmene ◊ istídhius mannus apitzus mi arruint e totu mi abbàngiu (G.Solinas) 2. at própiu meda e seu totu abbangiau ◊ sentza pasu so andhadu abbanzadu dai bidhias e nie cascu (T.Becciu)◊ in domu mia proit in dónnia logu: apenas istídhiat seu abbangiau! Etimo srd. Traduzioni Francese mouiller Inglese to wet Spagnolo mojar, bañar Italiano bagnare Tedesco naß machen.

abbàgnu , nm: bagna Definizione cundhimentu po papares, pruschetotu su chi si faet cun tamatas po is macarrones Etimo srd.

abbagòrra abbacòrra

abbagòta abbacòta

abbagotàdu , pps Definizione de abbagotare.

abbagotàre abbacotàre

abbagràsta abbacràsta

abbaidàda abbadiàda

abbaidàe, abbaidàre abbadiài

abbàidu , nm Definizione su abbaidare / èssere in s'a. de carchi cosa = abbaidendhe coment'e ispetendhe, disizendhe, apitu a carchi cosa, in s'aficu de…, in s'isetu Sinonimi e contrari abbaidada, castiada 2. pro che acabbare sa faina fio in s’abbàidu de sos amigos, ma no si che ndh’at iscampiadu Etimo srd.

abbaitàre abbadiài

abbajanàre , vrb Definizione torrare a piciochedhu, a giòvono Sinonimi e contrari apicinniri, apitzinnare, impisedhire, ingiovanèssiri | ctr. assenecare, imbeciai 2. sos orizos suos torraiant a nou su coróvulu e abbajanaiant sa perdighe chi sa cojuada frisca deviat aparitzare a su maridu pro sa prima note (P.Mura) Etimo srd.

abbajàre , vrb Sinonimi e contrari ammaraizare, isbaudire, ispantai Frasi sa pisedha abbaidaiat cun ojos abbajados su pane chi s'ofiaiat coghindhe ◊ a sa nova mala, sa pitzinna resteit abbajada Etimo itl. abbagliare.

abbajòla , nf Definizione babbautzu pintadu, baca de Deu, de Babbu Mannu, de Nostra Segnora, de Santa Maria, de santu Giuanne, sa nigola o fintzes cadhu de santu Ainzu, su bobboi a mesa luna cun is primas alas orrúbias a sete o a deghe pintirighinos niedhos, o cun alas grogas a deghe pintirighinos niedhos (is alas de asuta funt fines fines e de colore mudóngiu segundu sa lughe) Sinonimi e contrari abbasanta 1, babbajola, bibbiolanda, chiola, majola, mandioba, mariapesabola, mariola, marizola, mimiola, pupusedha, tzicamariola Frasi bi at abbajolas e alipintas bolendhe bassas Terminologia scientifica crp, coccinella septem-punctata Etimo srd. Traduzioni Francese coccinelle Inglese ladybird Spagnolo mariquita Italiano coccinèlla Tedesco Marienkäfer.

abbajòla 1, abbajólu abbagiólu

abbajólu 1 , nm Definizione chie tenet s'impreu de carrare abba; istrégiu a pònnere abba (genia de frascu de ortigu cun duos istampos) Sinonimi e contrari acuadori, acueri, carrajolu / lacu, pica Terminologia scientifica stz Etimo srd. Traduzioni Francese porteur d’eau Inglese water-carrier Spagnolo aguador Italiano acquaiòlo Tedesco Wasserträger, Wassertrog.

abbajonàdu , pps, agt Definizione de abbajonare; nau de ccn., chi portat is palas ingobbadas, chi portat sa gobba Sinonimi e contrari allachedhadu, indortigadu / aggobbedhau, bàdulu, corcobau, giumburudu, grinci, paligrobedhatzu, rumbosu, tzumbosu | ctr. ténneru Traduzioni Francese bossu Inglese humpbacked (adg), humpback (noun) Spagnolo corcovado, jorobado Italiano ingobbito, cifòtico Tedesco gekrümmt, bucklig (e).