sechintrèse , nm Definizione linna istóchina, candho est sicada, àrrida, nau deosi de su ghidhostre ca segandho sa nae a atrotigadura ndhe andhat un'àstula in s'oru de sa segada e in pràtiga arresurtant tres orrugos Sinonimi e contrari castagnarza, ghidhostra.
sechischílliu , avb Definizione colare a s. (nau fintzes de làcana) = serra serra de monte, passandho ischina ischina.
sécia séchia
seciài , vrb: siciai, sitzai Sinonimi e contrari cecire, sècere, sèdere* Frasi m'incresciat s'ischina, no mi podei mancu seciai ◊ pighit sa cadira e seciassí!◊ acanta de sa forredha sitzastis a giru aspetendi s'ora chi issu torràt candu et finiu de fai sa gerronara (C.Líndiri)◊ si seus seciaus po aspetai a babbu.
secidórgiu , nm, nf: sedidórgiu,
sedidorzu,
seitógliu,
seitorju,
setidógliu,
setidolza,
setidorju,
setidorzu,
setzidolzu,
setzidórgiu,
setzidorzu,
setzidroxu,
tzetzidorzu Definizione
logu o cosa, pedra chi faet a cicire, o de ue si podet cicire a cuadhu (istrada de sètzere); fundhu de cadira fata po crésia, de pòdere artzare po si imbenugare in àteru fundhu prus bàsciu; fintzes sa parte de asegus de sa carena, sa chi si ponet cicindho
Sinonimi e contrari
cicidórgiu,
pedríscia,
scannu
Frasi
aprontade oros oros setzidorzos ue pasent sos betzos! ◊ in s'oru de sa zanna bi sunt sos setidorzos ◊ s'insurpu no si est móviu de su secidórgiu ◊ in su giardinu bi at seitòglios de linna ◊ si setzeint in d-unu setzidolzu de granitu, aisetendhe
2.
sas crateas fint líticas, chin sos seitòglios galu ritzos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
siège,
banc
Inglese
seat
Spagnolo
asiento
Italiano
sedile
Tedesco
Sitz.
sèciri sècere
séciru , agt Definizione sétzidu Sinonimi e contrari | ctr. ficadu, istantàrgiu, reu, ritzu.
secotiànu sagotziànu
secretài, secretàre , vrb: assecretae,
segretare Definizione
foedhare o nàrrere in segretu, unu segretu, a iscúsiu
Sinonimi e contrari
scasumai
Frasi
bos segreto custu chi mi est capitadu paritzos annos ◊ sos poetas chircant de nàrrere a sos àteros, guasi a bi lis segretare, sa grandhesa chi s'ómine costoit in su coro ◊ s'Àrdia cheret nàrrere libbertade de segretare a nois solu (P.Pillonca)◊ si filti cufidadu ti dia secretare su de su coro meu ◊ custu so segretendhe a tie ebbia, no ndhe nelzas mancu a mamma tua!
Traduzioni
Francese
confier
Inglese
to confide
Spagnolo
confiar
Italiano
confidare
Tedesco
anvertrauen.
secretàriu , nm: segretàriu,
serchetàriu Definizione
chie atendhet a un'àteru chi po s'impreu o s'autoridade chi tenet at bisóngiu de calecunu chi dh'agiudat, dhi aprontat calecuna cosa, arrespondhet in parte sua e àteru: mescamente su funtzionàriu prus de importu de un'ente cun impreu fissau cun sa lei ma a órdines de s'autoridade púbblica; in d-unas cantu organizatziones (es. partidos), s'autoridade prus arta, sa chi arrapresentat e ghiat s'organizatzione matessi
Sinonimi e contrari
cdh.,
ttrs. sigritàriu
Terminologia scientifica
prf
Traduzioni
Francese
secrétaire
Inglese
secretary
Spagnolo
secretario
Italiano
segretàrio
Tedesco
Sekretär.
secretería , nf: segreteria Definizione
ufíciu e funtzione de su segretàriu; in d-unas cantu organizatziones, organísimu colletivu chi si atóbiat e trebballat cun su segretàriu
Traduzioni
Francese
secrétariat
Inglese
secretariat
Spagnolo
secretaría
Italiano
segreterìa
Tedesco
Sekretariat.
secretèsa , nf: segretesa Definizione
su èssere segretu
Sinonimi e contrari
cdh. sicritesa
Frasi
custas sunt cosas de segretesa ◊ de me ti ammenta, fàghendhe pregontu, màndhami in segretesa un'imbasciada! ◊ in fatu de segretesa, cussu est unu putu isfundhadu!
Traduzioni
Francese
secret
Inglese
secrecy
Spagnolo
secreto
Italiano
segretézza
Tedesco
Heimlichkeit.
secrétu sarchétu
secretziòne , nf Definizione cosa chi bogant is gràndhulas (o néulas), in sa carena.
secuestrài, secuestràre , vrb: assecuestrare Definizione arretirare una cosa a ccn. cun sa fortza de sa giustítzia; fintzes faina de bandhios chi che furant e cuant a ccn. erricu po si fàere giare de su chi tenet Sinonimi e contrari arrecatai, escecutare, imbargai, issucutare, istajire, preare Frasi dèu domandu poita no dhi ant, apenas arrestau, secuestrau s’arma! ◊ su cuadernu de su romanzu mi ndi dh'iat secuestrau su Retori ◊ no si podet piús comporare mancu unu fiascu de binu chi arrivit su datziante e ti ndhe secuestrat su mesu!◊ pòburu de mei, fatuvatu benint a mi secuestrai calincuna cosa!
secuestràu , pps, agt, nm Definizione de secuestrare; cosa secuestrada, chi o chie dh'ant secuestrau, che dh'ant furau 3. aus biu unu muntone de cosas ci non annant bene: guerras, gente molta de fàmene, secuestraos…
secuéstru , nm Definizione su secuestrare Frasi sos secuestros sunt de chentu modos e sas curpas de milli maneras (I.Porcheddu).
seculàre, seculàri , agt Definizione
chi tenet calecunu séculu o séculos de tempus, chi si agatat séculos
Frasi
restat che una bia s'úlumu seculare ◊ in custas éliches seculares est iscritu su colare, su vènnere e su andhare, de sos Lodinos ◊ su bentu frúsiat in mesu de is opinus secularis ◊ Parde Vissente fit imbarau cun d-una carena manniosa e pinnicrada che truncu de ozastru seculare
Traduzioni
Francese
séculaire
Inglese
age-old
Spagnolo
secular,
centenario
Italiano
secolare
Tedesco
jahrhundertealt.
séculu , nm Definizione
tempus o durada de chent'annos, tempus longu
Frasi
s'istória de is Sardus cun d-unu trabballu de séculus andat totu a s’arrovésciu de su natzionalismu de s’istadu furisteri (G.Lilliu)◊ s'iscít de séculus chi su sardu est una língua distinta ◊ sos ricos ant mantesu sos míseros in gutiperu che iscravos pro si fravicare su rennu chi depiat durare séculos ◊ sas notes mi pariant séculos, sena resèssere a drommire un'iscuta
Terminologia scientifica
tpc
Traduzioni
Francese
siècle
Inglese
century
Spagnolo
siglo
Italiano
sècolo
Tedesco
Jahrhundert.
secúndhe , prep: segundhu,
segundis,
sicundhe,
sicundhu,
sicunne,
sicunnu,
sincundhu Definizione
foedhu chi (a solu o cun sa prep. a) acumpàngiat unu númene o pronúmene po giare s'idea chi calecuna cosa est cunforma, adata, adatada a cussu: si podet nàrrere fintzes a solu po giare un'idea de diferente possibbilidade
Sinonimi e contrari
cuforma
Modi di dire
csn:
sicundhe mene, tene, isse = a pàrriri miu, tuu, suu; a sicundhe de… = segundhu su…; in sicundhe + nm. pl. chi inditat logu = in tzertos (nm.)… dhoi at (nm.) aundi…
Frasi
secundhe issu no si ndhe acatat un'àtera gai bella ◊ sicunnu ite faches fuitinne! ◊ segundhu tue mi pagas cun cosas de nudha!…◊ su telarzu faghet sonu divressu segunnu su chi tesset ◊ a sincundhu s'istampu su bobborrotzi ◊ a segundu de su daori si pigat sa mexina ◊ si bendit sa cosa a segundu de su tempus ◊ a segundis, est cosa de arriri o de timiri ◊ Cristos est torradu a biu segundhu sas Iscrituras ◊ sicundhu tene est gai
2.
podet andhare bene comente podet andhare male: segundhu! ◊ in sicundhe cussorjas andhat peri su focu ◊ gopai andàt a domu insoru po dhis aderetzai is pilus, dónnia tres cidas o una borta su mesi, segundu (B.Lobina)
Cognomi e Proverbi
prb:
segundhu su pastore sas belveghes
Etimo
ltn.
secundum
Traduzioni
Francese
selon
Inglese
in accordance with,
according to
Spagnolo
según
Italiano
secóndo
Tedesco
nach,
gemäß.