sechintrèse , nm Definitzione linna istóchina, candho est sicada, àrrida, nau deosi de su ghidhostre ca segandho sa nae a atrotigadura ndhe andhat un'àstula in s'oru de sa segada e in pràtiga arresurtant tres orrugos Sinònimos e contràrios castagnarza, ghidhostra.
sechischílliu , avb Definitzione colare a s. (nau fintzes de làcana) = serra serra de monte, passandho ischina ischina.
sécia séchia
seciài , vrb: siciai, sitzai Sinònimos e contràrios cecire, sècere, sèdere* Frases m'incresciat s'ischina, no mi podei mancu seciai ◊ pighit sa cadira e seciassí!◊ acanta de sa forredha sitzastis a giru aspetendi s'ora chi issu torràt candu et finiu de fai sa gerronara (C.Líndiri)◊ si seus seciaus po aspetai a babbu.
secidórgiu , nm, nf: sedidórgiu,
sedidorzu,
seitógliu,
seitorju,
setidógliu,
setidolza,
setidorju,
setidorzu,
setzidolzu,
setzidórgiu,
setzidorzu,
setzidroxu,
tzetzidorzu Definitzione
logu o cosa, pedra chi faet a cicire, o de ue si podet cicire a cuadhu (istrada de sètzere); fundhu de cadira fata po crésia, de pòdere artzare po si imbenugare in àteru fundhu prus bàsciu; fintzes sa parte de asegus de sa carena, sa chi si ponet cicindho
Sinònimos e contràrios
cicidórgiu,
pedríscia,
scannu
Frases
aprontade oros oros setzidorzos ue pasent sos betzos! ◊ in s'oru de sa zanna bi sunt sos setidorzos ◊ s'insurpu no si est móviu de su secidórgiu ◊ in su giardinu bi at seitòglios de linna ◊ si setzeint in d-unu setzidolzu de granitu, aisetendhe
2.
sas crateas fint líticas, chin sos seitòglios galu ritzos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
siège,
banc
Ingresu
seat
Ispagnolu
asiento
Italianu
sedile
Tedescu
Sitz.
sèciri sècere
séciru , agt Definitzione sétzidu Sinònimos e contràrios | ctr. ficadu, istantàrgiu, reu, ritzu.
secotiànu sagotziànu
secretài, secretàre , vrb: assecretae,
segretare Definitzione
foedhare o nàrrere in segretu, unu segretu, a iscúsiu
Sinònimos e contràrios
scasumai
Frases
bos segreto custu chi mi est capitadu paritzos annos ◊ sos poetas chircant de nàrrere a sos àteros, guasi a bi lis segretare, sa grandhesa chi s'ómine costoit in su coro ◊ s'Àrdia cheret nàrrere libbertade de segretare a nois solu (P.Pillonca)◊ si filti cufidadu ti dia secretare su de su coro meu ◊ custu so segretendhe a tie ebbia, no ndhe nelzas mancu a mamma tua!
Tradutziones
Frantzesu
confier
Ingresu
to confide
Ispagnolu
confiar
Italianu
confidare
Tedescu
anvertrauen.
secretàriu , nm: segretàriu,
serchetàriu Definitzione
chie atendhet a un'àteru chi po s'impreu o s'autoridade chi tenet at bisóngiu de calecunu chi dh'agiudat, dhi aprontat calecuna cosa, arrespondhet in parte sua e àteru: mescamente su funtzionàriu prus de importu de un'ente cun impreu fissau cun sa lei ma a órdines de s'autoridade púbblica; in d-unas cantu organizatziones (es. partidos), s'autoridade prus arta, sa chi arrapresentat e ghiat s'organizatzione matessi
Sinònimos e contràrios
cdh.,
ttrs. sigritàriu
Terminologia iscientìfica
prf
Tradutziones
Frantzesu
secrétaire
Ingresu
secretary
Ispagnolu
secretario
Italianu
segretàrio
Tedescu
Sekretär.
secretería , nf: segreteria Definitzione
ufíciu e funtzione de su segretàriu; in d-unas cantu organizatziones, organísimu colletivu chi si atóbiat e trebballat cun su segretàriu
Tradutziones
Frantzesu
secrétariat
Ingresu
secretariat
Ispagnolu
secretaría
Italianu
segreterìa
Tedescu
Sekretariat.
secretèsa , nf: segretesa Definitzione
su èssere segretu
Sinònimos e contràrios
cdh. sicritesa
Frases
custas sunt cosas de segretesa ◊ de me ti ammenta, fàghendhe pregontu, màndhami in segretesa un'imbasciada! ◊ in fatu de segretesa, cussu est unu putu isfundhadu!
Tradutziones
Frantzesu
secret
Ingresu
secrecy
Ispagnolu
secreto
Italianu
segretézza
Tedescu
Heimlichkeit.
secrétu sarchétu
secretziòne , nf Definitzione cosa chi bogant is gràndhulas (o néulas), in sa carena.
secuestrài, secuestràre , vrb: assecuestrare Definitzione arretirare una cosa a ccn. cun sa fortza de sa giustítzia; fintzes faina de bandhios chi che furant e cuant a ccn. erricu po si fàere giare de su chi tenet Sinònimos e contràrios arrecatai, escecutare, imbargai, issucutare, istajire, preare Frases dèu domandu poita no dhi ant, apenas arrestau, secuestrau s’arma! ◊ su cuadernu de su romanzu mi ndi dh'iat secuestrau su Retori ◊ no si podet piús comporare mancu unu fiascu de binu chi arrivit su datziante e ti ndhe secuestrat su mesu!◊ pòburu de mei, fatuvatu benint a mi secuestrai calincuna cosa!
secuestràu , pps, agt, nm Definitzione de secuestrare; cosa secuestrada, chi o chie dh'ant secuestrau, che dh'ant furau 3. aus biu unu muntone de cosas ci non annant bene: guerras, gente molta de fàmene, secuestraos…
secuéstru , nm Definitzione su secuestrare Frases sos secuestros sunt de chentu modos e sas curpas de milli maneras (I.Porcheddu).
seculàre, seculàri , agt Definitzione
chi tenet calecunu séculu o séculos de tempus, chi si agatat séculos
Frases
restat che una bia s'úlumu seculare ◊ in custas éliches seculares est iscritu su colare, su vènnere e su andhare, de sos Lodinos ◊ su bentu frúsiat in mesu de is opinus secularis ◊ Parde Vissente fit imbarau cun d-una carena manniosa e pinnicrada che truncu de ozastru seculare
Tradutziones
Frantzesu
séculaire
Ingresu
age-old
Ispagnolu
secular,
centenario
Italianu
secolare
Tedescu
jahrhundertealt.
séculu , nm Definitzione
tempus o durada de chent'annos, tempus longu
Frases
s'istória de is Sardus cun d-unu trabballu de séculus andat totu a s’arrovésciu de su natzionalismu de s’istadu furisteri (G.Lilliu)◊ s'iscít de séculus chi su sardu est una língua distinta ◊ sos ricos ant mantesu sos míseros in gutiperu che iscravos pro si fravicare su rennu chi depiat durare séculos ◊ sas notes mi pariant séculos, sena resèssere a drommire un'iscuta
Terminologia iscientìfica
tpc
Tradutziones
Frantzesu
siècle
Ingresu
century
Ispagnolu
siglo
Italianu
sècolo
Tedescu
Jahrhundert.
secúndhe , prep: segundhu,
segundis,
sicundhe,
sicundhu,
sicunne,
sicunnu,
sincundhu Definitzione
foedhu chi (a solu o cun sa prep. a) acumpàngiat unu númene o pronúmene po giare s'idea chi calecuna cosa est cunforma, adata, adatada a cussu: si podet nàrrere fintzes a solu po giare un'idea de diferente possibbilidade
Sinònimos e contràrios
cuforma
Maneras de nàrrere
csn:
sicundhe mene, tene, isse = a pàrriri miu, tuu, suu; a sicundhe de… = segundhu su…; in sicundhe + nm. pl. chi inditat logu = in tzertos (nm.)… dhoi at (nm.) aundi…
Frases
secundhe issu no si ndhe acatat un'àtera gai bella ◊ sicunnu ite faches fuitinne! ◊ segundhu tue mi pagas cun cosas de nudha!…◊ su telarzu faghet sonu divressu segunnu su chi tesset ◊ a sincundhu s'istampu su bobborrotzi ◊ a segundu de su daori si pigat sa mexina ◊ si bendit sa cosa a segundu de su tempus ◊ a segundis, est cosa de arriri o de timiri ◊ Cristos est torradu a biu segundhu sas Iscrituras ◊ sicundhu tene est gai
2.
podet andhare bene comente podet andhare male: segundhu! ◊ in sicundhe cussorjas andhat peri su focu ◊ gopai andàt a domu insoru po dhis aderetzai is pilus, dónnia tres cidas o una borta su mesi, segundu (B.Lobina)
Sambenados e Provèrbios
prb:
segundhu su pastore sas belveghes
Ètimu
ltn.
secundum
Tradutziones
Frantzesu
selon
Ingresu
in accordance with,
according to
Ispagnolu
según
Italianu
secóndo
Tedescu
nach,
gemäß.