secadòre , agt, nm: segadore, segadori Definizione chi o chie segat Sinonimi e contrari segante Modi di dire csn: segadore de tenta = su messadore a manu de intro, a s'ala de su laore chentza messadu, su chi segat sa tenta; animale segadore = chi si daet a zirare meda, no abbarrat inue lu lassant, de malos pes Frasi ispeto su mastru segadore pro custa roca ◊ est unu gortedhu segadori ◊ cussa est lesorja secadora Etimo srd.
secadúra , nf: segadura,
segarura Definizione
su segare; su tretu segau
Sinonimi e contrari
arrogadura,
crichinonzu,
secada
Frasi
sa segarura chi dhi ant fatu, portat is pius a pingiaredha!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coupe
Inglese
cut
Spagnolo
corte
Italiano
tàglio
Tedesco
Schnitt.
secài , vrb: sercai Definizione bogare o fuliare serca, fàere carràschios, bogare ispudu Sinonimi e contrari arruspire, carralciare, gruspiare, iscarraschiare, iscupiri, ispudai, sdarrasciai, taraxiai Frasi a sercai in terra innoxi no si podit! 2. est totu su logu sercau: arratza de genti maleducada! Etimo srd.
secaítu , agt Definizione nau de aina, chi segat, chi portat atza bona po segare Sinonimi e contrari secadore, segante | ctr. ingudru Etimo srd.
secamànu , nm Sinonimi e contrari secapedes Terminologia scientifica crp Etimo srd.
secaméntu , nm: segamentu Definizione
su secare, segare / èssere unu segamentu, s. de matza, de conca = dare istrobbu, pònnere dificurtades, chircare tropu cosas, dare ifadu
Sinonimi e contrari
orrugamentu,
ruciadura,
secadura,
segognu
/
gena,
ifadu,
ifestu,
impelegu,
impéltinu,
segori
2.
ndi tengu de segamentus de conca in su trabballu e fintzas in domu!…◊ dhu tenint iscapu, cussu cani: est unu segamentu de conca!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
embêtement
Inglese
bother
Spagnolo
lata,
fastidio
Italiano
seccatura
Tedesco
Belästigung.
secantínu , nm: segantinu,
sigantinu Definizione
chie est impreau a segare matas, linna
Sinonimi e contrari
serradore,
talladore
Frasi
mi soe firmau a pompiare sos secantinos: fint secandhe un'àrbore de nuche ◊ a segantinos e a impresàrios sa guàrdia sas piantas signaiat
Etimo
itl.
segantino
Traduzioni
Francese
bûcheron
Inglese
woodcutter
Spagnolo
leñador
Italiano
tagliabòschi
Tedesco
Holzfäller.
secapèdes , nm: segapedes Definizione cobadhu de brusore, de su diàulu, genia de bobboi chi assimbígiat unu pagu a su pibitziri Sinonimi e contrari arrenza 1, bochiaca, bocigani, mammaeritu, mutzamanu, segadidus 1, serramanu Terminologia scientifica crp, mantis religiosa Etimo srd.
secapetréri , nm: secaprederi,
secapreteri Definizione
segadore, bogadore de pedra in is cavas; maistu chi trebballat sa pedra a iscrapedhu
Sinonimi e contrari
iscrapedheri,
pedreri
Frasi
chena mai s'istracare secant petra pro vèndhere, sos duos secapetreris (P.Dui)◊ deo soe secaprederi e in totu s'annu za mi pisto a fizubonu! ◊ su secaprederi iscàrtarat sa preda a palu e a picone e la fracassat a cantzos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tailleur de pierres
Inglese
stonecutter
Spagnolo
picapedrero,
cantero
Italiano
tagliapiètre,
scalpellino
Tedesco
Steinhauer,
Steinmetz.
secapódhiches , nm: segabódhighes 1 Definizione genia de erba de logos chi dhue sumit abba: fenu carcuratzu, faet una fògia a serrita chi segat sa carre Sinonimi e contrari segadidus 1 Terminologia scientifica rba, Carex echinata Etimo srd.
secapredéri, secapretéri secapetréri
secàre , vrb: segae,
segai,
segare Definizione
fàere a orrugos (de css. manera e cun css. aina, ma fintzes solu fàere tachedha), ispartzire in partes, pigare una parte de ccn. cosa istacandhodha cun ccn. aina o fintzes a tiradura; tènnere sa capacidade de segare, de si segare; isconciare un'acórdiu, bènnere mancu a un'acórdiu, a una manera de fàere
Sinonimi e contrari
arrogai,
chimentare,
filchinare,
istruncai,
ruciare,
stronciai,
trincare 1
Modi di dire
csn:
segare a minudu, a maduru, a dortu, dritu, ororu, in frimmu, in bóidu, a istratzadura, a pistadura, a tostadura, segai a sbiàsciu, a unga, a corrupetza; segare una cosa morimori = andhendhe e miminendhe, semper prus istrintu, prus fine fintzas a torrare zustu a s'oru; segai a cíncinu, a límpiu (o in truncu) = a ororu, cun segada pertzisa a paris; segare fenu = fartzare; segare laore = messare; segàresi unu mermu de sa carena = fai una segada, arrogai ccn. ossu; segàreche unu mermu = istacaindedhu; segare su crèschere a unu = fai mali a unu de no sighiri a crèsciri; segare su rispetu a unu = pigaidhu sentza de arrespetu, fuedhai mali; secare sa passéntzia = donai tanti istrobbu de fai pèrdiri sa passiéntzia; segai a curtzu, segai in mesu de… (andhendhe)= andhare a rugadura, fora de caminu pro fàghere innantis, colare in mesu de…; segai sa diferénsia = pònnere de acordu duos, chircare de fàghere torrare paris duas ideas o àteru in disacórdiu; segai su giaunu = faghindhe zeunu, manigare carchi cosa; segai su sonnu = ischidare a unu chentza chi apet drommidu su tantu chi li cheret; segai is casidhus = bogare su mele; segai sa conca (in suspu) = dare ifadu mannu; segai su coru = àere o dare dispiaghere mannu; segai in ccn. logu = andhare, essíreche in…; segare sa currente, segare s'abba a unu (a una domo)= pigaindedhu o istacai sa currenti, serrai s'àcua a manera chi no ndi tengat, chi no ndi potzat pigai; segaisí de (un'arereu, de una famíglia) = bènnere de…, èssere de un'arereu, de una famíglia
Frasi
segai nuxi, méndula, nuxedha ◊ so andhadu a mi che segare sos pilos ◊ beneico sas pretas chi at secatu babbu meu (P.Dui)◊ s'ampudhita ndi est arruta e si est segada ◊ si at segadu unu pódhighe tochendhe bidru a cantos ◊ in montes che sunt seghendhe sas àrbures ◊ su maistu de pannu segat s'arrobba po fai sa bestimenta ◊ est rutu e si at segadu s'anca
2.
custa est lepa chi no segat ◊ custus ferrus no segant: donamí is nous! ◊ sa pedra ferrina est mala a segare
3.
unu sero at isetau a babbu e li at secau a tundhu s'errore meu e de sa fiza ◊ fiat faendusí una barchitedha po ci segai in s'ocèanu ◊ iat acabussau e in s'àcua ci segàt coment'e unu pisci ◊ dego no bos apo mai secau su rispetu! ◊ si no pagas sa currente, ti che la segant ◊ custu leputzedhu no segat mancu s'abba ◊ labai de no arrui in sa trampa de nc'iscavuai sa língua nosta po su progressu: est una trampa chi si at segau su cresci! (A.Satta)◊ sa lepa mia segat chei su pensamentu ◊ naramí de innui si segat cussu piciocu e ti potzu donai informatzionis giustas!
Etimo
ltn.
secare
Traduzioni
Francese
couper,
casser,
rompre,
amputer
Inglese
to cut (off),
to amputate
Spagnolo
cortar,
romper
Italiano
tagliare,
recìdere,
amputare,
rómpere,
spezzare
Tedesco
schneiden,
abschneiden,
amputieren,
brechen,
durchbrechen.
secàtu, secàtzu , nm Sinonimi e contrari dannu / gena, ifadu, secamentu Frasi li tremiant sas manos e aiat fatu secatu seghendhe duos piatos ◊ su letu fit totu iscontzu, ma no faghet totu cussu secatu una pessone sola! 2. innoghe est a manigare chena fàghere secatu meda: sinono… bi at corpos! Etimo srd.
secàu , pps, agt, nm: segadu Definizione
de secare; chi est a cantos, a orrugos; cosa segada; fintzes terrenu a pàsculu; iscavu a bisura de canale, po fundhamentu
Sinonimi e contrari
arrogau
/
cunsolza,
segada 1
| ctr.
intregu
Modi di dire
csn:
macu segadu de crèschere = chi no at callau a ciorbedhu; ne polto sa cara segada = portu sa faci in terra de sa bregúngia
3.
tenzo su segadu de campu a bidatone e apo bisonzu de àtera pastura ◊ ant fatu su secau pro ghetare sos fundhales de sa domo ◊ ant acontzau su camminu e apertu unu secau! (G.F.Sedda)
Traduzioni
Francese
coupé,
cassé,
rompu,
brisé
Inglese
cut (off),
amputated
Spagnolo
cortado,
roto
Italiano
tagliato,
reciso,
rótto,
spezzato,
infranto
Tedesco
geschnitten,
abgeschnitten,
gebrochen,
zerbrochen.
sècere , vrb: sèciri,
sètzede,
sètzere,
setzi,
sètziri,
tzètzere Definizione
pònnere o istare cun is nàdigas postas (in terra, in cadira, a cuadhu o àteru) a manera chi sa carena no peset in is cambas; nau mescamente de cosa, pònnere a manera de istare prus bàscia e firma (aus. àere); calare o istare bene, a manera chi una cosa si adatat, o istat firma; nau de animale mascu, cobèrrere sa fémina; nau de cosa avolotada, pausare, su si pònnere de sa malesa in su fundhu / pps. sétzidu, sétziu
Sinonimi e contrari
cecire,
seciai,
sèdere*
/
zúchere
/
pasare
| ctr.
ficare,
istantargiai,
pesai
Modi di dire
csn:
sèciri a isperrancòscia, sètziri a s'imperrimperrada = a s'imperriotu, coment'e a cadhu, un'anca a un'ala e una a s'àtera de carchi cosa; sètziri in sa mesa = sere acurtzu a sa mesa pro manigare; setzi che ollu a petza = andhare bene meda, èssere própiu addatu; sètziri in callu (nadu de carchi cosa a ccn.)= cúrrere a cazu, cúrrere de culu, piàghere chentza unu motivu zustu, gai segundhu su meledu; sa festa de Secidindomu = de santu Seindomo (de no andhare a perunu logu)
Frasi
pighit sa cadira e setzassidha! ◊ unu tzertu amigu un'ègua teniat chi no dha setziat solus che issu e dèu ◊ su pitzinnu sétzilu in sa cradea! ◊ in sa cosa dividia s'àngelu si dhue secet ◊ beni a inolle e secedí!
2.
non c'est perda chi non setzat a muru ◊ dh'est sétziu che capedhu a tingiosu ◊ su bistiri mi setzit bèni ◊ setzit prus befa chi no frastimu
3.
su caboni at sétziu is pudhas
4.
s'àcua trulla boit lassada sètzi ◊ su binu tocat a dhu lassare sètzere chi no abbarret trudu
Cognomi e Proverbi
prb:
buconi pretziu, s'àngelu si dhoi setzit ◊ chini setzit cuadhu allenu ndi calat candu non bolit
Traduzioni
Francese
s'asseoir
Inglese
to sit
Spagnolo
sentarse
Italiano
sedére,
assìdersi
Tedesco
sitzen,
sich hinsetzen.
sèche , nf Definizione its, seca 1? Sinonimi e contrari foltuna, iscofa Frasi sos mastros de iscolas za l'ant sa seche: in istiu no traballant e sunt pagados! ◊ già l'at àpida sa seche cun su tiu: at lassadu totu a isse! ◊ si no traballo già l'apo sa seche!…
secheràre saeràre
sechèrre , avb Definizione
segare s. = segai a oru a oru, a rasu, secherru secherru, serente
Sinonimi e contrari
serente
Traduzioni
Francese
au ras de
Inglese
close to
Spagnolo
rasante,
rasando
Italiano
rasènte
Tedesco
dicht.
sechérru , agt, nm: sicherru,
sigherru Definizione
chi est (o tanti chi est) apenas giustu, o fintzes própriu giustu giustu, su tantighedhu chi bastat, su tanti giustu chi serbit a unu bisóngiu / a sigherru = secherre, zustu zustu
Sinonimi e contrari
necessàriu
Frasi
si nche fit andhau chin sos úrtimos secherros sodhos de sa paca ◊ as a campare sèmpere in predarjos e in sartos de tzimentu penàndhelu secherru, su bucone (G.Piga)◊ est arrejonanne in vitzichesu secherru
2.
a bidha ghirabant a sas ocasiones de notu e abbarrabant su secherru, chin su contipizu de torrarent a su manizu ◊ su secherru in dommo bi est sèmpere istau
3.
su tzapadore tirat e campat a sigherru, che cundennadu
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
juste,
à peine suffisant
Inglese
enough
Spagnolo
lo suficiente
Italiano
quanto basta
Tedesco
gerade ausreichend.
séchia , nf: sécia,
sícia,
sírcia Definizione
genia de istrégiu, matucu, largu, carcida, po pònnere abba e fintzes po múrghere / min. sicigedha
Sinonimi e contrari
caltzida,
candharja,
istagnale,
umpiolu,
umpuale
/
murghiola
Frasi
sa sírcia àrtziat plena de àcua clara e tui incarendindi in sa cronta ti miras in funtana
Terminologia scientifica
stz
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
seau
Inglese
bucket
Spagnolo
balde,
cubo
Italiano
sécchia
Tedesco
Kübel.