A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

arrochitàre , vrb Definitzione pònnere su rocu, s’arraiga a su pisu, tamatas, bide, o àteru; si narat puru de is matas, e fintzes de sa gente, candho no bolent crèschere o faent créschia istentosa, metzana Sinònimos e contràrios arradicare 2. m'abbàida cussu péssighe arrochitèndhesi! Ètimu srd.

arrochizàre , vrb Definitzione impeltinare, giare infestu, ifadu, nàrrere cosa de fàere arrennegare, ofèndhere Sinònimos e contràrios abbituperare, aciociai, afrentai, aggravae, desdorai, disprejare, ilzenzare, innorare, ispresciare, ofèndhere Frases làssala in pasu: proite l'arrochizas?! Tradutziones Frantzesu insulter Ingresu to insult Ispagnolu insultar, escarnecer Italianu insultare Tedescu beleidigen.

arrociàdu , agt Sinònimos e contràrios arrotzadu / subrasseidu Ètimu spn. arrojado Tradutziones Frantzesu résolu Ingresu determined Ispagnolu resuelto Italianu risoluto Tedescu entschlossen.

arrociàlla arretzàllas

arrociallài , vrb Definitzione bogare iscusas, arreghèscias, arretzallas Ètimu srd.

arrociàre , vrb: arrotzai, arrotzare Definitzione istare andhandho, in giru, fintzes forrogare cricandho cosa (e cricare de ischire cosa); su si apartare, pònnere a una parte, aprigare / andai arrotza arrotza = istare in ziru chirchendhe Sinònimos e contràrios arrodeare, arruxulare, bandhulare, garronai, istrusciare, molingiae / acostai, frànghere, apigai, apogiai, trancire, tròciri / annariare Frases in atonzu arròciant sos porcos a s'ingrassa de sa landhe elichina (S.Zichi) 2. mellus chi ti arrotzis, tanti no ti dhu nau! ◊ po prexeri, si arrotzat unu pagu po mi lassai passai? ◊ dèu mi arrotzu a su muru, bosatrus artziais po castiai ◊ arrotzai sa perda e intrai! ◊ fut pruendi meda e si funt arrotzaus in d-una domu Tradutziones Frantzesu flâner, fouiller, épier Ingresu to stroll Ispagnolu vagar, vagabundear Italianu girellare, curiosare Tedescu umherschlendern.

arrocràxa arrocàxa

arrocrolàxu , nm Definitzione logu totu orrocas Sinònimos e contràrios arrocaxa, arrochibi.

arrócu , nm Sinònimos e contràrios abbrúnciu, atzupu, barrancu, imbrúnchinu, imbrunchioni, intúvida, trambucada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu trébuchement Ingresu obstacle Ispagnolu tropiezo Italianu inciampo Tedescu Stolpern.

arrócu 1 , nm Definitzione logu fatu po mantènnere bestiàmene inserrau, ue acorrare o firmare o mantènnere a ccn. o bestiàmene / intrare in a. = intrare in cuadernu, iscurtare sa resone, cumbíncheresi Sinònimos e contràrios acorradolzu, acorramentu, acorru Frases in d-unu bíviu acatamus un'arrocu: duos carabbineris a un'ala, duos a s'àtera a fusile puntau 2. in s'arrocu a isse l'abberint su passu cun rispetu ◊ in cuiles de pastores e arrocos de narvonajedhos fint sacras sas usàntzias 3. no si li faghet a lu fàghere intrare in arrocu Ètimu srd.

arrócu 2 , nm: irrocu*, orrocu Sinònimos e contràrios apeomu, frastima, frastinzu.

arròda , nf: arrora, orroda, roda* Definitzione genia de imbentu, de forma tundha, chi girat in d-unu fusu intrau in mesu in mesu, de impreu mannu meda po comente faet fàcile su movimentu siat ca míminat s'atritu o frigamentu e siat ca funtzionat de leva; sa màchina de is pingiaderis, sa chi girandho dhis permitit de fàere istrégiu tundhu; su istare a rodeu de ccn. o de calecuna cosa / min. arrodedha, rodedha, rodighedha, rotedha; partes de un'a. = su butu (nughe de s'orroda, ue intrat su fusu), is ràgios (orrugos de cosa chi de sa nughe andhant a su cricu), su cricu (oru de fora, lisu, a dentes o fintzes a canale); genias de orroda: a dentes, a rajos, prena (a. de panga e tàgiu), a càmera de ària Maneras de nàrrere csn: cratzonis de a. = sas ragas de furesi; a., roda de mannugros (de vinti a chimbanta) = postorzu; arrodedha 1, rodighedha de su benugu = rudéula, zoculana, s'ossu curtzu de su benugru, a s'ala de nanti; a. de su ballu = ballu tundhu, zenia de ballu chi totugantos si leant a manudenta fintzas a serrare a inghíriu Frases is arrodas de is màchinas funt de gomma, is arrodas de su trenu de aciarxu 2. fadeus duas dis de arroda, cun circulledhus, cannugas e furriadroxas, gara poética 3. dhi fait s'arroda unu piciocu ◊ tenis axiu fendimí s’arroda: dèu no mi ghetu che musca a su meli!(Pillai) Tradutziones Frantzesu roue Ingresu wheel Ispagnolu rueda Italianu ruòta Tedescu Rad.

arrodàda , nf Definitzione su arrodare Sinònimos e contràrios acutada, afiladura, arrodadura Ètimu srd.

arrodadòre, arrodadòri , nm Definitzione maistu chi arrodat ainas Sinònimos e contràrios acutadore, acutzaverru, ismoladore Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rémouleur Ingresu knife-grinder Ispagnolu afilador Italianu arrotino Tedescu Schleifer.

arrodàdu , pps, agt: arrodau, orrodadu Definitzione de arrodare; chi est acutzau; in cobertantza nau de unu, chi si arrennegat luego e no faet a dhi nàrrere nudha ca arrespondhet male, chi est foedhandho cun airu: nau de cosa, chi faet efetu, chi serbit bene a s’iscopu Sinònimos e contràrios segante | ctr. ingudru Frases su messadori at arrodau is fracis 2. ndh'at bogadu una resorza arrodada che resorza de arva 3. za ses arrodadu, oe: no faghet a ti nàrrere nudha chi deretu ti fúrrias! ◊ a isse sas paràgulas l'issiant arrodadas e atzudas.

arrodadúra , nf: rodadura Definitzione su arrodare, su fàere prus segante un'aina bogandhodhi méngius s'atza Sinònimos e contràrios acutadura, afiladura, arrodada, smoladura | ctr. ingurdadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affilage, aiguisage, affûtage Ingresu sharpening Ispagnolu afiladura Italianu affilatura Tedescu Schleifen.

arrodài , vrb Definitzione fàere s'orroda, calecuna cosa a bisura de orroda Frases palleri, est cuntentu che puxi, arrodendu cument'e unu piocu!

arrodài 1 , vrb: arrodare, orrodare, rodare Definitzione bogare s'atza a un'aina po segare méngius Sinònimos e contràrios acuciai, aggurdare, apuntai, immolare, molare 1 | ctr. ingurdai, irmarrare Maneras de nàrrere csn: arrodar'e dentes = tzacarrai, cirrichiai is dentis, frigare sas dentes apare a forte de pàrrere traghedhendhe cosa àrrida, prus che àteru pro arrennegu, dolore forte e gai; arrodare sa limba = faisí acutzus de língua po fuedhai meda e fintzas de tressu, cun airu Frases arrodae sa ferramenta ca comintzamus a irfundhare in su padente! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aiguiser, affûter Ingresu to sharpen Ispagnolu afilar Italianu arrotare Tedescu schleifen.

arrodànu , agt, nm Definitzione chi o chie istat a rodeu in crica de ingannare s'àteru Sinònimos e contràrios imbolicantinu, imbusteri, ingheniosu Ètimu srd.

arrodàre arrodài 1