ciupíre , vrb.: aciupiri Sinònimos e contràrios aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbiri Frases dhi fut essia sa conca a fruschedhas e po ndhe ciupire sa matéria poniat paperi.
ciúpu , nm Definitzione
una genia de linnabru, sa calidade niedha, o puglielma puntuda
Sinònimos e contràrios
poboria,
puglielma,
pupulione
Terminologia iscientìfica
mtm, Populus nigra
Tradutziones
Frantzesu
peuplier noir
Ingresu
black poplar
Ispagnolu
álamo negro
Italianu
piòppo néro
Tedescu
Schwarzpappel.
ciúra , nf: giura* 1 Sinònimos e contràrios giuramentu Frases mi faghet totu sos contos ponzèndhemi in ciura "Piangas a chie istimas de piús, si contas!"
ciuraméntu , nm: giuramentu*, zuramentu Sinònimos e contràrios giura Frases chin mannedha aiamus fatu unu ciuramentu: non mi deviat costoire nudha, mi deviat nàrrere totu.
ciuràre , vrb: giurai*, giurare, zurare Definitzione fàere giuramentu, atrogare o negare una cosa cun seguresa apitzu de calecunu pinzos de arrespetu mannu, delicau po s'importu chi tenet o meritat (es. su santugristos); nàrrere una cosa coment'e disigiandhosi dannu si no est abberu Frases podiat ciurare chi l'aiat bida in àteru logu.
ciúrfua , nf: tzúlfaru* Sinònimos e contràrios fúrfaru, súlfaru Frases po no si afortiai su binu ponestis sa ciúrfua a luchitu.
ciurixèdha ciorisèdha
ciurlína , nf Definitzione pudha areste, una genia de pigione chi abbitat e faet cria puru in Sardigna Sinònimos e contràrios pudhighinu 1, tiridu, tiriolu Terminologia iscientìfica pzn, burhinus oedicnemus Ètimu srd.
ciurlíu , nm: tzurliu* Definitzione pudha areste, una genia de pigione chi abbitat e faet sa cria in Sardigna Sinònimos e contràrios pudhamédia, pudhighinu 1, tiriolu Terminologia iscientìfica pzn, burhinus oedicnemus.
ciúrma , nf: sciumma*, tzurma Definitzione nau mescamente de gente, unu tanti mannu, unu muntone, cambarada manna Sinònimos e contràrios apubulada, zentória.
ciurmàda , nf Definitzione
gente metzana, gentighedha
Sinònimos e contràrios
gentaredha
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
racaille
Ingresu
mob
Ispagnolu
populacho,
chusma
Italianu
gentàglia,
ciurmàglia
Tedescu
Gesindel.
ciúrpu , agt, nm: surpu,
trupu*,
tzulpu Definitzione
chi o chie no biet, chi dhi mancat o dhi fartat meda sa vista
Sinònimos e contràrios
cegu,
insurpu,
ispereladu
Maneras de nàrrere
csn:
c. límpiu = tzegu ’eretu; pértia ciurpa = casidhada, canna de bide interrada a betare raighinas chentza ndhe la segare dae su fundhu; fai che a su c. chi at agatau un'iscala ’e carru = fàghere una cosa chi andhat sola, fàtzile, cosa chi ischit fàghere fintzas s'àinu meu (arratza de balentia!…); a sa ciurpa = tegos tzegos, chentza fàghere contu de nudha, fidèndhesi tropu
Frases
ciurpixedhu est cussu cristianu… no bit aundi passat!
2.
est andendi a tontonus e a sa ciurpa (S.D'Arco)◊ sa piciochedha est tropu bregungiosa, no ti connoscit… e non est chi si nci ghetit a sa ciurpa!
Tradutziones
Frantzesu
aveugle
Ingresu
blind
Ispagnolu
ciego
Italianu
cièco
Tedescu
blind,
Blinde.
ciúrra , nf: giurra,
tzurra* Definitzione
brebè bècia, mescamente totu male andhada, làngia
Sinònimos e contràrios
bodha,
busale,
giurrita,
tzica 1
Tradutziones
Frantzesu
vieille brebis
Ingresu
old sheep
Ispagnolu
oveja vieja
Italianu
pècora vècchia
Tedescu
altes Schaf.
ciurrài , vrb: tzurrai* Definitzione essire a fortza, benare a tzurru (nau de abba, sàmbene e cosas deasi) Sinònimos e contràrios mizai. 2. coment'e ispumanti ant ciurrau is pampas… e de is montis est abarrau su croxu!
ciurràrgiu , nm: (su c. = nr. suciurràrgiu) turràrgiu
Definitzione
istrampu, logu artu de ue orruet s'abba in is errios
Sinònimos e contràrios
istrampu,
spéndula
Frases
essit dae sa própria funtana, o siat in ciurràrgiu o in sa cona: s'interessante ci non búgiat lana! (I.Casula)
Terminologia iscientìfica
slg.
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
cascade
Ingresu
waterfall
Ispagnolu
catarata
Italianu
cascata
Tedescu
Wasserfall.
ciúrru , nm: (su c. = nr. suciúrru) turru
tzurru Definitzione
abba chi essit a bullu, coment'e budhindho, e fintzes chi si ndhe pesat in artu, a pressione / bufai a c. = parendhe sa buca a s'abba chi essit a bullu o falat de artu
Sinònimos e contràrios
ischitzirodhu,
isciúscidu,
ispíndua,
spiciurru
Frases
est unu mitzarxu sempri a ciurrus ◊ carrafinas de cussas po biri a ciurru ◊ is ciurrus de sa vasca ◊ s'àcua essit a ciurrus
Tradutziones
Frantzesu
jet d'eau
Ingresu
spurt
Ispagnolu
chorro
Italianu
zampillo
Tedescu
Strahl.
ciurulàre , vrb: tzirulare* Definitzione istare a tzíulu, a píulu, comente faent is pigiones, is pudhighinos Sinònimos e contràrios ciarrulare, cirolitare, ciulai, piliare, piulai, spibisai Frases s'intendhet su ciurulare de sos puzones.
ciurúngi , vrb rfl Definitzione bogare su bestimentu, ispogiare Sinònimos e contràrios spogiai, spollincai Frases Pertighitedha si ciurungit e si torrat a ponni is bestiris bècius (F.Marcialis).
ciús , avb: piús* Definitzione foedhu impreau in is paragones tra cosas diferentes de cantidade o calidade, o fintzes po inditare unu gradu diferente de is matessi calidades: cun is art. determinativos inditat unu valore assolutu, paragonat una cosa cun totugantas is àteras de sa matessi genia; avb. de tempus Frases sunt ciús nighedhos de titones tutaos ◊ su muntone ciús artu de sa terra nostra est una ferida de predas 2. immà, mantènemi cun tecus: no apo ciús fortza pro camminare solu ◊ dae meda sas bàrdulas no intendhent ciús sas peleas e sos carignos de sos massajos.
ciusonàda , nf Sinònimos e contràrios macarronada.