abbagiólu , nm, nf: abbajoa 1,
abbajolu Definizione
busciuca prena de abbadúgia chi si faet in sa pedhe po abbruxaduras o pistaduras (pruschetotu in tretos de pedhe delicada a fortza de dha frigare trebballandho o camminandho)
Sinonimi e contrari
abbaoga,
fiodha
Frasi
a fortza de tzapitare mi est essidu s'abbajolu in sas manos
Terminologia scientifica
mld
Etimo
itl.
acquaiolo
Traduzioni
Francese
cloque
Inglese
water bubble
Spagnolo
ampolla
Italiano
bólla acquaiòla
Tedesco
Wasserblase.
abbàgliu , nm: abbàrgiu, abbarju, abbarzu Definizione sa cora de s'acoramentu chi in is terras aradas si faet a istúturu po arregòllere s'abba chi proet, a manera chi candho est meda no ndhe pighet sa terra (o fintzes in is ortos de monte po iscassare s'abba de s'erriu ca serbit po abbare); iscutulada manna de abba, abba apojada, logu de benatzu Sinonimi e contrari cora, labbàrgiu, tímpana / abbadinu, bírrida, lotzina, trógliu Frasi preparo un'abbarzu cun s'intentu de dare a sa natura s'imprenta de su coro e de sas manos mias ◊ atulaiant sa terra arada ispeendhe sos sulcos a manera de si aviare s'abba in s'abbarzu Etimo ltn. aquarius.
abbagliucàre , vrb: abballucare,
abbalucare Definizione
pigare a giogu, giogare, ma fintzes cunfúndhere is ideas de no pòdere cumprèndhere, coment'e atontare, incantare
Sinonimi e contrari
abbabballocai,
abbaucare,
bebberecare,
imbalaucare,
ingiogaciai
/
abbanghelare,
abbengare,
abbentai,
abberelare,
ammodoinai,
atolondrai,
atontonare,
atraucare,
isturdinare,
scilibriri,
stolondrai,
stontonai 1
Frasi
tue faghes a dognunu abbagliucare!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
amuser
Inglese
to amuse
Spagnolo
entretener
Italiano
baloccare
Tedesco
amüsieren.
abbagnàre , vrb: abbangiai,
abbangiare,
abbanzare 1,
bagnai* Definizione
istare o pònnere a modhe in s'abba, betare abba o cosas deasi
Sinonimi e contrari
abbangiuledhai,
abbanzulare,
abbugnare,
ifúndhere,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Frasi
sas làgrimas a poju ndhe las umpro a las gíghere pro abbangiare sa terra ◊ torras po ti abbanzare in su frúmene ◊ istídhius mannus apitzus mi arruint e totu mi abbàngiu (G.Solinas)
2.
at própiu meda e seu totu abbangiau ◊ sentza pasu so andhadu abbanzadu dai bidhias e nie cascu (T.Becciu)◊ in domu mia proit in dónnia logu: apenas istídhiat seu abbangiau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mouiller
Inglese
to wet
Spagnolo
mojar,
bañar
Italiano
bagnare
Tedesco
naß machen.
abbàgnu , nm: bagna Definizione cundhimentu po papares, pruschetotu su chi si faet cun tamatas po is macarrones Etimo srd.
abbagòrra abbacòrra
abbagòta abbacòta
abbagotàdu , pps Definizione de abbagotare.
abbagotàre abbacotàre
abbagràsta abbacràsta
abbaidàda abbadiàda
abbaidàe, abbaidàre abbadiài
abbàidu , nm Definizione su abbaidare / èssere in s'a. de carchi cosa = abbaidendhe coment'e ispetendhe, disizendhe, apitu a carchi cosa, in s'aficu de…, in s'isetu Sinonimi e contrari abbaidada, castiada 2. pro che acabbare sa faina fio in s’abbàidu de sos amigos, ma no si che ndh’at iscampiadu Etimo srd.
abbaitàre abbadiài
abbajanàre , vrb Definizione torrare a piciochedhu, a giòvono Sinonimi e contrari apicinniri, apitzinnare, impisedhire, ingiovanèssiri | ctr. assenecare, imbeciai 2. sos orizos suos torraiant a nou su coróvulu e abbajanaiant sa perdighe chi sa cojuada frisca deviat aparitzare a su maridu pro sa prima note (P.Mura) Etimo srd.
abbajàre , vrb Sinonimi e contrari ammaraizare, isbaudire, ispantai Frasi sa pisedha abbaidaiat cun ojos abbajados su pane chi s'ofiaiat coghindhe ◊ a sa nova mala, sa pitzinna resteit abbajada Etimo itl. abbagliare.
abbajòla , nf Definizione
babbautzu pintadu, baca de Deu, de Babbu Mannu, de Nostra Segnora, de Santa Maria, de santu Giuanne, sa nigola o fintzes cadhu de santu Ainzu, su bobboi a mesa luna cun is primas alas orrúbias a sete o a deghe pintirighinos niedhos, o cun alas grogas a deghe pintirighinos niedhos (is alas de asuta funt fines fines e de colore mudóngiu segundu sa lughe)
Sinonimi e contrari
abbasanta 1,
babbajola,
bibbiolanda,
chiola,
majola,
mandioba,
mariapesabola,
mariola,
marizola,
mimiola,
pupusedha,
tzicamariola
Frasi
bi at abbajolas e alipintas bolendhe bassas
Terminologia scientifica
crp, coccinella septem-punctata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coccinelle
Inglese
ladybird
Spagnolo
mariquita
Italiano
coccinèlla
Tedesco
Marienkäfer.
abbajòla 1, abbajólu abbagiólu
abbajólu 1 , nm Definizione
chie tenet s'impreu de carrare abba; istrégiu a pònnere abba (genia de frascu de ortigu cun duos istampos)
Sinonimi e contrari
acuadori,
acueri,
carrajolu
/
lacu,
pica
Terminologia scientifica
stz
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
porteur d’eau
Inglese
water-carrier
Spagnolo
aguador
Italiano
acquaiòlo
Tedesco
Wasserträger,
Wassertrog.
abbajonàdu , pps, agt Definizione
de abbajonare; nau de ccn., chi portat is palas ingobbadas, chi portat sa gobba
Sinonimi e contrari
allachedhadu,
indortigadu
/
aggobbedhau,
bàdulu,
corcobau,
giumburudu,
grinci,
paligrobedhatzu,
rumbosu,
tzumbosu
| ctr.
ténneru
Traduzioni
Francese
bossu
Inglese
humpbacked (adg),
humpback (noun)
Spagnolo
corcovado,
jorobado
Italiano
ingobbito,
cifòtico
Tedesco
gekrümmt,
bucklig (e).