A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

secadòre , agt, nm: segadore, segadori Definitzione chi o chie segat Sinònimos e contràrios segante Maneras de nàrrere csn: segadore de tenta = su messadore a manu de intro, a s'ala de su laore chentza messadu, su chi segat sa tenta; animale segadore = chi si daet a zirare meda, no abbarrat inue lu lassant, de malos pes Frases ispeto su mastru segadore pro custa roca ◊ est unu gortedhu segadori ◊ cussa est lesorja secadora Ètimu srd.

secadúra , nf: segadura, segarura Definitzione su segare; su tretu segau Sinònimos e contràrios arrogadura, crichinonzu, secada Frases sa segarura chi dhi ant fatu, portat is pius a pingiaredha! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coupe Ingresu cut Ispagnolu corte Italianu tàglio Tedescu Schnitt.

secài , vrb: sercai Definitzione bogare o fuliare serca, fàere carràschios, bogare ispudu Sinònimos e contràrios arruspire, carralciare, gruspiare, iscarraschiare, iscupiri, ispudai, sdarrasciai, taraxiai Frases a sercai in terra innoxi no si podit! 2. est totu su logu sercau: arratza de genti maleducada! Ètimu srd.

secaítu , agt Definitzione nau de aina, chi segat, chi portat atza bona po segare Sinònimos e contràrios secadore, segante | ctr. ingudru Ètimu srd.

secamànu , nm Sinònimos e contràrios secapedes Terminologia iscientìfica crp Ètimu srd.

secaméntu , nm: segamentu Definitzione su secare, segare / èssere unu segamentu, s. de matza, de conca = dare istrobbu, pònnere dificurtades, chircare tropu cosas, dare ifadu Sinònimos e contràrios orrugamentu, ruciadura, secadura, segognu / gena, ifadu, ifestu, impelegu, impéltinu, segori 2. ndi tengu de segamentus de conca in su trabballu e fintzas in domu!…◊ dhu tenint iscapu, cussu cani: est unu segamentu de conca! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embêtement Ingresu bother Ispagnolu lata, fastidio Italianu seccatura Tedescu Belästigung.

secantínu , nm: segantinu, sigantinu Definitzione chie est impreau a segare matas, linna Sinònimos e contràrios serradore, talladore Frases mi soe firmau a pompiare sos secantinos: fint secandhe un'àrbore de nuche ◊ a segantinos e a impresàrios sa guàrdia sas piantas signaiat Ètimu itl. segantino Tradutziones Frantzesu bûcheron Ingresu woodcutter Ispagnolu leñador Italianu tagliabòschi Tedescu Holzfäller.

secapèdes , nm: segapedes Definitzione cobadhu de brusore, de su diàulu, genia de bobboi chi assimbígiat unu pagu a su pibitziri Sinònimos e contràrios arrenza 1, bochiaca, bocigani, mammaeritu, mutzamanu, segadidus 1, serramanu Terminologia iscientìfica crp, mantis religiosa Ètimu srd.

secapetréri , nm: secaprederi, secapreteri Definitzione segadore, bogadore de pedra in is cavas; maistu chi trebballat sa pedra a iscrapedhu Sinònimos e contràrios iscrapedheri, pedreri Frases chena mai s'istracare secant petra pro vèndhere, sos duos secapetreris (P.Dui)◊ deo soe secaprederi e in totu s'annu za mi pisto a fizubonu! ◊ su secaprederi iscàrtarat sa preda a palu e a picone e la fracassat a cantzos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tailleur de pierres Ingresu stonecutter Ispagnolu picapedrero, cantero Italianu tagliapiètre, scalpellino Tedescu Steinhauer, Steinmetz.

secapódhiches , nm: segabódhighes 1 Definitzione genia de erba de logos chi dhue sumit abba: fenu carcuratzu, faet una fògia a serrita chi segat sa carre Sinònimos e contràrios segadidus 1 Terminologia iscientìfica rba, Carex echinata Ètimu srd.

secapredéri, secapretéri secapetréri

secàre , vrb: segae, segai, segare Definitzione fàere a orrugos (de css. manera e cun css. aina, ma fintzes solu fàere tachedha), ispartzire in partes, pigare una parte de ccn. cosa istacandhodha cun ccn. aina o fintzes a tiradura; tènnere sa capacidade de segare, de si segare; isconciare un'acórdiu, bènnere mancu a un'acórdiu, a una manera de fàere Sinònimos e contràrios arrogai, chimentare, filchinare, istruncai, ruciare, stronciai, trincare 1 Maneras de nàrrere csn: segare a minudu, a maduru, a dortu, dritu, ororu, in frimmu, in bóidu, a istratzadura, a pistadura, a tostadura, segai a sbiàsciu, a unga, a corrupetza; segare una cosa morimori = andhendhe e miminendhe, semper prus istrintu, prus fine fintzas a torrare zustu a s'oru; segai a cíncinu, a límpiu (o in truncu) = a ororu, cun segada pertzisa a paris; segare fenu = fartzare; segare laore = messare; segàresi unu mermu de sa carena = fai una segada, arrogai ccn. ossu; segàreche unu mermu = istacaindedhu; segare su crèschere a unu = fai mali a unu de no sighiri a crèsciri; segare su rispetu a unu = pigaidhu sentza de arrespetu, fuedhai mali; secare sa passéntzia = donai tanti istrobbu de fai pèrdiri sa passiéntzia; segai a curtzu, segai in mesu de… (andhendhe)= andhare a rugadura, fora de caminu pro fàghere innantis, colare in mesu de…; segai sa diferénsia = pònnere de acordu duos, chircare de fàghere torrare paris duas ideas o àteru in disacórdiu; segai su giaunu = faghindhe zeunu, manigare carchi cosa; segai su sonnu = ischidare a unu chentza chi apet drommidu su tantu chi li cheret; segai is casidhus = bogare su mele; segai sa conca (in suspu) = dare ifadu mannu; segai su coru = àere o dare dispiaghere mannu; segai in ccn. logu = andhare, essíreche in…; segare sa currente, segare s'abba a unu (a una domo)= pigaindedhu o istacai sa currenti, serrai s'àcua a manera chi no ndi tengat, chi no ndi potzat pigai; segaisí de (un'arereu, de una famíglia) = bènnere de…, èssere de un'arereu, de una famíglia Frases segai nuxi, méndula, nuxedha ◊ so andhadu a mi che segare sos pilos ◊ beneico sas pretas chi at secatu babbu meu (P.Dui)◊ s'ampudhita ndi est arruta e si est segada ◊ si at segadu unu pódhighe tochendhe bidru a cantos ◊ in montes che sunt seghendhe sas àrbures ◊ su maistu de pannu segat s'arrobba po fai sa bestimenta ◊ est rutu e si at segadu s'anca 2. custa est lepa chi no segat ◊ custus ferrus no segant: donamí is nous! ◊ sa pedra ferrina est mala a segare 3. unu sero at isetau a babbu e li at secau a tundhu s'errore meu e de sa fiza ◊ fiat faendusí una barchitedha po ci segai in s'ocèanu ◊ iat acabussau e in s'àcua ci segàt coment'e unu pisci ◊ dego no bos apo mai secau su rispetu! ◊ si no pagas sa currente, ti che la segant ◊ custu leputzedhu no segat mancu s'abba ◊ labai de no arrui in sa trampa de nc'iscavuai sa língua nosta po su progressu: est una trampa chi si at segau su cresci! (A.Satta)◊ sa lepa mia segat chei su pensamentu ◊ naramí de innui si segat cussu piciocu e ti potzu donai informatzionis giustas! Ètimu ltn. secare Tradutziones Frantzesu couper, casser, rompre, amputer Ingresu to cut (off), to amputate Ispagnolu cortar, romper Italianu tagliare, recìdere, amputare, rómpere, spezzare Tedescu schneiden, abschneiden, amputieren, brechen, durchbrechen.

secàtu, secàtzu , nm Sinònimos e contràrios dannu / gena, ifadu, secamentu Frases li tremiant sas manos e aiat fatu secatu seghendhe duos piatos ◊ su letu fit totu iscontzu, ma no faghet totu cussu secatu una pessone sola! 2. innoghe est a manigare chena fàghere secatu meda: sinono… bi at corpos! Ètimu srd.

secàu , pps, agt, nm: segadu Definitzione de secare; chi est a cantos, a orrugos; cosa segada; fintzes terrenu a pàsculu; iscavu a bisura de canale, po fundhamentu Sinònimos e contràrios arrogau / cunsolza, segada 1 | ctr. intregu Maneras de nàrrere csn: macu segadu de crèschere = chi no at callau a ciorbedhu; ne polto sa cara segada = portu sa faci in terra de sa bregúngia 3. tenzo su segadu de campu a bidatone e apo bisonzu de àtera pastura ◊ ant fatu su secau pro ghetare sos fundhales de sa domo ◊ ant acontzau su camminu e apertu unu secau! (G.F.Sedda) Tradutziones Frantzesu coupé, cassé, rompu, brisé Ingresu cut (off), amputated Ispagnolu cortado, roto Italianu tagliato, reciso, rótto, spezzato, infranto Tedescu geschnitten, abgeschnitten, gebrochen, zerbrochen.

sècere , vrb: sèciri, sètzede, sètzere, setzi, sètziri, tzètzere Definitzione pònnere o istare cun is nàdigas postas (in terra, in cadira, a cuadhu o àteru) a manera chi sa carena no peset in is cambas; nau mescamente de cosa, pònnere a manera de istare prus bàscia e firma (aus. àere); calare o istare bene, a manera chi una cosa si adatat, o istat firma; nau de animale mascu, cobèrrere sa fémina; nau de cosa avolotada, pausare, su si pònnere de sa malesa in su fundhu / pps. sétzidu, sétziu Sinònimos e contràrios cecire, seciai, sèdere* / zúchere / pasare | ctr. ficare, istantargiai, pesai Maneras de nàrrere csn: sèciri a isperrancòscia, sètziri a s'imperrimperrada = a s'imperriotu, coment'e a cadhu, un'anca a un'ala e una a s'àtera de carchi cosa; sètziri in sa mesa = sere acurtzu a sa mesa pro manigare; setzi che ollu a petza = andhare bene meda, èssere própiu addatu; sètziri in callu (nadu de carchi cosa a ccn.)= cúrrere a cazu, cúrrere de culu, piàghere chentza unu motivu zustu, gai segundhu su meledu; sa festa de Secidindomu = de santu Seindomo (de no andhare a perunu logu) Frases pighit sa cadira e setzassidha! ◊ unu tzertu amigu un'ègua teniat chi no dha setziat solus che issu e dèu ◊ su pitzinnu sétzilu in sa cradea! ◊ in sa cosa dividia s'àngelu si dhue secet ◊ beni a inolle e secedí! 2. non c'est perda chi non setzat a muru ◊ dh'est sétziu che capedhu a tingiosu ◊ su bistiri mi setzit bèni ◊ setzit prus befa chi no frastimu 3. su caboni at sétziu is pudhas 4. s'àcua trulla boit lassada sètzi ◊ su binu tocat a dhu lassare sètzere chi no abbarret trudu Sambenados e Provèrbios prb: buconi pretziu, s'àngelu si dhoi setzit ◊ chini setzit cuadhu allenu ndi calat candu non bolit Tradutziones Frantzesu s'asseoir Ingresu to sit Ispagnolu sentarse Italianu sedére, assìdersi Tedescu sitzen, sich hinsetzen.

sèche , nf Definitzione its, seca 1? Sinònimos e contràrios foltuna, iscofa Frases sos mastros de iscolas za l'ant sa seche: in istiu no traballant e sunt pagados! ◊ già l'at àpida sa seche cun su tiu: at lassadu totu a isse! ◊ si no traballo già l'apo sa seche!…

secheràre saeràre

sechèrre , avb Definitzione segare s. = segai a oru a oru, a rasu, secherru secherru, serente Sinònimos e contràrios serente Tradutziones Frantzesu au ras de Ingresu close to Ispagnolu rasante, rasando Italianu rasènte Tedescu dicht.

sechérru , agt, nm: sicherru, sigherru Definitzione chi est (o tanti chi est) apenas giustu, o fintzes própriu giustu giustu, su tantighedhu chi bastat, su tanti giustu chi serbit a unu bisóngiu / a sigherru = secherre, zustu zustu Sinònimos e contràrios necessàriu Frases si nche fit andhau chin sos úrtimos secherros sodhos de sa paca ◊ as a campare sèmpere in predarjos e in sartos de tzimentu penàndhelu secherru, su bucone (G.Piga)◊ est arrejonanne in vitzichesu secherru 2. a bidha ghirabant a sas ocasiones de notu e abbarrabant su secherru, chin su contipizu de torrarent a su manizu ◊ su secherru in dommo bi est sèmpere istau 3. su tzapadore tirat e campat a sigherru, che cundennadu Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu juste, à peine suffisant Ingresu enough Ispagnolu lo suficiente Italianu quanto basta Tedescu gerade ausreichend.

séchia , nf: sécia, sícia, sírcia Definitzione genia de istrégiu, matucu, largu, carcida, po pònnere abba e fintzes po múrghere / min. sicigedha Sinònimos e contràrios caltzida, candharja, istagnale, umpiolu, umpuale / murghiola Frases sa sírcia àrtziat plena de àcua clara e tui incarendindi in sa cronta ti miras in funtana Terminologia iscientìfica stz Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu seau Ingresu bucket Ispagnolu balde, cubo Italianu sécchia Tedescu Kübel.