Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

sdorrosciài , vrb Definitzione ispertai sa boxi, giare cun sa boghe unu cropu a arrasigadura in su gúturu, coment'e de tussi, un'iscrémiu, fintzes po singiale a un'àtera persona Sinònimos e contràrios ilmaschiare, iscremiare.

sdorrósciu , nm: sdurrósciu Sinònimos e contràrios ilmàschiu Frases a sdurròscius, currinus, brínchilis, cràcinus… su muenti mi nd'at isciusciau a terra! Ètimu srd.

sdorrúi sderrúiri

sdossinài , vrb: idossinare Definitzione bogare o ispicigare is ossos de sa prupa, de sa petza Sinònimos e contràrios desossai, isossare, isprupare.

sdringhillonàu , agt Definitzione nau de ccn., chi est chintu male, che unu drangalloni Sinònimos e contràrios aciarollau, irbolloradu, ischintzulau, scurumu Ètimu srd.

sdrúbiu , nm Sinònimos e contràrios insúbbiu, insúliu, istrugu, ónsulu, sólbiu*.

sduanài , vrb Definitzione bogare su bagàgliu o s'orrobba de duana, lassandhodha andhare apustis de su controllu Sinònimos e contràrios sgabbellai Tradutziones Frantzesu dédouner Ingresu to clear (through customs) Ispagnolu pagar los impuestos de aduana Italianu sdoganare Tedescu verzollen.

sdúrri , vrb Definitzione fàere pagare o iscabbúllere unu dépidu / giogai a s. = giogare a dinare, ponendho sa posta Sinònimos e contràrios coberai Frases apu postu su dinai dèu, ma ndi dhu depu sdurri! ◊ non bollu chi gioghist a sdurri! Tradutziones Frantzesu faire payer une dette Ingresu to collect Ispagnolu cobrar Italianu riscuòtere Tedescu eintreiben.

sdurrósciu sdorrósciu

se , prn: sèi 1, sèis, sene, sese, sesi Definitzione prn. de 3ˆ p., ma nau fintzes de 1ˆ e sèmpere impreau cun prepositzione, a cmpl. (cun vrb. si narat sèmpere si) Maneras de nàrrere csn: a sene matessi = a isse etotu, a sèi; cun sèi; dae sene, de intr'e sèi suu = desesi, de sèi, de sèi etotu, de sèi sua, de sèi sú, de sèi miu, de sèi tú, de sèi insoru, a sèi miu = itl. spontaneaménte; in sèi, in se, in se issoro, in se mia; èssere foras de sesi = issentindhe, irbariendhe, ammachiau; po sèi, tra sèi; intr'a sèi miu, tra sèi miu, tuu, de sèi miu; in sèi miu, in se mia; nàrriri sèi sèi = nàrrere tra isse; bogai a unu foras de sèi = bogare de su mundhu; torrare in sesi = atuare, sapíresi (prus che àteru apustis de unu dimaju, de ammachiadura e gai); èssere, no èssere in se, in sèi = atuare, no atuare, èssere fora de se; cantada de sèi = a gara de improvisadores, a sa campidanesa Frases fiat unu fariseu prenu de bentu, cuntentu de s'importàntzia chi si donàt de sèi ◊ si n'abbitzaiat dae sene matessi de sos males chi li voliaiat su vinu ◊ de sèi miu imparu de prus ◊ fit ammorgodhau in su pessare suo e candho est torrau in sesi s'est sapiu de sa pupa chi si li fit parada in dainantis ◊ "Nosus seus bècius!", si fiat fata intr'e sèi ◊ dhu portat asuba de sèi ◊ issa fiat bella de sèi ◊ fit foras de sèi de su dolore ◊ fit torrandhe in sesi dae cussu pessare chi non lu dassabat in pasu ◊ candu non ti biu no mi potzu in sèi miu reposai ◊ issos in se issoro ant nau: Feus una festa a sos izazos ◊ ita fait s'ómini su no èssi in sèi: non bollint crei chi bínciat su binu! (R.Murgia Pani)◊ dèu narau sèmpiri in sèi miu: Nerit sa genti su chi bolit nai! (Nieddu)◊ a sèi miu etotu mi fia pentzau Ètimu ltn. se Tradutziones Frantzesu se, lui, elle, soi Ingresu oneself Ispagnolu sí Italianu sé Tedescu sich.

sèa , nf Definitzione logu artu, ciciu, in paris; postu de onore, in artu; fintzes faina, impreu Frases giampas rios e mares, seas e montes 2. mancu issa si lu creiat de la pònnere in cussa sea! ◊ est lucura s'altzare a cussas seas! 3. Annirrita e Pepedha, semper in custa sea!… Ètimu ctl. seu.

sèa 1 , nf: sèu Definitzione sa crésia magiore de una diócesi, inue tenet s'ufíciu su píscamu Terminologia iscientìfica prdc Tradutziones Frantzesu cathédrale Ingresu cathedral Ispagnolu catedral Italianu duòmo, cattedrale Tedescu Dom, Kathedrale.

sèa 2 , nf Definitzione su marcu o singiale chi lassat in sa carre una cosa acapiada a istrintu (es. filu, fune o àteru) Sinònimos e contràrios ischingiada.

seàda sabàda

seàju , nm Definitzione chie faet candhelas (cun ogiuseu).

seàlzu , agt Definitzione nau de una genia de pedra modhe (pedrasealza).

seàta sabàda

seàtica, seàtiga sciàtica

seatzàgiu , nm: sedassaju, sedataju, sedatzaju Definitzione maistu chi faet e bendhet sedatzos Ètimu srd.

seàtzu sadàtzu