A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

godhitòre , nm Definitzione canna isperrada in punta po bodhire figumorisca Sinònimos e contràrios bodhidore*, cannuga, upu.

godhitórju, godhitórzu godhetórzu

godídu, gódidu , pps: godiu Definitzione de godire Sinònimos e contràrios gosadu Frases no bi at gódidu nudha ◊ cussa fit sa prima note chi aiat bíviu e godiu de ómine.

godiméntu , nm Definitzione su godire, su gosare Sinònimos e contràrios arrecreu, biadia, contentu, cuntentesa, dícia, gódiu, gosamentu | ctr. patimentu, penória, sufrimentu. Frases chin iscacàllios de balentia e de godimentu at cumentzau a mi aporpodhare ◊ so restadu pro patire, no piús godimentu!

godínzu , nm Definitzione su gosare, su assaborare su gosu Sinònimos e contràrios godimentu, gódiu, gosa, gosura | ctr. patimentu, penória, sufrimentu Frases in s’amichéscia sua bi at godinzu mannu (N.Rubanu) Ètimu srd.

godíre , vrb: gudire Definitzione su provare praxere, cuntentesa, tènnere prexu, pigare gustu in calecuna cosa, istare bene, no àere perunu male, ne pentzamentos / godiresindhe, de una cosa = irfrutuare, pònnere sa cosa, serbiresindhe Sinònimos e contràrios bodire, gosai | ctr. patire, sufrire Frases Fulana si est cojada, ma in cussa domo bi est intrada pro peleare, no pro godire! 2. de sa domo no si ndh'est godidu nudha: est mortu apenas chi ant cambiadu ◊ cussu est fizu solu e totu su chi tenet sa famíllia si lu godit isse ◊ a bos ndhe godire cun saludu de custu mezoru! Sambenados e Provèrbios prb: chie patit a pitzinnu godit a sa betzesa Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu se réjouir, jouir Ingresu to enjoy Ispagnolu disfrutar Italianu godére Tedescu Freude haben.

godíu gódidu

gódiu , nm Definitzione su gosare, su assaborare su gosu Sinònimos e contràrios gaju, godimentu, godinzu, gosa, gosura / spàssiu | ctr. patimentu, penória, sufrimentu Frases comente bos poto contare su gódiu de sas dies de sole apustis de sas dies de abba? ◊ pro sos tres natios de Dulusorra àteru gódiu non bi aiat petzi cussu de sos ammentos de su paradisu chi aiant lassatu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plaisir, jouissance Ingresu enjoyment Ispagnolu placer, deleite Italianu godiménto Tedescu Genuß, Freude.

godospàre , vrb: golospare Definitzione papare cun asuria Sinònimos e contràrios allufiai, scataxai Ètimu srd.

godòspe, godòspo , nm, agt: cadospe Definitzione pane mannu, grussu, de órgiu; cosa mala, chi no est bona, nau fintzes de frutuàriu cruo, chentza aghedau (nau de su pane), binu malu; nau de ccn., drolle, grusseri Sinònimos e contràrios gospo / drodhe, giangalloi.

gòe , avb: goi, goici, goie, goinche, goinci, gosi, gosie, gosinche, osi Definitzione in custa manera, comente seo naendho deo, comente aus nau comogomo: si narat fintzes de goi Sinònimos e contràrios aggae, aggoi, aici, aingosi, bosie, dedeoi Maneras de nàrrere csn: dae… (tempus) in goi = cantu tempus est a como; in goi = a custa parti; goi e goi… = dhu narant po no torrai a nàrriri totugantu unu chistionu e passai luegus a su chi interessat de prus; unu… (nm.) goi… = che a su chi seu nendi, biendi, e gai; goi, mih, chi no… (colèndhesi a su matessi tempus su pódhighe mannu in cherbedhos) = iscummitu ca…, abbisoca… Frases si sichis goe mi rughinas! ◊ no fis goie, no, como set'annos candho a s'altare de Deus ses pigada! (A.Paba)◊ cantendhe so gosie pro olvidare cust'istadu ◊ goie ricas, superbas goie, no bos poto mirare a chizu asciutu! (P.Mossa)◊ goi boche cherides andhare, chentza bos leare su gafè?! ◊ "goi" e "goinche" est totu su matessi ◊ si custu sighit a crèschere de goi mi lu leant a carabbineri a tres annos! ◊ cue bi faghiat melone goinche mannu! ◊ goici si ndi andat, chena mancu mi nai comenti si mutit? 2. ciarrant e tzocant goi e gai finas a candho afutadu che esso a fora 3. s'intrada de sa Missa si cumponet de un'antífona e dae milli annos in gosi de su printzípiu de unu salmu ◊ de trint'annos in goi amus connotu sos emigrantes a portessione ◊ dae paritzos séculos in goi ◊ dae tandho in goi sa zente preguntat 4. l'ant bidu in goi ◊ torra in goi! ◊ mi curres ifatu e deo andho currendhe in goi e in gai (A.Mura) 5. goi e goi: mi ant aporridu chi sa robba furada la tenent tancada in tale logu 6. unu triballu goi tue no l'as fatu mai! ◊ carros goi no bi at nessunu chi los iscat fàchere Ètimu ltn. eccu(m) + hoc + sic Tradutziones Frantzesu ainsi Ingresu so Ispagnolu así Italianu così Tedescu so.

gòfa , nf: cofa* Definitzione genia de istrégiu mannu artu e tundhu fatu cun pertighedhas téssias, o fintzes de canna Sinònimos e contràrios cadinu Frases is dotoris mi ant passau de manu in manu coment'e una gofa de barita o unu pajolu de cracina! ◊ a s'àinu li ant barriadu duas gofas a bertulinu ◊ bi tenzo patata cantu una gofa… Terminologia iscientìfica stz.

gofàgiu , nm Definitzione maistu chi faet gofas Ètimu srd.

gofàina , nf Definitzione genia de istrégiu mescamente de terra Sinònimos e contràrios ischiscionera Frases su bandhidore acontziat libbreris e gofàinas de terra (R.Calvone).

gòfe , nf Definitzione est sa base de linna o peana ue si ponet su braxeri Sinònimos e contràrios gopa Frases cun sos pes subra de sa gofe, cun cudhu calvone chi brujaiat in su brajeri, giaja contaiat sos contos de Birtoldo ◊ su brajeri est intro de sa gofe.

gofína , nf Definitzione gofa Frases ischit cantu pesant sas gofinas isbarratzendhe sale! Terminologia iscientìfica stz.

gofítu , nm Definitzione min. de gofa, istrégiu fatu cun pertighedhas e canna a duas asas Frases tanno a su marcadu si arrivàt cun carros, cun carretas e gofitos.

gófiu , pps Sinònimos e contràrios bófiu Frases no at gófiu a dh'iscontroriare.

gófriches! , iscl Definitzione própiu goi! (ma nau cun arrennegu, cun tzacu) Sinònimos e contràrios úfriches!

gófu , nm: golfu, grofu Definitzione sa parte de mesu, su coro de unu tempus, de una sumana o fintzes de àteru Sinònimos e contràrios coro, crofa / colpu Maneras de nàrrere csn: in su gofu = in su menzus…, própiu in mesu de su fàghere una cosa; a grofu = totu a una borta Frases sa figu est in su golfu, in su menzus còghere ◊ a vinti de làmpadas sa zente fit in su gofu de sa messera ◊ in su grofu de s'ierru fait frius ◊ is pipius essint fintzas in su grofu de su meigama ◊ su sole in su grofu de s'istiu riduit totu in piúere ◊ seus in su grofu de abrili ◊ fumis in su grofu de sa gherra 2. is tamàtigas funt cotas a grofu ◊ su frius est benniu totu a unu grofu ◊ chi sighit custu grofu de sobi chi est fadendu sa genti arribbat morta de sidi.